ΠΕ ΕΕ ΗΝ E --

APX 100

a Μικροὐπολογιστές: Δυνατότητες καὶ λει- τουργίες τού Kir SDK-85

a Μοντέρνα pe) Ισχύος

ἐν Πίνακες τιμών γιά ἀντιστάτες καὶ πυκνῶ- τέο τής σειράς E12

¿>= Ρᾳδιοερασπεχνικοί δορυφόροι

š> Ὀλοκληρωμένα κυκλώματα MOS γιά yn- φιακὲς καὶ ἀναλογικές λειτουργίες

εἴν. 100 χρόνια στερεοφων!ά

¿nə Καθορισμός θέσεως καὶ λάθους μὲ τή pè- θοδο Hamming

¿b= Δίκτυο τπλεοράσεως καὶ ραδιοφωνίας FM s Ἐνδεικτικό LED

ΤΕΥΧΟΣ 136 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1981

* ᾿Αλληλογραφία... i E E E A E a καακαθ s Ta EPT i Ee A E E . Νέες ἐκδύσεις..... ΕΙ μμ κστα ντο τος ο » 100 χρόνια στερευφωνία TET * [loproi - ἀναμεταδύτες τηλεαράσεώς καὶ ραδιοφῶ νίας ΕΜ... 20 è Ραδιοερασιτεχνικοὶ δορυφύροι.. Ὅο ποτε» 24 «Καθορισμός θέσεως καὶ διόρθωση λάθους μὲ τόν κώδικα Ηαπιπιίηρ........58 Ολοκληρωμένα κυκλώματα MOS γιά ἀναλογικὲς καί

ψηψιακές λειτουργίες.. waaasyssawsywaanramnasama è Μοντέρνα ρελὲ igy006............. a assssssssssssassss * Πἰνοκεςτιμῶν γιά ἀντιστάτες καὶ πυκνωτές τῆς σειρᾶς Ε12..... «Μικροῦπολογιστές: Δυνατότητες - Λειτουργίες τοῦ kit 5ΠΚ-85...............46

-᾿Ἐνῤεικτικό LED u umasa iqhqasasisiqqqipusiaaiwawawwawwinpiwipaaa Sa s Νέα mpoióvra.................... ss ss ssassesssssass ΜΗΝ

s Περιεχόμενα τόμον IET ο ο ο

s Εταιρίες -᾽Αντιπρόσωποι........... μπαρ μπαμ

ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΥΝΔΡΌΜΕΣ ΕΠΙΤΑΓΕΣ — ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ Σωκράτους 18, ᾿Αβήνα (112) j Ië τεύχη) : Σωτηρία Παπαδοπούλου ΤΗΛΕΦΩΝΑ Ἐσωτερικου; 300 ὄρχ. Σωκράτους 18, ᾿Αθῆνα (112) 524.4152 . 524.4166 Εξωτερικού [ἀεροπορικὴ]: 500 Opx. Εταιριών - ᾿Όργανισμων KAT: 1.000 δρχ.

"ΠΕΡΙΚΛΗ ΜΕΣΣΗΝΗ, Πάτρα: Γιά τῇ διαδικασία ἀπομτήσεως ραδιοε- ρασιτεχνικῆς ἄδειας ζητήστε MAN- ροφορίες ἀπό τήν "Ένωση Ἑλλή- νων Ραδιοερασιτεχνῶν, ᾿Αρκαδίας 3⁄1, Αμπελόκηποι, ᾿Αθήνα,

* ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ ΚΑΚΟΥΒΗ, Θεσσα- λονίκη; Κατασκευές ραδιοερασιτε- χνικῶν δεκτῶν ἔχουμε δηµοσιεύ- σει Gë παλιότερα τεύχη. Απ' αὐτά ὑπάρχουν πρός τό παρόν μόνο τά Νο 89-90 (Δέκτης βραχέων γιά ὅλες τίς ραδιοερασιτεχνικές περιοχές ΑΜ, CW, 558]. Τά ὑπόλοιπα ἔχουν ἐξαντληθεῖ. Γιά τίς κατασκευές μας δίνουμε μόνο τό τυπωμένο τους κύκλωμα. Τό σασί καί rå ἐξαρ- τήµατα τους θά τά προμηθευτεῖτε ἀπό τά καταστήματα ἠλεκτρονικῶν εἰδιῶν.

= ΣΤΑΥΡΟ ΜΑΣΟΥΡΑΚΗ, ᾿Αθήνα: Λυστυχῶς δέν µπορέσαµε νά KATA- λάβουμε πολλά πρήγματα ἀπό τό γράμμα σας. Τηλεφωνῆστε µας ñ περάστε μιά μέρα ἀπό rú γραφεῖα μας, γιά và δοῦμε τί εἶναι ἀκριβῶς αὐτό πού σᾶς ἀπασχολεῖ.

* ΙΩΑΝΝΗ ΚΕΦΑΛΛΙΝΟ, Ζάκυνθο: Δυστυχῶς δὲν ἔχουμε δημοσιεύσει πομποῦς μεσαίων κυμάτων. «ΚΩΝΙΝΟ ΚΩΣΤΑΚΗ, Καρδίτσα: Τά αΗΝ» δέν ἔχουν παρουσιάσει κατα- σκευή μὲ τέτοιο τίτλο.

ΜΙΚΡΕΣ ΑΓΓΕΛΙΕΣ

" ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ αἱ ψηφιακά πολύμε- τρο LCD 332 ψηφίων, B) μικροῦπωλα: γιστὲς Sinclair ZX80, Commodore PET ΒΝ, y} ἐνισχητής 2x50W. δ} mi- xer Τηλ. 801.5220, κ. Notio,

-= ΠΩΛΕΙΤΑΙ ἁρμόνια bontempi po- ρητό, 51 πλήκτρων, σὲ τιµή εὐκαι. μίας, Τηλ. 262.3365 ñ 263.0402 κ, Σω. τήρη, 5-8 μ.μ.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΔΡΌΜΗΤΕΣ

Πρός ἀποφυγή ἀνωμαλιῶν στήν ἀποστολή τοῦ περιοδι-

κοῦ, παρακαλοῦνται αἱ συν- δρομητές νά μᾶς εἰδοποιοῦν ἐγκαίρως ὅταν ἀλλάζουν διεύθυνση.

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΌΝΙΚΩΝ FIANN

AT PIN TCO

ΚΑΛΤΣΑΣ AB., Erion I6, mà. 7.2820

AGHNA

AKTINION, Πατηπίν 9, τηλ. 322 6370 ΑΤΟΜΙΚΗ, Κήάαγγας W, τηλ. 360.4648

AAA HAEKTPONIKA E. ELAEPHE—E. bANGE Ἐν νο. [2. τηλ. 362.8748 “ὨΒΆΣΙΛΗΣΗ[ΠΑΠΑΆΛΩΏΠΓΥΛΗΙΕ Π.1, "An ώς x τά, 374. ΣΧ ας

> il "PHE SEN. ENE, Βερανέρκ; 4, THA- Mahl

FENIKH ΗΛΕΚΤΡΏΝΙΚΗ ΕΠΕ, Πατησίων 35, Ὧν 16|.Β143

ΓΚΩΏΛΤΣΙΕΙΣ K. & ELA, B, Γαππει 18, τηλ 5214952 C & À ELECTRONIC. "Αγ. Κωνοταντίνοει σα H 324.[598 στρ š ΔΑΛΑΚΙΔΗΙΣ T., Σολιιμιαῖ 17, τη, 363.7 ᾿ ἘΣΜΕΝ Γ. ΠΕ, Anpu 10, rq), 514 1116, ΑΠ AA ΑΜΜΟ OE, Yopie ahte 3 xs τη πρῶν δ Κπήτης 23, +n. ΕΓΕΤ ΒΕ INICA — K. Nyl HE, Ψαρών 25-17, τηλ. 32J7077

EAAHNIKH HAEKTPONIKH. Ἔμμ Μπενάκη 57, τηλ. 31 831

ΚΑΛΆ ΜΠΟΚΗ M. B. ΕΠΕ, Kupri 7, TH). 122.2143 ΚΑΡΑΛΗΣ T, 8, EE, ΠΑ. Καρύτπη δ. τηλ, 311.060$ ΚΑΡΑΧΡΗΣΤΩΣ ἘΠῚ, Ἂν, Απμητµίαι. 36. πρι- καμι, τής 975.1 στ k +

KAXPHE A., Ἑρπτηπθένσις I0 Πανκράτε, ΤΗ}. TAIRTS

COMFTEL. Τζθρτ᾽ 11.11, rna. 3414314] ΜΛΡΚΙΔΗΣ ΝΙΚΕΛΗ͂Σ, Μπκρης τ. Ἀ]γάλτιη, τηλ. 5; ΠΗ͂Ί 1

ΜΙπΟΠΩΤΟΣ ΤΑΚΗΣ, Μάμνη ΠΒ. τηλ. 52272.5822 ΜΟΥ ETCOEDBUO Y AE 1 & HA Μπύπππη ñ. τη. Ja ιδ]

DAREN ZIAMNHEP, Airea 29. rT|k, J 111 ἨΠΩΜΕΛΗΞΣ KOM/MOE δ. ELA OP, P' Τεπτεμ- picu 17a, τηλ.. 121 ΑΤΕΙ

ΗΠΑ ΤΡΙΩΤΗΣ IDAN.. Γλάδητοσνιας 5.. THA. 362 4114

[MATKA ἈΦΓΗ OE, HA. Καρύτση 3. THA. 122.9511 ΠΑΠΑ Εν, Eogowkñnus 171-173, Καλλιθέα, TA ΠΠ, 1452

ΠΑΆΞΤΙΔΛΗΣ A., Mevtvāpon 53. τηλ, S22 5731 [AL NCE ΛΠ., Ακαδημίπς 83. τηλ. Mi Wii ΠΩΥΛΟΓΔΛΩΏΝ ET., Πμαξιτέλπιις R. τηλ. 111 ΠΠ42 FAAIU ἈΜΑΆΣΤΑΣΙΓΠΈ, Πρμαζιτέλαυς 26, τηλ. 423.7375

μμ ΓΚΙΚΆ, Lla. kapitan Ml, tni, 122, 1680 Paali ΚΑΤΠΥΜΑ, Πρηξιτήλαις ΕΤΗ, τηλ, KHA {413-166

ΡΑΕ ΚΑ ΤΗ ΜΙΑ, Ἐιβιτπνίδρει 31. Καλλία, τηλ.

958.53B9

PALHA. Πρϑδιτέληυς É. τηλ, 12232.0675

SEMICON I. ΙΙΑΛΛΕΥΤΗΣ1Ε, Αὐδλζμ ME τηλ, ΠΗ

ΣΚ AAE Εν, "Επὰιν 14, tya. 6232. 72234

ἘΤΑΥΡΙΑΙΝΏΣ M.. Eup. Βεάκη 36 - Περιπτέπι,

τηλ.. STI. R859 ΤΗΛΓΚΤΡΏΝΙΚΗ Επόμ, [ΠΩ αὶ Ἐλβιτανίδα; - Επλλµκία, τηλ. Rg

ΤΙΤΟ IKOYTEDAESAPHE Lh Μηθύμνης, L,

τηλ. ἀλλ. 37“ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Z., Rh2. 2068

ΦΙΑΩΞΕΜΙΔΗΣ & LLA OE., Toimiva; 48, τηλ.

ΓΒ] 444

APTA

ΣΤΙΣ A. Krusrwkawq 32, τηλ, 2.4354 ΒΓΑΓΙΣ

ΤΞΙΆΉΠΑΤ K, Λημητριπῆας 130, τηλ. 2.908 ΓΙΑ ΜΕΤΑ,

ΠΕΤΣΠῈ E. Χπαττηδημητμίίι 5, τηλ. 2 2560 ΗΡΑΜΛΕΜΝ

AYAAKHE L, Ματ κή 20, th, 23.148 EE LAACNIKH

AAAARG0OYPAT Β, ἃ EIA, κιυμπι 30, TW&,

34.47T15

ΗΛΕΚΤΡΑΆΒΚΠΤΣΤΙΚΗ OE.,

M- Βήδ 2171, τη].

πα ΓΚΩΤΕ: ; y - EAEOI ἘΠ Αμ, Hao. ᾿"Ἠμπκλείπι, 18, τηλ. ΕΓΠΛΠΣΑΛΗΣ HALAL, Ταιμιακὴ 3, THL: 25.092

QOEOAOELAAHE ΗΛΙΑΣ, Ππη. Ηρακλείου 41, τηλ, 21.454]

ΩΕΩΔΏΡΏΥ A. — ΓΑΥΡΙΔΗΤΊ]., Bag, Ἡρακλείαιι 18Α, τηλ 2271820

ΚΑ ΛΙΓΚ L, Βασ. Ἡρακλείαν 26. +k. 33. 14 ΚΑΣΑΠΙΛΗΣ B., ᾿Αλ. Ππππνηήτααίη; IK τηλ; Η]. 4724

ΚΗΥΤΟΎΚΑΣ Π. — MAMOT M., βαμνηνῆιν 8, τη... το ΜΗ

MANTAZHE A., Ίδια, “Hós αν 2A, Ta TP Nd MAYPOUIIIDYAQKT MIX.. ᾿Αγ. -ΔἈημητρίπει 11, τηλ. 51.35 MIATZE E.. Baa. Ἡππμ λεία 26, tai. 36.9 189 NIROAA AUY ΚΑΙΤΗ, Αλ. Παπαναπτπα[σιι 2⁄5, ma &1.3712

ΣΑ ΜΑ ΗΑΕ X. & IIA, Boo. Ἠπακλείωι 26. τηλ 13.9 126 λα ΣΕΡΗΟΣ N.. Ταιμιακῆ 4i, τη], 22.2974 ΣΕΜΙΚΩΓΛΥ X.. Διαικητημίαν 39. τηλ. 323232 ἘΚΏΡΔΓΛΗΣ |. A. ρυνας 7, τηλ. 31.12} ΚΑΒΑΛΑ

ΤΣΑΓΣΟΠΟΌΥΛΩΟΕΈ Π,, Νραγονμπη ΤΕ. τι 33 4009 ΚΑΛΑΜΑΤΑ ; ἈΓΓΕΛΑΚΟΣ I., Εἴρας Β, rk, 2.6961

ΗΛΓΏΠΩΝ AGE M, Gouging & Figuz š. τηλ. 2,1135 KATEPIS H Š I ΤΕΙΛΑΚΩΠΩΥΛΟΣ. MIKEDAADI, Γικαμχάκη Ἱ]- Mimio 20, tà. 2.409213

ΚΡΑΝΗ

ΛΙΆΠΗΣΓ., Mey. ᾿Αλεξάνδρου 20. τηλ, 2.6181 ΧΑΤΖΗΠΑΥΛΙΔΗΣ T., Ὑνηλάντωυ 9, τη). 1.1βτβ ΛΑΡΙΣΑ

AAMMIIDPAKHIE Α, —TlAHANIKUAAQY T., Μπτα- Di δ Πρωταπακαθά μη, τη... 23 {ΠΠΠ

ἘΑΛΤΖῊ ΑΦΕΣ, Κύπρον δά, τηλ. 22.35808 EAATZHE AG.. Κύπρωι; 4, τηλ, 124211 ἈΕΙΠΑΛΙΑ

ΣΕΓΡΓΔΩΣ A, “Αγδρεπδπμη, 28, τηλ, 2 3080

W YTIATIS H

η ARTRON ΗΛΕΚΤΓΡΏΛΞΙΚΑ, EPTAY'THRIA IT. Ë. ΚΟΠΤΕΡΏΣΊ, Arip: Καβέτασιι di, τη”, 1.4815 ΚΟΜΟΤΗΝΗ γόος Ρα Πο ΚΟΡΗ, unus 2, της. 22370 ΞΑΝΒΗ

BO0O0YAT'A#OTIIDYAQE TTAYPOE Iino Ὀντῃ- ἐπίαι; ID. τη, 22,353

ΠΑΠΠΑΣ d. Βερμειπιλῆιν 23. τηλ. 2.447] ΠΑΤΡΑ

ñm AEECHICOY ACE A. ΕΠΕ, Ευρύ, ΝΗ, THÀ. TPS

ΗΠΑΡ AAE E., Καρίνβοι 135A, τη; 27.27163 ΠΕΙΡΑΙΑ͂ 5.

ΓΙΑ ΜΑ ΚΟΠΟ ΤΙΣ EMM. Κπληκητῃ äl ri. 412 2879 νο ΠΆΠΑΠΑΣ | ,, Μπουμπηυλίνης 21, τηλ. 41Τ,8587 KAKOPZIAHE |, Buo. Κοιυσταντίναυ 86, τηλ 453.211

ñ AÍ ὨΝΙΚ ΑΣ l., Κρλπμοπμανη dhA, Τηλ, ALT bats MAPATKOTAARKHE Γ., Motanë 58, τηλ. 451.1007 MEZA ΑΝΝΑ, Καλοκυτριῖνη 53, tAk. dl 1.0383 SHFOYXAKHE l.. Kokokorpinan θε, τηλ. 417,7793 PF0Y DS O I

ο μὲ Μ.. Azop. Καηοημμώση 73, τη) ΣΕΡΡΕΣ

ΒΑΛΑΣΗ ΕΛΕΝΗ, Βεμιγέλοιι 3 ἐστοί Καπλανίδη], τη]. 2.453504

HAPINA

Πορ αφ OE, Ei Kremra 11, THA: 23551

ΚΑΛΑΝΤΑ Ν

ἘΥΡΆΜΑΣΤΑΣΗ ZANXAPOY AA, παπικά ους τη W, τη]. RÜ]

XANIA

MAYPOMATHI OA.. (RADIO Το), Καπαϊπκάκη 54. τηλ. LOPAR

Παρα κπλοῦνται τά καταστήµατα πού δέν ἀναφέρυνται στήν πίνακα αὐτῷ νά μᾶς πτηλοῦν τὰ στπιχεῖα τοις (τίτλη, διεύβιινπη, τηλέφιυνω]. Αιεικρινίζετηι ἥτι αἱ κατα.

χοιρίσεις ἐδώ siva ΛΩΡΕΑΝ.,

"ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ NEA» ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ -- ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1981

TA NEA TON «HN» κ

ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ ΒΛΑΒΗΣ MIKPOEY- ΣΤΗΜΑΤΩ͂Ν

"O ἀνιχνευτής βλάβης 9005A, πού παρουσίασε πρόσφατα ñ Fluke, ἀποτελεῖ μιά φτηνότερη na- ραλλαγή τοῦ μοντέλου 9010A καὶ προορίζεται γιά ἐφαρμογές στὸν ἕ. λεγχο ἐπισκευῶν καί παραγωγῆς, Τά προγράµµατα τοῦ 9010A ἐκτε- λοῦνται ἀπὸ τόν 9005A διά μεταφο- ρᾶς μέσω μικροκασέτας ñ εἰδικῆς διατάξεως προσαρµονῆς. Ὁ χειρι- στής ἁπλῶς καλεῖ τό πρόγραμμα καί στή συνέχεια ἀκολουθεῖ τίς ὁ- δηγίες πού ἐμφανίζονται στήν ὀθό- νη τοῦ 9005A. "Ἔτσι, ἡ πιθανότητα νά ἀλλάξει ἢ νά παραλειφθεῖ kå- ποια Εντολή ἢ κάποιο βῆμα τοῦ προγράµµατος ἐλέγχοι! περιορίζε- ται στό ἐλάχιστο.

ΚΕΦΑΛΗ ORTOFON MC200 ᾿Αποτελεῖ βελτιωμένη ἔκδοση τῶν συμβατικῶν κεφαλῶν κινητοῦ πηνίου πού διαθέτει ἡ Qrtofon γιά τὰ στερεοφωνικά πικάπ. “Ὁ νέος ðu- ναμικός μαγνήτης, κατασκευασμέ- νος ἀπό σαμάριο - κοβάλτιο, ἔχει τή µορφή ἑνός μικροσκοπικοῖ δακτι!- λιδιοῦ, Ὁ συνδυασμός βελόνας διαμαντιοῦ στηριγµένης σέ ἄξονα ἀπό βόριο ἀντιστοιχεῖ μέ πολύ μι- κρή ἐπιφάνεια ἐπαφῆς τῆς βελόνας πάνω στό δίσκο, καί ἐξασφαλίζει πολύ καλή ἱκανότητα σταθερῆς καί

ἀκριβοῦς πορείας gró αὐλάκι του

δίσκοι. Ἢ βασική μονάδα µαζί μὲ τήν κεφαλή ἔχουν βάρος 168,56: καί προσαρμόζονται ἀπευθείας σ' ὅλα τά μπράτσα πικάπ μὲ κοινή ὑποδο- ΧΗ. ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΣΗΜΑΤΟΣ ΑΜΙΕΜ Οἱ γεννήτριες σήματος 2018 καὶ 2119 τῆς Marconi Instruments Eg- σφαλίζουν ἄριστη λειτουργία μὲ ᾱ- πλοής χειρισμούς, Ἡ χρησιµαποίη- ση μικροὔπολωγιστῃῆ καὶ ñ ëuvaró- τητα πλήρους προγραμματιαμοῦ κάνουν τίς γεννήτριες αὐτές ἰδανι- κὲς γιά τά αὐτόματα ἢ μή συστήμα- τα ἐλέγχου. Ἢ εὐρεῖα ζώνη συχνο- τήτων λειτουργίας (ΒΏΚΗΖ ὥς 520 MHz ñ πρώτη, 80 KHz Q< 1040 ἢ δεύτερη] καὶ ἢ ποικιλία τῶν ὄυνατο- τήτων τους τούς ἐπιτρέποιν vú χρησιμοποιηβοῦν o ἕνα σωρό ἐ- Φαρμογές γιά τήν ἀνάπτυξη, mapa- γωγψγή καὶ συντήρηση ἠλεκτρονικῶν συσκευῶν καί ἠλικῶν.

>|

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗ. ΜΑ ΕΛΕΓΧΟΥ RC3200

Βασισμένο σὲ μικροὐπολογιστή, τὸ σύστημα αὐτό τῆς Rank In- dustrial Gontrols ἔχει τῇ δυνατότη- τα νά χειρίζεται ἕνα μεγάλο φάσμα βιομηχανικῶν διαδικασιῶν, μετρή- σεων, διαδοχικῶν ἐργασιῶν, χρονι- σμοῦ, ἐλέγχου, ὑπολογισμοῦ, ἐπε- εεργασίας, στοιχείων καὶ ἐπικοινω- viag. Μπορεῖ νά προγραμματιστεῖ ἀπό χειριστές χωρίς γνώσεις εἰδι-

ΡΑΔΙΟ ΣΚΟΥΛΑ

Εἰσαγωγὲς ἠλεκτρονικοῦ ὑλικοῦ ραδιοφωνίας - τηλεοράσεως Ἔσλιν 14 - τηλ. 642.7224 |

κέες πάνω στοὺς μικροὔπολογιστές ἢ πομλιέται προ-προγραμματισμέ- vo. Τὸ σύστημα χρησιμοποιεῖ γλῶσ. σα ὑψηλοΏ ἐπιπέδοι --ΠΩΒΩΏΩΞ5.- μέ περισσότερες ἀπό 40 διαφορετι- κὲς ὀδηγίες. Κάνει διάγνωση σφαλ- μάτων καὶ μπορεῖ νά δεχτεῖ διαφο- ροποίηση ἢ ἑνημέρωση στά npo- γράμματά τοι, ὅταν χρειαστεῖ,

ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ DA-10

Πρόκειται γιά ἕνα μοντέλο τῆς Wandel & Coltlermann πού χρησιµο- ποιεῖται ἐδῶ καί καιρό ἀπό tå Γερ- μανικὰ Ταχυδρομεῖα γιά τήν ἀνί- χνευση βλαβών στά συστήματα ÈK- πομπῆς ψηφιακῶν δεδομένων. 'Α- ναλύει καὶ ὑποκαθιστᾶ ὅλες τίς gu- νηθισμένες διαδικασίες, ἰδιαίτερα ἐκεῖνες πού ἔχουν µορφή bytes, ὅ- πως αὐτές τῶν συστημάτων BSG καὶ ΜΞΝ, καθώς καί ἐκεῖνες πού Ë- χουν µορφή bits, π.χ. τῶν σιστημά- των SDLC καὶ HDLC. Γιά ró φόρτω- μα βοηθητικῶν προγραμμάτων καί τήν ἀποθήκευση δεδομένων διαθέ- τει κασέτα,

ΡΕΓΚΙΟΥΛΕΤΙΤΟΡ ΓΙΑ ΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ

Ἢ National Semiconductor ἄνη- κοίνωσε τήν κατασµεμή μιᾶς σειρᾶς ρεγκιουλέιτορ χαμηλοῦ ρεύματος που ἀνήκοιν στὴν οἰκογένεια LM337. "H νέα σειρά, γνωστὴ σάν LM337LZ, παρέχει ρεύματα ἐξόδου μέχρι Ἰ0ῦπιΑ καί τάσεις ἀπὸ — 1,2 ὥς --37ν, συσκευάζεται σὲ ἐποξική Βήκη ΤΏ-82 τριῶν ἀκροδεκτῶν, ŠEQ- σφαλίζει φτηνές λύσεις στὴ puBui- ζόμενη σταθεροποίηση, μὲ ἀξιοπι: στία καί ἐπιδόσεις καλύτερες ἀπό τᾶ παλιότερα κυκλώματα καὶ προς- μίζεται γιά συσκευές εὐρείας KaTa- ναλώσεως, ὅπως ὥργανα χαμηλῆς ἰσχύος, διατάξεις τροφοδοτούµε- νες ἀπό μπαταρίες κ.ἄ.

"ΗΛΕΚΤΡΌΜΙΚΑ NEA» ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1381

wA s T Q m

ΨΗΦΙΑΚΟ ΒΑΤΟΜΕΤΡΟ RF

Tå μοντέλο 4381 τῆς Bird εἶναι Ë- να ψηφιακό βατόμετρο πού μετράει ἰσχύ παλμοκορυφῶν, ἰσχή περιβάλ- λουσας (PEP) καθώς καὶ ἰσχὴ GW κάτω ἀπὸ συνηθισμένη λειτουργία. Προσαρίζεται γιά τά συστήματα ἆξ- ροπορικῆς ἐπιτηρήσεως, ἁποφυγῆς συγκρούσεως καὶ γενικότερα γιά Tå συστήματα ἀεροπλοηγήσεως, ραντάρ, ἐπικοινωνιῶν ἐλέγχου ἐν- τολῶν, τηλεμετρίας κλπ. Βασισμέ- νο στήν ἀρχή κατασκευῆς τῶν πα; ραδοσιακῶν μετρητῶν ἰσχύος thr- uling, δέν χρειάζεται ἐξασθενητές, συζεῦκτες ἢ πίνακες καί χρησιμο- ποιεῖ βυσματούμενες μονάδες γιά τὴν ἐπιλογή τῶν περιοχῶν συχνο- τήτων καὶ ἰσχύος. Tå βατόμετρο 4331 μετρᾶ σὲ W ἢ dBm τήν ἰσχὺ προσπτώσεως καὶ ἀνακλάσεως, Ü- πολογίζει δὲ Tú VSWR, τὴν amd- λεια καὶ τὸ ποσοστό διαμορφώσε- ως,

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΟΠΩΙΗ. ΤΗΣ -- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΤΗΣ CTCSS ΥΒΡΙΔΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ "0 νέος φτηνός κωδικοποιητής - ἀποκωδικοπαιητής 86051, πού na-

TA NEA TON ΗΛ)

ρουσίασε ἡ Custom Devices, ἔχει μέγεθος μικρότερο ἀπό δύο ypali- ματόσημα, λειτουργεῖ στὴν περιᾶ- xý 87-250.3 Hz καὶ χρειάζεται μόνο δύο ἐξωτερικά ποτενσιόμετρα. ETA 12V τραβάει ρεῦμα 2.ΒπιΑ, πράγμα πού τόν κάνει εὔχρηστο στους φο- ρητούς πομποδέκτες μὲ μπαταρία. Γιά τήν εὐαισθησία του Ò Kata- σκευαστής δίνει ἐγγυημένη τιμῇ µι- κρότερη ἀπὸ BV RAMS καὶ τυπική 0.5mv AMS,

ΤΕΤΡΑΠΛΕΣ ΔΙΟΔΟΙ ΣΕ ΕΝΑ ΤΣΙΠ

Χρησιμοποιώντας καινούριες µε" Βόδους ἠλεκτρικῆς ἁπομονῶσεως, ἡ Dionies πέτιχε νά κατασκευάσει σέ]ἒνα καὶ τὸ αὐτό τσίπ πυριτίου, διαστάσεων, 25x25 mils, τέσσερις διόδους 314 ἀπόλητα ὤμοιες HETŐ- Eú τους, Παρ’ ὅλη τή στενότητα χῶ- ρου, οἱ δίοδοι ἁπομονώνονται TË- λεια μεταξύ τους καὶ ἀπό τή βάση τοῦ tolm καὶ ἀντέχουν σὲ τάσεις 10008. Οἱ δίοδοι αὐτές μποροῖν vú χρησιμοποιηθοῦν ἀνεξάρτητα É μιά ἀπό τήν ἄλλη ἢ σὰν γέφυρα. Στὴν τελευταία περίπτωση TÓ μόνο πού χρειάζεται εἶναι và συνδεθοῦν στο κύκλωμα οἱ πέντε ἀκροδέκτες τῆς διατάξεως,

LANSCOPE LAN521

Πρόκειται γιά ἕναν παλμογράφα πού ἐξασφαλίζει ἀπεικονίσεις με- γάλων διαστάσεων καὶ σχεδιάστη- κε ἀπό τήν Feedback Instruments μέ σκοπὀ νά χρησιμοποιηβεϊ σὲ σχολεῖα, ἐργαστήρια ñ ὅπου ἀλλοῦ ὑπάρχει ἡ ἀνάγκη παρατηρήσεως

αΗΛΕΚΤΡΩΜΙΚΑ ΜΕΑ- ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1981

τῶν ἀπεικονιζομένων κυματώμῶρ- φῶν ἀπό πολλά ἄτομα. Ἢ ὀθόνη του, συν δυαζόµενη µε τετρακανα- λική μονάδα ἐλέγχου σήματος EL αὐδοι, ἐξασφαλίζει μεγάλη ποικι- Aia συνδιμασμοῖ σημάτων. Ἢ εὖαι- σθησία τῶν εἰσόδων X καὶ Y µετα- βάλλεται συνεχῶς µε μένιστη ἀπό- κλιση Βοπινίοπι, ἐνῶ ἡ εἴσοδος Z μπορεῖ νά συνεργαστεῖ. μὲ κυκλῶ- ματα TTL, ἀφοῦ χρειάζεται μόνο 49 γιὰ νά δώσει πλήρη ἁμαύρω- ση.

ΜΟΞΕΕΤΙΣΧΥΟΣ

Μέχρι τώρα, στά κυκλώματα Ña- κοπτῶν ἰσχύος ποῖ χειρίζονται τά; σεις AG ὑψηλότερες ἀπό 200V χρη. πιμοποιοῦντο τρανζίστορ. Σ᾿ αὐτοῦ τοῦ εἴδους τίς ἐφαρμογές, τὰ τραν- ζίστορ μειονεκτοῦν γιατί παρουσιά- ἔουν μεγάλες ἀπώλειες τὴ στιγμή τῆς διακοπῆς, κινδυνεύουν ἀπό διά- σπαπη στίς μεγάλες Βερμοκρασίες --ῇ κάτω ἀπὸ συνθήκες συγκεν- τρώσεως μεγάλων ρευμάτων -- καὶ δὲν εἶναι εὔκολο và συνδεθοῦν πᾶ- ράλληλα γιά và ἀντέξουν μεγάλα φορτία. Γι αὐτές τίς ἐφαρμογὲς ἢ Hitachi κατασκεύασε Ένα νέο MO- SFET ἱσκύος, τὸ 2SK351, τά κυριό- τερα χαρακτηριστικά τοῦ ὁποίου si- ναι ἢ δυνατότητα διακοπῆς στήν ἀρκετά μεγάλη ταχύτητα τῶν Βῦπβες καὶ ñ ὑψηλή τάση διασπᾶσε- ως (800V).

KONEKTOP ΠΟΛΛΩΝ ΤΑΣΕΩΝ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Πρόκειται γιά τόν τύπο 2000 ΜΕ-Τ τῆς Sprague, ποὐ βρίκει ἔφαρμονες στά ὄργανα ἐλέγχου καὶ στίς mem- φερειακὲς µονάδες τῶν ἠλεκτρονε- κῶν ὑπολογιστῶν. Δέχεται τάσεις δικτύου 100V, 115-120ν, 220V wm 230-240V, μὲ ρεῦμα ΒΑ καὶ μέγιστη διαρροή O.5HA, καὶ διαθέτει Bram γιὰ ἀσφάλεια μὲ εἰδικὸ µοχλὸ που ἐπιτρέπει τήν εὔκολη τοποθέτηση καί ἀντικατάστασή της.

HOW ΤΟ ΤΗΟυΒΙ ΕΞΗΟΩΤ & REPAIR E- LECTRONIC CIRCUITS By Robert L. Goodman

Θέμη τοῦ βιβλίου εἶναι ἢ ἀνίκνευση τῆς βλάβης σέ διάφορες αἰκιακές ἠλε- κτρονικὲς σησκεμές, ὅπως δέκτες τηλε- αρᾶσεως, τιοῦνερ ΕΜ καὶ ΑΜ, ἔνισκυ; τές, μαγνητόφωνα, ψηφιακά ρολόγια, ἡ- λεκτρονικά παιχνίδια kä. Γιὰ τὸ σκοπά αὐτὸ παραθέτει μιά ἀντιπροσωπευτική σειρά σχεδίων διάφορων αμσκευῶν, τῶν ὁποίων ἀναλύειτή λειτουργία καὶ t- παδεικνύει τρόπους γιά τόν ἐντοπισμό τῆς βλάβης τους "Εκδοση Tab Books, σελ. 318, 5 9.95.

EKAQZEIZ ΤΗΣ IEC

* 94-1: Συστήματα ἐγνραφῆς καὶ ἀναπα- ραγωγης ἀπό μαγνητική ταινία. Μέρος 1: Γενικές πυνθῆκες καὶ ἀπαιτήσεις. Σελ. 43, 5. ΕΓ 55.

. 113-7; Διαγράμματα, χάρτες, πίνακες. Μέρος 7: Προπηρησκεμὴ λογικῶν δια: γραμμάτων.

+ 147 -J & 147-5A: Συμπληρώματα τῆς σειρᾶς «"Ὥρια καὶ χαρακτηριστικἁ τῶν ἡμιαγωγῶν καὶ γενικές ἀρχές μεθόδων παρητηρήσεως». Μέρος 1: Οὐσιαστικά ὥρια καὶ χαρακτηριστικά, σελ, 31, 5. Fr 42, Μέρος 5: ΜέΒοδηι ἐλέγχοιι µηχανι: κῶν χαῃακτημιστικῶν κα σιινΒηκῶν TE- βιβάλλοντος, σελ, 41, S. Fr. 41,

. 255-15; Χαρακτηριστικά ὀργάνων µε- τρήσεως τῆς' ἀντοχῆς ἐπαφῶν ρελὲ. Σελ, 13, 5. Fr. 18.

. 696: Ξερμίστορ ἔμμεσης Βερμάνσεως μέ ἀρνητικὸ συντελεστή θερμοκρασίας. ΣΕΛ. 63. SFr Τά,

*B79-1; Ταλαντωτές ἐλεγχόμεναι ἀπό κρύσταλλο. Μέρος 1: Γενικές πληροφο- piec, μέθοδοι καὶ συνθήκες ἐλέγχου Σελ. 135. 5. Fr. 134.

THE TRIMMER PRIMER

ξωνοπτικὴ ἕμδασῃ τῆς Bourns σχετι- κά μέ τά ποτενσιόμετρατρίµερ. ᾿Αναφέ. ρει τόν ὁρισμό τῶν τρίμερ, τοὺς τύπους καὶ τήν ἐπιλογή τους ἀνάλογα μὲ τὶς ᾱ- παιτήσεις καὶ παραβέτει διάφορες ἀντι- προπωπεωτικές ἑφαρμογές, Διατίθεται δωρεάν ἀπό τήν Bourns AG, 6340 Baar Switzerland.

ELECTRONIC DESIGN'S COLD BOOK 1981/82

Τρίτομος ὁδηγός προϊόντων καὶ ὄνει- Βύνσεων ἐκδιδάμενας ἀπά τόν ὄργανι: guó Heyden. Ὁ πρῶτος τόμος περιλαμ.: βάνει ὁδηγούς προϊόντων, κατασµεια: στῶν καί καταστημάτων, ἃ δεύτερας | στοιχεῖα σχετικά μὲ τούς κατασκεµη: στές, τὰ προϊόντα καὶ τίς ὑπηρεσίες κα: Boe καὶ καταλόγους μὲ τά προϊόντα ποῦ διαβέταιιν διάφαρα καταστήματα κα Š τρίτος εἶναι ἀφιερωμένας στά πρηϊόντα τῆς Data Translation.

44 ELECTRONICS PROJECTS FÜR HAMS, SWL5. CBERS ἃ RADIO EXPERI- ΜΕΝΤΕΗΣ

By Dave Ingram

᾿Αρχίζαντας ἀπό Bagua θέμητα, ὃ-

13

Mées FEgR00081S

πως ὁ νόμος τοῦ Ohm, μεταπχημΏτι-

στὲς καί οἱ ἐφαρμογέστους, πυκνωτές,

ὄίαδαι, λειτοιιωγία καὶ χρήσεις τρανζ- σταρ, ὀλοκληρωμένα κυκλώματα, ἀνά- AUOT κυκλωμάτων κ.ᾶ,, ἐπεκτείνεται σε Βέματα ἐρασιτεχνικῶν κατασκειῶν. πα- βοισιάζαντας σαράντα τέσσερα πχὲ- δια. Μεταξύ αὐτῶν περιλαμβάνονται διαµορφωτής ΕΜ γιὰ πομπό ΑΜ, τιοῦ- vep, κεραίες, ἐνισκυτές ΠΕ, κ.α. ᾿Εκδο- πη Tab Books σεὰ, 182, $ 5.95.

HANDBOOK OF SEMICONDUCGTOR ΜΕ; ΜΟΒΙΕΕ | By Michael M. Glrovic

"Ἔκδοση ταῦ οἴκου AESTON ἄναφε- ρόμενη στίς μνῆμες MOÚ κατασκευάζον- ται μέ ἡμιαγωγούς, Εξετάζει, dnů TAEL- ρᾶς τεχνικῆς κατασκευῆς, λειτουργίας καὶ ἐφαρμογῶν, τίς ROM. RAM καβώς καὶ τίς εἰδικές μνῆμες FILO, FIFO, FPLA κλπ. Ἐπιπλέον παραθέτει κατάλογο μὲ τίς μεγαλύτερες ἑταιρίες τέτοιων ἐξαρ- τηµάτων καΒώς καὶ τεχνικά χαραμτήρι- πτικά γιά πολλές ἀπό tig πιό γνωστές μνήμες. Διατίθεται ἀπό τήν PrenticeiHall International στήν τιµή τῶν $ 33.7.

MODERN FILTER DESIGN By Μ.5. Ghausi - K.R. Laker

Βιβλίο µε λεπτομερεῖς ἀναλύσεις καὶ µεβάδους σχεδιάσεως ἐνεργῶν φίλ- τρων μὲ AC καὶ μεταγόμενους πυκνω- τές, "Eva ἀπό tå κεφάλαια τοι εἶναι ᾱ- φιερωμένο στούς τελεστικοὺς ἐνισχι- τές, ὅσον ἀφομᾶ τή χρησιμοποίησή τους πάν ἐνεργῶν στοιχείων τέτοιων φίλτρων. "Ensoon PrenticeHall Interna- tional, σελ. 546, $ 48,6.

TECHNICAL ASPECTS OF DATA COM- MUNICATION By J.E. Μο Namara:

Πμοορίζεται yið ὅσους μελετοῦν καὶ σχεδιάζουν, καὶ γιὰ ἄσσους πρόκειται νά ἀγοράσουιν ἢ ἁπλῶς ἐνδιαφέρονται νᾶ µάβσιν γιά συστήματα μεταφορᾶς TAT- βαφοριῶν, 'Η στάθμη tou βρίσκεται µε- ταξύ τῶν βιβλίων πού εξετάζουν TË- λείως Βεωρητικά τό Βέμα καὶ τῶν ἐγχει- ριδίων moù ἀναλύσπων βῆμα πρὸς βῆμα τὶς ἄντίστηιχες αιακειές κα σωστήµα: τα, Γιὰ τή μελέτη του προὐποβέτει μιά κάποια γνώση ἠλεκτρονικῶν καὶ mTpo- γραμμητισμοἴ. "Εκδοση Digital Press, Digital Equipment Corporation, 12 Cro- sby Drive, Bedford, MA 01730 USA.

QRERATING SYSTEMS — CONCEPTS AND ΡΗΙΜΟΙΡΙ ΕΞ By Jogħ Zarrella

"Όπως ἀναφέρει καὶ στὸν πρόλοψα, τὸ βιβλία αὐτό ἐξετάζει τούς ὑπολαγι- στὲς ἀπά μιά διαφαρετικἡ σκοπιά. Σιινή- Βως τά διάφορα βιβλία ἐξετάζουν τὸ Βέ- μα ἀπά τήν τεχνική ἡ ἀπό τήν πλευρά τοῦ προγραμματισμού, Εδω ἐξετάζεται τά Βέμα ὑπολαγιστές ἀπὸ τήν πλευρά ὀργανώσεως καί καρακτηβισμοῦ - BUA- τατήτων, "Εκδοση Microcomputer Ap- plications (P.O Box E, Suisun City, CA 94585, USA), $ 6,95.

«ΗΛΕΗΤΡΕΩΜΙΚΑ NEA» ΜΟΕΜΒΡΙΩΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1981

BASIC PROGRAMS FOR SCIENTISTS AND ENGINEERS By A.R. Miller

"Αν καὶ πεμιλαμβάνει προγράμματα, πκοπός τῶν ὑπωπίων εἶναι νά ἐπιλήσσυν πραβλήματα πού συναντᾶ κανείς στους διάφορους τομεῖς τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς τεχνικῆς, δὲν ἀποτελεῖ BTIAQ καὶ HŐ- νο μιά συλλογή προγραμμάτων. Σκοπός του εἶναι νά διδάξει τίς τεχνικές προ- γραμματισμαῦ σὲ BASIC σ' αὐτὴ τήν Ka- τεΊβεινπη, γι αὐτό καὶ κάθε πρόγραµµα περιγράφεται καὶ ἐξηγεῖται λεπτΏμε- βειακά, ΣΕΑ. 345, Ἔκδοση SYBEX, ΠΒ]: B240.

1381 FUBLICATIONS CATALOG OF THE IEEE COMPUTER SOCIETY Κατάλογος τῆς IEEE µε πεμιγραφή περισσοτέρων ἀπὸ 300 ἑεκδόσεών της γιὰ τοὺς ὑπολογιστές, Περιλαμβήνει πληροφορίες καὶ περιλήψεις περιεχο- μένων, περιαδικῶν, ἀνατύπων, OUVE- δριάσεων καί βιβλίων σ᾽ ὅλαμς τούς TO- μεῖς τῶν ὑπολογιστῶν καὶ τῶν ἐφαρμο- γῶν τους. Διατίβεται δωρεάν ἀπὸ: IEEE Computer Society, 1109 Spring Street, Suite 201, Silvar Spring, Maryland 20910, USA,

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ MIKPOKYMATA

Γιά νά καταστήπει εὔκολη καί γπήγο: μη τήν ἐκπαίδευσῃ στά μικροκύματα, τὸ ἀντίστοικα τμῆμα τῆς Marconi In- struments Διαβέτει μιά σπειρὰ ἁπτικωῃ- κοµστικῆς ἐκπαιδεύσδρως. ᾽Αποτελεϊται ἀπό EEL κασέτες C90 σὲ μιὰ Βήκη, ñ ὁ- ποία περιλαμβάνει ἐπίσης 175 διαγράμ. µατα καὶ φωτογραφίες.

᾿Αναφέρεται στά μικρακήματικά συ- ατήµατα καὶ ἑξαμτήματα, τίς γραμμές μεταφορᾶς πού κατασκευᾶζωνται μὲ ři- μιαγωγούς πηγές, τίς λυκνίες, τοὺς δὲ. μτες χημηλοῦ Βορύβοι, τίς κεραίες, τὰ ραντάρ, τίς τηλεπικοινωνίες καὶ τὰ OU- στήματα ἠλεκτρονικοῦ πολέμοιι, Τὸ κό- στας του εἶναι $ 65,00,

VIBRATION AND SOLIND By P.M Morse, Ph. D.

Ἔκδοση πού ἐδῶ καὶ σαράντα πέντε χβόνια χρησιμοποιείται πᾶν τὸ βασικό Βιβλία ἀναφορᾶς γιὰ ὅσους σποιδά: ἔαυν ἀκαυστική. H νέα ἀνατύπωπσή της περιλαμβάνει γενικὴ εἰσάνωγη στή Βε- ωρία τῶν κυµάνσεων καὶ τοῦ ἤχου, τή μετήδοστι τῶν κυμάτων, τὰ προβλήματα ὠμτινοβολίας καὶ τὰ μεταβατικά φαινό- μενα, "Αν καὶ προορίζεται νὰ χρησιμο- ποιηθεῖ σᾶν ἐκπαιδευτικά βοήθημα, στό τέλος kåbe κεφαλαίαυ περιλαμβάνει προχωρημένα Βέματα πού τὸ καβιστοῦν κατάλληλο γιὰ ἐπιστημονικὴ χρήση στούς σχετικούς τομεῖς. Ἢ τιµή του εἷ- ναι $ 15,10 καὶ διατίθεται ἀπό τὴν Acou- 8tigal Soclety of America, 335 East 45 Siraet , New York, NY 10017 USA.

Ὁ περισσότερος κόσμος πιστεύει ὅτι ἢ OTEDEOdu- via εἶναι ὑπόθεση λίγων δεκάδων ἐτῶν. Συγκεκριμέ- να, σάν ἀρχή τῆς στερεοφωνίας Βεωρεῖται ἀπό mo- λούς Tó 1831, χρόνος ὅπου ἡ μέθοδος τῆς στερεοφώ- νικῆς ἐγγρωαφῆς κατατέθηκε σάν εὐρεσιτεχνία ἀπό τὸν Blumlein. Μερικοί Βεωροῖν σάν ἀρχὴ τῆς στερε- οφωνίας tå 1827, χρόνο ποῦ ἐμφανίστηκαν οἱ πρῶτες διφωνικὲς ἐγγραφές, Μι ὅμως τά πρήγματα δὲν εἶναι καθόλοιι ἔτσι. Ἢ πρώτη ἐπιτυχημένη-καί δημόσια- ἐ- φαρμογὴ τῆς στερεοφωνίας, ἢ μᾶλλον πιό σωστὰ τοῦ | πρόδρομοι τῆς σημερινῆς στερεοφωνίας, ἔγινε στή Διεβνή Ἔκθεση Ἠλεμτρισμοῦ στό Παρίσι, τὸν Αὔγου. στα τοῦ 1881 (BA. τεῦχος 135].

Ϊ Πρίν προχωρήσουμε στήν περιγραφή τοῦ ἱστορι-

καΏ αὐτοῦ γεγονότος, καλό Bá εἶναι νᾶ προσδιορί- GOUHE τί ἐννοσίμε μὲ τὸν ὅρο στερεοφώνία. Προστπα- Βώντας và δώσουμε ἕναν ἁπλό ὁρισμό, Βά λέγαμε ὅτι εἶναι ἢ ἐγγραφῇ ἤχων γενικά καὶ T ἀναπαραγωγὴ τους µέσα ἀπό δύο κανάλια μὲ τέτοιο τρόπο, ὥστε ὁ τελικός ἀκροατής μπροστὰ στό σύστημα ἀναπαραγώ- γῆς νὰ προσδιορίζει τήν κατεύθυνση τῆς πηγῆς τοῦ ἤχου ἢ καὶ τή διεύθυνση πού κινεῖται. "Ίσως ὁ ὁρι- σμὸς αὐτός νά φαίνεται ἀτελής ñ καὶ ἁπλαϊκός, ἀλλά εἶναι ó πιό ἄμεσος ποή βρήκαμε γιά và δείξουμε ὅτι ἢ ατερεοφωνία ἔγινε ψιά và μπορεῖ ὁ ἀκροατής, πα å- καύει ἀπό δύα ἠχεῖα, νά προσδιορίσει τὴ éon τῆς πη- γῆς τοῦ ἤχου-ῇ μᾶλλον τοῦ εἰδώλου της-μέσα στό χῶρο.

"Apot λοιπόν δώσαμε ἔναν ὁρισμό γιά τή στερες- φωνία, ἃς δαῦμε τά ἱστορικό τῆς πρώτης ἑἐφαρμογης της, πού δὲν ἦταν βέβαια ἐγγραφή καί ἀναπαραγωγή ἀλλά ἁπλή ἐνσύρματη μετάδοση τῶν παραστάσεων τῆς "Όπερας τοῦ Παρισιοῦ σὲ μιά ἀπόσταση ἃ χιλις- µέτρων, στίς αἴθοισεςτοῦ μεγάρου τῆς Βιομηχανίας, ὅπου γινόταν ἡ "Έκθεση Ἠλεκτρισμοῦ, Så λέγαμε ὅτι ἢ μετάδοση ἦταν τηλεφωνική, γιατί χρησιμοποιήθη:-

100 χρόνια στερεοφωνία

καν ἀκουστικά χωρίς καμιά ἐνίσχωση.

Ἢ ἐγκατάσταση, πού σχεδιάστηκε ἀπό τὸν Cla- ment Ader, βασίστηκε σὲ μιά καταπληκτική-γιά τήν éno- ἀνακάλυψη πού ἔκανε Ó ἴδιας; ὅτι χρησιμο- ποιώντας δύο ἀκουστικά, τὸ καθένα συνδεδεμένο ἂν- τίστοιχα μέ δύο μικρόφωνα (πού ἦταν σὲ ἀπόσταση μερικῶν μέτρων τὸ ἕνα ἀπό τό ἄλλο] μποροῦσε, xw- gle vå βλέπει τήν πηγή τοῦ ἤχου, và προσδιορίζει TT) σχετική της Βέση ὥς πρός τά μικρόφωνα. Βλέποντας TÓ Σχ. 1,πού δείχνει τή βασική ἰδέα τῆς ἑγκαταστάσε- ως, μποροῖµμε νά καταλάβουμε πιό καλά τή λειτουρ- yia τοῦ συστήµατος: Τά μικρόφωνα (1) καί (2) εἶναι TO- ποθετηµένα πάνω στή σκηνή, σὲ ἀπόσταση μερικῶν μέτρων μεταξύ τους, ἐνῶ ὁ ἀκροατής [5] εἶναι σέ ἄλλη αἴθουσα μέ τά ἀκοιστικά (3) καί (4) στά αὐὑὐτιά του (ἄρι- στερὀ καὶ δεξί ἀντίστοικα], "Ἔτσι, ὅταν ñ πηγή τοῦ ἢ- you Εἶναι στὸ σημεῖο A, ü ἀκροατής σχηματίζει ἁμέ- σως τήν ἐντύπωση ὅτι εἶναι στό ἀριστερὸ μέρος τῆς σκηνῆς γιατί ἀκούειπιό δυνατά ἀπό τὸ ἀριστερό αὐτί. "Ὅταν ἡ πηγἡ μετακινηθεῖ στό σημεῖο B, ë ἀκροατής «βλέπειν ὅτι ἢ πηγή πῆγε στό δεξὶ μέρος τῆς σκηνῆς, γιατί ἀκούει δυνατότερα ἀπὸ τό δεξὶ αὐτί. Τέλος, Ë- ταν ἡ πηγή μετακινηθεῖ στό σημεῖο Γ, ὃ ἀκροατής kä- ταλαβαίνει ὅτι ἢ πηγή μετακινήθηκε πρός τό βάθος τῆς σκηνῆς, γιατί ἀκούει τώρα πιό χαμηλὰ κι ἀπὸ τά δύο αὐτιά, Μ᾽ αὐτὸ τό μηχανισμὸ Š ἀκροατής μπορεῖ νὰ ἀναπλάσει τίς κινήσεις τῆς πηγῆς τοῦ ἤχου πάνω στή σκηνή μὲ σχετική ἀκρίβεια, σχεδόν σάν νά yi νονται μπροστά του.

"Ας δοῦμε τώρα λίγο πιό ἀναλυτικά τῇ βασική ouv- δεσμολογία (Σχ. 2). Εἶναι στήν πραγματικότητα δύο κυκλώματα μὲ ἐπαγωγικὴ σύζευξη µεταξή τους; τὸ πρῶτο κύκλωμα περιλαμβάνει τὸ μικρόφωνο, τίς yä- ταρίες καὶ τό πηνίο, ἐνῶ τό δεύτερο TÓ ἀκουότικὸ καὶ τό πηνίο πού εἶναι GŠ στενὴ σύζευξη μὲ αὐτό τοῦ πρώ- του κυκλώματας. Ακόμα, στό πρῶτο κύκλωμα ὑπάρ-

πΗΛΕΚΤΡΏΜΙΚΑ NEA» ΝΠΕΜΒΕΡΙΏΣ -- ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1881

r. πα —” ú — ι

— Ίο ο η Τα

χει μιά δεύτερη σειρά μπαταριῶν πού μὲ τή βοήθεια ἑνός διακόπτη μποροῦν vå ἀντικαταστήσουν τίς πρῶ- τες μόλις αὐτές πολωθοῦν καί ἀντίστροφα. ᾿Αξίζει ἐ- δῶ vú σταθοῦμε καὶ và ἐξετάσουμε ἀναλυτικά τὸ Hi- κρόφώνο καὶ τὸ ἀκουστικό, ποὺ εἶναι καὶ αὐτά κατα- σκειιές τοῦ Clement Ader.

Τό μικρόφωνο τοῦ Ader (Σχ. 3] εἶναι κατασκευασμµέ- vo ἀπό ρώμβους ἄνθρακα, συνολικά δέκα, τοποβετη- μένες σὲ δύο στῆλες ἀπό πέντε, πού μέ τρία κάθετα μὲ αὐτές ἐλάσματα στηρἰζονται πάνω σὲ μιά σανίδα ἀπό ξύλο πεύκου. Ἡ σανίδα αὐτή εἶναι καὶ τό σκέπα-

ΜΗΛΕΚΤΡΩΝΙΚΑ ΜΕΑ, ΗΏΕΜΒΡΙΩΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1981

ΣΧΗΜΑ Ἱ. Βασική ἰδέα στερεσφωνικῆς μεταδόσεως, T: 'Αριστερῦ με αρόφωνο, 2: AEG μικρόφωνο, 2: 'Αριστερὸ ἠκουστικό, 3: ΔΕΣ) ἄκου- αστικά, 5: 'Ακραπτῆς.

ΣΧΗΜΑ 2. Βασική συνδεσμολαγία μεταδόσεως. T: Μικρόφωνα, © Μπαταρίες, 3: Διακᾶπτες, 4: Πηνία, 5: Ακουστικά.

ΣΧΗΜΑ 3. Μικρόφωνο Ader 1: Polio ἄνθρακα, 2: Στηρίγματα, 3: Σπνίδα στηµίξεως, 4: Μαλυβένια σῶμα, 5: Λαστικένια πόδια.

ΣΧΗΜΑ 4. ᾿Ακαυμστικὀ Ader. 1: Μαγνήτης, 2: Πυρῆνες, 3: Πηνία. d Ss | κτύλιας μαλακοῦ σιδήραυ, 5: Διάφραγμα, 6: Χοάνη.

ΣΧΗΜΑ 5. Γενική διάταξη στεροφωνικῆς μεταδόσεως, T: Θέση ima βολέα, 2; Αριστερά μικρόφωνα, 3: Δεξιὰ μικρόφωνα, 4: Amass κέριων μπαταριών, 5: Διακόπτες δευτερευοσυσῶν uma Κῶν pieg μπαταρίες, T: Δευτερεύουσες μπαταρίες, B: ηνία, 5 Asas | πτες γραμμῶν, 10,11: '᾿Ακροδέκτες συνδέσεων γραμμῶν. LE ñama, | πτες πρώτης αἴθουσῶς, 13: Διακόπτες δεύτερης ὀἴθουσας TE as | στερά ἀπσιπτιμή, 15: Δεξιά ἀκοματικᾶ,

gua τῆς συσκεμῆς, ἀλλά βασικά εἶναι τό διάφραγμα πού δέχεται τίς δονήσεις καὶ τίς μεταβιβάξει στίς på- βδους τοῦ ἄνθρακα. 'H σανίδα εἶναι στερεωμένη TÁ- νω σ᾽ ἕνα μολυβένιο ὄγκο πού πατάει στἠ σκηνή μὲ τέσσερα λαστιχένια ποδαράκια. Μ᾽ αὐτή τήν kata- σκευὴ, οἱ κραδασμαί τῆς σκηνῆς δέν περνᾶνε στό µι- κρόφωνο, πού δέχεται τίς δονήσεις μόνο ἀπό τόν ἠέ. ρα.

Τό ἁκουστικό τοῦ Ader (Σχ. 4) εἶναι ἕνα ἠλεκτρομα- γνητικὸ μεγάφωνο μὲ εἰδικὴ κατασκευή. 'Ὁ μαγνήτης εἶναι δακτυλιοειδἠς γιά và χρησιμεύει καί σάν λαβή. ΛήΏ πυρῆνες εἶναι κολλημέναι στούς πόλους καὶ ἕ- χουν ἐπάνω τους τυλιγμένα τά πηνία, ἐν ῶ πάνω ἀπό τοῦς πόλους καὶ ἐμπρός ἀπ’ τὸ διάφραγμα εἶναι τοπο- Βετημένος ἕνας δακτύλιος ἀπό μαλακό σίδερο πού κρατάει τίς μαγνητικές γραμμές κάθετες στό διά- Φράγμα, κάνοντας ἔτσι τήν ἀπόδοσή του μέγιστη. Të- λος, μιά ἐκβετική χοάνη ἐμπρός ἀπό τὸ διάφραγμα μεγαλώνει τὴν ἀποδοτικότητα τοῦ συστήµατος,

"Έχοντας δεῖ ἀναλυτικά ró βασικό κύκλωμα, ἄσπε- ριγράψουμε καὶ τή γενική διάταξη (Σχ. 5]. Πάνω στή σκηνή τῆς "Όπερας εἶναι τοποθετημένα δέκα μικρό- tuva, ἀνά πέντε δεξιά καὶ ἀριστερά ἀπό τή Βέση τοῦ ὑποβολέα. Κάθε μικρόφωνο ἔχει βέβαια στό κύκλωμά του τίς μπαταρίες του, τοὺς διακόπτες κα τό πηνίο, ὅ- | πως εἴδαμε καὶ mó πάνω. Στό δευτερεῦον κύκλωμα Ü- πάρχουν οἱ διακόπτες γιά vå σταματοῦν τή μετάδοση καί μετὰ οἱ ἀκροδέκτες γιά τή σύνδεση μέ τίς Ypap- μές μεταφορᾶς. Oi γραμμές αὐτὲς εἶχαν μῆκος mepi-

που τριῶν χιλιομέτρων καί ἦταν ὑπόγειες. Φτάνοντας στὸ κτίρια τῆς ᾿Εκβέσεως κατέληγαν πάλι σὲ ἀκροδέ- κτες |ἴσως γιά εὐκολία συνδέσεων, ἐπισκειῶν κ.λ.π.) KU ἀπ᾽ ἐκεῖ σὲ δύο ἁμάδες διακοπτῶν πού διάλεγαν τίς αἴθουσες πού Bà γίνονταν οἱ μεταδόσεις. Ὕπηρ- καν δύο χῶροι πού εἶχαν ἀκουστικά γι’ αὐτές τίς uE- ταδόσεις, ὁ καθένας μὲ ὀγδόντα ἀκουστικά (ψιά σα- ράντα ἀκροατές!, ἀνά ὀκτώ συνδεδεμένα παράλληλα στό κύκλωμα κάθε μικροφώνοι. Οἱ ὀκτάδες αὐτές i- ταν χωρισμένες σέ γκρούπ τῶν δύο, ἔτσι ὥστε ἀνά ð- KTÜ ἀκροατές νά ἀκοῦν τά ἴδια πράγματα. Οἱ ὀκτάδες τῶν ἀκουστικῶν πού ἦταν συνδεδεμένες μέ τὰ πέντε μικρόφωνα στό ἀριστερό µέρος τῆς σκηνῆς ἔδιναν ñ- XO γιά τά ἀριστερά αὐτιά τῶν ἀκροατῶν καὶ ἀντίστοι- χα οἱ ἄλλες ὀκτάδες γιά τά δεξιά αὐτιά, Ἔτσι ἢ πρώ- τη ὀκτάδα ἀκροατῶν ἔπαιρνε στό ἀριστερό αὐτί ἀπό τό πρῶτο μικρόφωνο καί στό δεξί ἀπό τό ἕκτα, ἡ δεύ- τερη στό ἀριστερό ἀπό τό δεύτερο μικρόφωνο καί στὸ δεξί ἀπό τό ἕβδομο, ἡ τρίτη ἀπό τό τρίτο καί τό ὅ- γδοο, K.O.K.

Ἢ καταπληκτική αὐτή ἀνακάλυψη, πού τόσο μεγή- λη ἐπίδραση εἶχε στόν κόσµο ὅταν παροιισιάστηκε, Ë- μεινε οὐσιαστικά ἀνεκμετάλλευτη γιά πολλά χρόνια. Μερικές ἀποτυχημένες ἀπόπειρες, πού ὀφείλονταν στή χαμηλή ποιότητα καὶ χαμηλή ἔξοδο τῶν μικροφώ- νων, ἀλλά βασικά στὀ ὅτι δέν ὑπῆρχε τότε μέθοδος ἐγγραφῆς τοῦ ἤχου, τήν ἔριξαν στήν ἀφάνεια,ἂπ' ὅ- που βγῆκε ἁρκετά χρόνια μετά τήν καθιέρωση τῆς ÈY- γραφης σὲ δίσκο.

K A | M Ε Ν ΡΣ λαμπρή SERR L

Πειραιῶς 4 (Ὁμόνοια) Τ55 ὄροφος

— Τπλ. 5235.975 - 5236.230

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΦΟΙΤΗΣΗ ΤΜΗΜΑΤΑ: y τεχνικοι ραδιοτηλεορασεως

> τεχνικοι εγχρωμµης τηλεορασεως

j) τεχνικοι COMPUTERS

(ὁλοκληρωμένα καὶ λογικα κυκλώματα )

Με πλήρη εργαστΠριακΚΠ κατάρτιση στα πλεκτρονικᾶ

εργαστήρια τῆς ΚΛΙΜΕΝΣ.

«Λίδακτρα προσιτά.

«Εξασφάλιση εργασίας.

υπο ΠΜ ος τς ο. ϐ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΩΝ © ΜΟΝΤΕΛΙΣΤ © ΣΧΕΔΙΑΣΤΟΝ

ΠΡΩΙΝΑ

Πληροφορίες - Έγγραφες:

ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΑ - ΚΛΙΜΕΝΣ Πειραιῶς 4 (Ὁμόνοια) 7°

BPAAYNA

POOG

Πομποί - ἀναμεταδότες

τηλεοράσεως καί ραδιοφωνίας ΕΜ

Πολλοί ἀναγνώστες ἐνδιαφέρθηκαν vú µάβουν πως εἶναι ὑργανωμένο τὸ δίκτµμο τηλεαράσεως κα ραδιοφωνίας ΕΜ στή χώρα µας, Προκειμένου νὰ Ka- λύψσιμε αὐτὴ τήν ἀνάγκη. ἀπευβυνθήκαμε στίς dp- μόδιες ἠπηρεσίες τῆς ΕΡΤ καί τῆς YENEA. ζητώντας τους τίς σχετικές πληροφορίες, καί συγκεκριμένα MÖ- goug πομπούς καὶ ἀναμεταδότες διαβέτουν σὲ AEL- τοιργία, ποῦ εἶναι εγκαταστηµένος ἃ καθέναστους, ποιῶ περιοχή καλύπτει, τί ἰσχή ἔχει, σὲ ποιά συχνότη- τα Αειτοιιργεῖ καὶ μὲ τί πόλωση ἐκπέμπει.

Τά σταικεῖα πού μᾶς ἔστειλαν οἱ ΕΡΤ καὶ ΥΕΝΕΔ τὰ δημοσιεήύσιμε στή συνέχεια. AT αὐτὰ βλέπουμεπώς TQ τηλεαπτικά δίκτυο τῆς ΕΡΤ ἀποτελεῖται ἀπό 17 πομπωής καὶ 124 ἀναμεταδότες, Οἱ πομποί της ΕΡΤ λειτουιργοῖν στά κανάλια 5-11 μὲ ὁριζόντια ñ κατακό- pupy πόλωση καί μέγιστη ἀκτινοβολούμενη ἰσχύ 10 ἢ ΜΑΝ, ἐνῶ οἱ τέσσερις ἀπό τοὺς 124 ἀναμεταδότες της λειτουργοῖν στά UHF [δύο στό κανάλι 22 καί ἀπό ἕνας στά κανάλια 21, 30) καὶ οἱ ὑπόλοιποι στά VHF μὲ ὁριζόντια ἢ κατακόρυφη πόλωση. “H ἰσχύς τῶν dva- μεταδοτῶν κυμαίνεται μεταξή 1 καὶ 100W, πλήν ἐκεί- νου τοῦ Ὑμμητοῦ πού φτάνει τὸ 1KW.

Οἱ ραδιοφωνικοί ποµποί ΕΜ τῆς ΕΡΤ εἶναι ἐγκατα- στημένοι σὲ δεκαεφτά διαφορετικές τοποθεσίες, å- πασχολοῦν 34 διαφορετικές συχνότητες (ἀπό 88 ùc 99.90 MHz), ἔχουν μέγιστη ἀκτινοβολούμενη oxi 3 ñ 1ΠΚΗΝ καὶ ἐἑκπέμπουν μὲ ὁριζόντια πόλωση.

Tó δίκτυο τηλεοράσεως τῆς ΥΕΝΕΔ διαθέτει 15 ποαμπούς καί 117 ἀναμεταδύτες. Απ αὐτοὺς στά VHF

ΠΏΜΠΩΙ ΤΗΛΕΩΡΑΣΕΩΣ

mia Temprana

ἐμκνύτητη ἑκππμπητ (MHZ Μέγιστη. Κανάλι Πήλώση Εικόνα Ἥχνος iktoj kig E L apuma dÜ z Γεράμεια iğ 3. Nipo K ᾱ. GET w 5 Μαρς 3) Ë ᾿Αλεἐπιζρώἑιώμη x 7 Karma ; ΚΗ lü 10 3 ΚΗ 10 τα

< -

B ‘kavun

e

B. Kipas 10. Keq 11. Τρίπολη 12 Καλημῆτα, 1 Að τη, Πραρλες 15, ήδη 18. Erpa 1? Μιπιλήνη

=

μα ο μα 53 —J πι 5 CE ο ΟΙ -α ὃν - τα σι 15

λειτουργοῦν οἱ πομποί τοῦ ὙμηττοΏ καί τῆς Πάτρας (κανάλια 5 καὶ 10 ἀντίστοικα) καί οἱ ἀναμεταδότες Φλώρινας, Νευροκοπίου, Σουλίου, Μαλάξα Κρήτης (κανάλι 5), Ναυπάκταοιμ, Πόρου, Ἰωαννίνων, Χίου {ka νόλι f). Κύμης, “Ασπρων Σπιτιῶν Βοιωτίας (κανάλι 8], Καλαβρύτων, "Ανδρου κανάλι 10], καρπενισίοιι, Φι- Matav (κανάλι 11]. Οἱ ὑπόλοιποι πομποί καὶ ἀναμετα- δύτες τῆς ΥΕΝΕΔ λειτουργοῦν στά UHF. 'H ἰσκυς τῶν πομπῶν κυμαίνεται μεταξὺ 0,5—40KW καὶ τῶν à- ναμεταδοτῶν 0,25-1000W.

Αὐτὰ σ' ὅ,τι ἀφορᾶ τά δύο δίκτυα τηλεοράσεως καὶ τή ραδιοφωνία ΕΜ τῆς χώρας μας. Περισσότερα στοι- Χεῖα σχετικά μέ TÅ παγκόσμια συστήµατα τηλεοράσε- ως καὶ ραδιοφωνίας ΕΜ ἔχοιν δημοσιευτεῖ στὀ τεῖ- κος 114.

aa ΤοποβΕσιΠ Σων Miya ἐκπαμ. cxtra.

IM z; iqu

ΜΑΗ

Ειεασαλωνίκη 8, j “ριξάντια tå

4 4 | š Jg

3 3 2o TES Oh. 3 τς : Jo «Πήλια : ᾿ τὰ

Io 2o στερεή.

μπάπμεταΠεταλίδι]

. Με νορουπσυαῃη ΕΙ. 4 5. Amad

: Καβάλα Mosab

7. Καστηριᾶ (Biton

1 Κεφπλλημίη

ERF,

i σος η

i δη pine

Γμίπτλη Sonča

EES = Q XR τι O (ο τα τ) ἵα ια ὑα Q> Ε5

5 "Ἠμάπλειῦ (Wa BR ü í Εμμ Q .

Πάπα

Td

* ; ! 2o GTEDLDT.

“ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ NEA» NOEMBPIOE — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1981

ΡΑΣ ΝΗ ΝΕ ΕΝΗΟΗ ΔΑ ΛΛΛΕΔΑ ΛΑ ΜΝΗΜΗΣ MBMNMI

αἰα᾿Αμαμε τά δότης

1, Δαμτράσίου ὦ, Βάλα 3, Ανπίκυμης 4. Καρπεντμπίτε 5, ἑπτείας B, Λεβαδείας T, Φλώρινας B. Μεμβαμοπίση a. Πηγμρατίπη πῃ. Διδημότει και 11. Κααταριᾶς t2. Ααμίς 13, Αγ. Μικαλάσι ἠπσιβίσυ 14, Μεαπῤλενς ἠαπσιβιοι 15 Επιπλα Μάτσας 18. Μυτιλήνης 17. Λιδιομιαίσι 18. "Αμφιασας 18, "Δνδροι g. Κύμης 21. Λυμοιρίων Agoia πα. -βργαμς.-- Μαμπλίση 33. ΓΠραμαχῶνος Σερρῶν 54 Ἠικήπιανης παβᾶλπς πε Ἐμμαήριιμ Λαρέπης 38, Zin Leni dT, Πάτμου 38. ᾿Αμψιάλης Πεισαιῶς 29. Πεντηλάφαμ ᾿Ἔβρπη αυ Βπβέης Ἑάμσιι

31, Πηθογώρε:αν Eipou 32, Ἵπηρίας

πα. Ξάνῆτις

πω, ποζῆντις

35, Κώππιι

38 Bhpinlpiiui

37. ñvunspüxr|e Κοζάντηι 18. Tri wis Μπατοριας

39. Διππιαμιᾶς Kamragine

&D Μεσταρίση Kamragpañe

41 Βημφπίου Shknnpivryr:

32 Πρεσπῶν Augina

343 ΤυμᾳπηστοΏ {Ay P Surpayaul 34 Ἐκύροιι

A5 Νέας Μάκης Ἀττικης

iR Ελ

aT Eontr A dpi áB Mhwuapioa Μυτιλήνης ἀπ Εως

50 Μιχαλιτσάτων ΜΚεφνίγίας 51 Ἰβήμτς

52 ἜΠΠΠΙΙ

53 δεματίσυ Ἰωιαωνίνων

54 μαστηνῆς Togi

55 Δεαποτιμαῇ μην ων SÈ 'Αχλαδοχιιρίομ Ἑεσρών ET Καλοβρύτων

56 "βπιις Καριήξιει

59 'Δπεγμίῶν Κπππήήοιι

mü Ἐμήτιμος Κηζήνης

i Μελιπαώτωπτι Κπιττπμιᾶς ἐξ "Άρτας [Πέτα]

{2 ᾿Αριδπίας Ἔδέσσης

"Ἴπκής ἐξόδιοιι PAN

ο Ἑ — — Q m Ë κα

+

ον τω e a a aa A -ᾱ-

-ᾱ T

_ ἘΞ. sk ο απ

n

O ira — +— A

_

Κανάλι ἐμπομπῆς

πα πα - ο 4 Q δι ο — αν τα ο

-ᾱ = ΕΕ

αι — m = — ο

10

Πόλωση

ἡμιζόνιτια

κατακὐρυφῃ ὀῥιζόντια "

KXSTTEIR DILI

5 κερίες bD

Rül καταπῦρι ὑριζώντια

εάτακώπμφτι

ἡριζόντια

«ΗΛΕΚΤΡΌΝΙΜΑ NEA» ΜΩΠΕΜΒΡΙΩΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΕΙΩΣ 1881

ΑΝΑΜΕΤΑΔΟΤΕΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΕΠΣ

"4 Μεπάμημποι Φλμρήντς 85 "Αναν Nopi Σερρῶν 88 Πυθίου Ἔβρου ΕΤ Βελβενδττ Κοζάνης 83 Εράνοιυ Ρεϑήμωοιη Ρα Μουρνῶν Ρεβύμήπη Tü Καρλοβασίοι Σάμσιι τι akuta Πόμωυ Τµπιζηνίας τα κάτω Φιναλε]ας ᾿Ηλείπς τα Aut. φραγκίπτας Εὐρυτανίας τὰ Πµαισοῦ Λιασηβθίσαι 75 Μελάμπων ΕΕΒήμναμ ΤΕ Ἐλάμωινος θημκίδας TT Auyda ώση ΤΕ Λέρου 79 Σήμης BÚ Λπχριᾶς Piiira i Βενίαι ΡΕΒΙμώΠΗ Ba Κλγιπτοα Ἐὐμηταπνίας BI ΔπμοποΏ Bá Κι ΒΞ. Ειέπμαι Αἰτωλινίπς BB Σταιιρ»ιπώλειις Ξάνθης ΒΤ Μετπήβονι BB Λεγραινῶν Füuvlou BD Mzrnrübuy ἙΕάμπιι J "Αλαν οκίμν Κοζάνης 81 Ελαισχωσίσι μπάλας Έα Apaysi MERATE 83 Τήνπιι 84 Αν, Παμπσκεμῆς Ἱειαννίνευν Πε Πμαμᾶντων αμίνη D κατταβιᾶς Piou 97 BapukeoL Φλωρίνης 4 BAGucyrükou awhe 35 Ραστανσίων ωανμίνευν

100 Κπμιπκῆς Εβρου 101 Avati Aanhou τα Πειροχμιρέση Α|τωλνίας 103 Ἐλευβερουπήλεως Καβάλας 104 παμιδιᾶς MESANE

105 μαλπμπήκεις

148 δοβμαητοίση [ξιαρτωδήνωη|

Ταιμᾶληνῳ

107 ᾿ἈειαΏ awpa 118 "Αρτας 103 Γρεβενῶμ 110 Δελβιωαμίση Fl upyuatpu

ων νο

111 Καλσμαίξκις Τρικάλων 112 Αγ. Πάντων Πάμαμ 113 Γιαῦχτα Ἡρακλείαι

| 114 Μικραπάλεως Appas

115 διπητάμοιι παβάλας

118 ᾿Αηδανιᾶς Πρεβέζης

117 Στ! ᾿Αμπέλοι Λαπηθίτυ

118 ὀμμάστομου MERATE

118 Morpopcuvlou Γμεβεμῶν

Tao Modus Ageia

131 'Ὑμητταή ᾿Αττικῆς

122 Βάρμιέας ᾿Αττικῆς

123 Παμαικιᾶς Πάρου

124 Κεμασιᾶς MEATS

1Ü 9 3 OD ἈΠΙΗΗΡῚ 3 í 4 a 2 y . 10 11 . 2 Ë b ἸΠῚ ἀὐμμΗΕΙ . i 5 e (ngpenuvůl 10 5 Ë 10 10 F 1D Β " TÈ tū 8 Iñ ñ a +0 5 3 z Β 3 5 B " 2 11 . J Ñ ὠμισόν tai 1ü Β " 10 11 κωτακάριήιη l ñ ἡμιζδιέτια 10 ñ "Ë 5 Β " 10 8 katakdagi η ΠΠ πε J fare a a E z 11 Ἢ 10 1t . 30 10 . 30 11 E 1 T RertüFE5iLithTi 1 5 ἀριζάντια | 11 Β ἘΠ 8 h πῃ Β " 5 1 π 1Π ñ š "0 11 . ἃ 10 . 1 11 Ë 10 10 μ᾽ 1ü g 8 1 πῃ a z 5 . 1 10 . 1 κ . 5 8 p 10 7 καταμάριφη OÜ 22 ΠΙΗΕΙ “ρηζώντις 2 5 a 2 δ. š 59 5 πατακόρύστι 13 È pidwtig 1 ñ . 50 5 . 50 8 i 1000 21 (UHF - 1 8 * 5 8 κατακόραμβη 1

YENEA

45 MENTAACHO ΕΕΒΕ

Μακᾶλι Παρπήππ Μελλοντικἠ Γαρατημήσες ida [ΚΝ Ιπκὺς (KWA

εκπομπῆς

ΑΒΑΝΑ ΝΕΑ

.ΕΙΤΞΙ

. ΔΌΛΙΑ NA

-ΕΒΡΩΣ

-ΕΔΣΟΣ

. ΞΗΡᾺ ΒΕΣΙΉΙΜΗ IOANNINA

T+ tü ὑπά Ë ysicar]

47. POnDE (ΠΡ. HAA

JA PDDE ANTE EMEN 9 ΣΆΜΟΣ

“Π. ΣΤΑΡΟΥΤΙΟΛΙΣ ANG: “1. ἘΜΜΔΡΑΣ (EBR

δὲ, ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΗ ΜΗΜά, EE ANO ΕΝΑ μὴ Ξε. ΕΛΕΥΕΙΕΓΓΥΓΚΊΛΕΣ. [KABA] ΞΕ. EINDE

ΞΕ. ΕΕΣΗΚΗ

57. ἘΡΆΠΕΤΡᾺ [ἨΡΗΤΗΙ

3 KEPRzY PA zÜ μπῶ Εμ, y ñEZ BQ 114 Iù ΠάγΓΓΑΙ 36 ΠΑΤΡΑ PHAID PEAJE (Na: Πλας από Es: Dr] i. ΤΜΗΤΤΩΣ ' J

ΞΕ. KAWSEPYTA

59 ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ

ën KAPADBAEI ANKEI 81. ΚΎΜΗ EYBCRAU

ΕΣ ΛΥΓΡΆΔΕΣ HANKIMA) Ë ΜΕΥΡΟΜΟΠΙ (APAMA) ΕΜ. ΞΆΉΞΗ

με ΠΑΡΟΣ

ER. ΓΎΡΗΙ xF,

EF: THOF

ΒΗ. ΣΙΛΙΆΤΕΣ (ΞΕΣΓΙΡΊΠΑ ΒΗ. ΧΑΛΗΙΔΙΚῊ

πι AZTIPA ΣΠΙΤΙΑ ΟΤΙ ΤΗ. ΒΟΛΟΣ

το ΑΜΡΑ ΣΟΥΛΙ

TA ΛΕΓΡΒΙΝΑ ΤΠΕ

Τά APTA

75. ΒΑΣ ΣΆΜΟΥ

75. ΓΡΕΒΕΝΑ,

=a Πα ΠΝ KE. NS E H

=k ΒΗ Τὰ Κα εν τι Sg |

Κανάλι ΠπροὐπηΜελλρητ.᾿ΑλλΠ{ΠΠαπατγρήπεις ῥεπτμπησίπχὺς ἡῤήίσκύς 0A Κανᾶλ'

ma TemoBenia

@ δὴ εν a a F ἐπ ἔπ un τσι

ΓΕΡΑΜΕΙΑ 81 1000 ΞΠΠΠ ΕΕ ΛΛΗΜΙΑ κ. Ίππο ΞΌΠΠ . EIE ΙΛΑΤΡᾺ 3r 10t ΕΠΗ

B: ús > ΕΙ

ΛΕΣΒΟΣ ΙΑ ΤΜΠΟΣΙ , ΠΑΝΑΚΑ T RÜ ΠΑ ΠΝΗΒΒ ΣΕ ΛΩΡΑ ΙΚΡΗΤΗΙ i [KAFIA -ADMO [ΒΟΙΩΤΙΑ] ΣΑΝ ΥΜΟΩΙΣ ΕΤΕΠάΣ ΙΒΟΙΠΤΙΑΙ AKU ΕΚ ΟΠΣΑ KAM}

3. ΑΙΓΙΝΑ,

14. AFTINITEA ΜΙΑ -ἈΡΊΔΕΝ [ΕΔΕΣ ΣΑΙ .ΓΩΡΑΜΝΟΙ CA AF528151 . &EZTIOITIKOI ΠΑΝΙ ΑΙ -ΔΕΜΑΤΙ ΠΟΙΑ NIH AS . &| IN YZEOE IATTIS HI . EAAITZON :ΘΏΜΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ!

ΙΣΜΑΡΙΣ (EOMOTINH]

. ΚΑΕΠΑΞΩ͂Σ

«ΚΑΜΠΑΝΙΑ, ΠΚΠΛΡΙ͂ΣΙ

. KEPRYPA (ΧΛΜ

.ἑΕΡΗΥΡΑ (MIRAA SR ANED

ΕΕΩΦΑΜΗ [ΔΏΒΡΑ͂ΣῚ

. EFHTH (MAASTA

. ΚΡΉΤΗ (hA NEPOMENHI

. RPHTH ΚΑΡΜΑ Σιν

.ΚΑΣΤΑΜΗ ΠΩ ΑΗ ΔΙ

-ΜΩ͂Σ |EYMITETFOI

KEARAH ΙΦΛΠΒΙΜΑ)

. ΛΕΥΚΙΜΜΗ ΙΕΒΡΩΖΣΙ

. AEFBOE (ΚΑΣΤΡΟ

. AYROAHMO ΜΕΣΣΗΜΙΑΙ

. ΜΠΕΛΕΣ

ΜΕΤΣΟΒΟ

ΜΠΛΑ ΙΛΆΜΏΝΙΑῚ

. KAYMA

ΝΙΚΗ

. ΠΑΡΑΜΥΞΙΑ μΕΕΣΠΡΤ}

. ΓΆΔ IA TAhKOE hka nu 44. ΠΛΑΚΑ PAROYAA EBPO

ἡ 8

zz

27 FA

1000 1000 1000

ΜΗ πομπώς ΠΠ

πημπῶς τὰ E yake;

È 4

UTO ΕὙΜΗΣΤΓΙ

μπῶ ΕΜΠ

υπὰ Ënd n L “

L τ

nopne

Ur; Γγκπγ

nong

ἠπὸ Εγκίπη

17, ΛΕΛΒΙΜΑΒΙ ΠΠΑΉΗΙΜΑ 18, ΔΕΒΕΙΟ 18. ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ [APKAAIAI ΒΠ. ΔΙΔΥΜΩΏΤΕΙΧΏ -AOT PANH EAGM IA !ΒΟΙΩ͂ΤΙΑΙ ZAT OPIA (ΚΕΥΟΠΒΡΥΣΗΙ -ΖΑΓΓΡΙΑ (XYEODBPYEHI . ΜΑΡΊΑ, -ΚΑΣΤΕΛΙ (ΗΡΉΤΗΙ -ΑΡΥΣΤΩΣ ΙΕΥΒΏΙΑΣΙ .ΕΕΜΤΡΙΚΕΟΙ ΚΙΛΚΙΣ KREQmAAAHHIA .küMNI1TzA ΚΏΜΙΤΣΑ ΝΑΞΟ (ΗΝ AA AEEJ 3. ΛΕΡΟΣ ΑΗ Μος -ΜΑΚΡΙΜΟΜ IOANNINA: .ΜΥΘΥΜΜΑ ΙΛΕΣΕΩΏΣ; ΠΕΑΠΏΛΙΣ [ΚΡΗΤΗΙ ΠΒ. ΠΥΜΦΕῈΣ ΙΡΟΔΏΠΗΣΙ ga. ΠΑΛΑΙΓΧΏΡΑ, {ΚΡΗΤΗΙ 150 ΠΑΡΑΜΕΣΤΙ (ñF A MAI ΠΛΑΤΑΆΜΗΩΣ ΙΜΑΎΠΑΆΚΤΙ 102. ΠΛΠΜΑΆΕΙ [ΛΕΣΒΓΣῚ ΠΡΕΣΓΙΑ, 104, ΒΑΦΤΑΜΕΟΙ [ΑΡΤΑ Ίσα, ΡΕΘΈΜΜΩ σα, ΣΟΥ ΠΔ 407. ΣΙΑΤΙΣΤΑ ΚΟΖΆΜΗΙ 108. ΣΥΡΟΣ τῇ ΑΓ MARNA [ΑΤΤΙΚΗ 115. ΒΗΡΡΙΙ (M HANA XP.I 111 BAPKIZA 112. KRAZTOPia 113. MANTDYAI [ΕΥΒΟΙΑ] 114. ANAPOZ [ΣΤΕΜΙΕΣῚ 118, ΔΙΣΤΟΜΟ (BOIOTIA 118. XIQE (Ar. ΓΕΩΡΓΙΟΣ 117. ΜΑΛΆΞΑ ΚΡΗΤΗΣ

[ ἡ ο κ ο ο ασ πουν μμ μμ πα ορ NE= Wa |

Ün Εγκίπῃ

t 4

ὑπὰ :νμπη

ΜΗΛΕΗΤΡΌΝΙΚΑ ΝΕΑ, NOEMBPIOZ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1881

Ἐδῷ καί εἴκοσι χρόνια, οἱ ραδιοερασιτέχνες ἔχουν ἐπεκτείνει τή δραστηριότητά τους καί στίς διαστημι- κές τηλεπικοινωνίες, ἐκτοξεύοντας μέ ἐπιτυχία ὀκτῶ μέχρι τώρα τεχνητούς δορυφόρους, τούς γνωστούς OSCAR (Orbiting Satellite Garrying Amateur Radio). `Ar αὐτούς ἄλλοι χρησιμοποιήθηκαν γιά πειραµατι- κούς σκοπούς κι ἄλλοι γιά τή βελτίωση τῶν ραδιος- | ρασιτεχνικῶν ἐπικοινωνιῶν. Τό ραδιορασιτεχνικὀ διαστημικό πρόγραµµα συντονίζεται καί ἱποστηρίζε- ται τεχνολογικά ἀπό τή Διαστημική Ραδιοερασιτεχνι- Ký 'Ἑταιρεία (AMSAT), πού ἱδρήθηκε ró 1969 καί ἀριβ- μεῖ ἑκατοντάδες μέλη ἀπ’ ὅλο τόν κώσμο. Τό mpå- yaua αυτό ἐξελίχθηκε σέ τρεῖς φάσεις. Στήν πρῶ- τη φάση ἐκτοξεύθηκαν πέντε δορυφόροι OSKAR, πού εἶχαν µικρή διάρκεια λειτουργίας, ἀκολούθησαν xa- μηλές τροχιές καὶ προορίζονταν κυρίως γιά τή συλ- λογή πληροφοριῶν. Ἡ δεύτερη φάση περιλαμβάνει τρεῖς δορυφόρους ὅμοιους μέ τούς προηγούενοις ὡς πρός τήν τροχιά, μέ μεγαλύτερη ὅμως διάρκεια λειτουργίας καὶ δυνατότητες ἐξυπηρετήσεως dupl- πλευρων τηλεπικοινωνιακῶνσυνδέσεων. Ἡ τρίτη på- | ση ἄρχισε μὲ μιά ἀποτυχημένη ἐκτόξευση, τοῦ δορι- Φόρου Phase IA, καὶ πρόκειται νά συνεχιστεῖ μέ τούς δορυφόρους LloSAT, Phase ΠΒ καὶ Phase IIIC. Γιά τό ἄμεσο μέλλον ἔχει προγραμματιστεῖ ἡ τέταρτη φάση, μὲ δορυφόρους τῆς σειρᾶς SYNGART.

Ι Ἡ ενεργός συμμετοχή τῶν ραδιοερασιτεχνῶν στίς διαστημικές τηλεπικοινωνίες χρονολογεῖται ἀπό τό 1861. Στίς 12 Δεκεμβρίου τοῦ χρόνου αὐτοῦ ἔστειλαν στό διάστηµα τόν πρῶτο τους δορυφόρο, τόν OSCAR 1, ποῦ ζύγιζε πέντε κιλά καὶ κατασκευάστηκε ἀπό ᾿Α- μερικανούς ραδιοερασιτέχνες. Γιά τήν κατασκευή του δαπανήθηκαν μόνο 85 δολάρια. 'O OSCAR 1 λει. τούργησε τρεῖς περίπου βδομάδες, περιφερόμενος | γύρω ἀπό τή Γη καί ἐκπέμποντας σὲ μορσικὀ κώδικα TÓ χαιρετισμό «His. "H ἐκπομπή γινόταν στή ράδιος- ρασιτεχνική περιοχή τῶν 2m ἀπό ἕναν πομπό 1T00mW. Πάνω ἀπό 600 ἀναφορές λήψεως στάλθηκαν γιά Tó δορυφόρο αὐτό ἀπό ραδιοερασιτέχνες 25 χωρῶν.

Ὢ δεύτερος δορυφόρος, ὁ OSCAR 2, Εκτοξεύτηκε στίς 2 Ἰουνίου τοῦ 1962. κατασκευασμένος κι αὐτός ἀπό ᾽Αμερικανούς ραδιοερασιτέχνες ἦταν ἴδιος μὲ τόν προηγούμενο, μόνο πού εἶχε κάπως ἰσχιρότερο | πομπό. Ὁ OSCAR 2 λειτούργησε γύρω στίς δυόμισι βδομάδες. Στό διάστηµα αὐτὸ πρηγματοποιήθηκαν περισσότερες ἀπό 700 λήψεις.

Τρία χρόνια ἀργότερα, στίς 9 Μαρτίου 1965, οἱ pü- διοερασιτέχνες ἔστειλαν στό διάστηµα τόν OSCAR 3, τόν πρῶτο καθαρά τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο, τόν ὁποῖο εἶχαν ἐφοδιάσει μέ ἀναμεταδότη ΤΝ, πού λει- τουργοῦσε στήν περιοχή τῶν 2m, ἀναμεταδίδοντας σήματα GW, SSB καί ΕΜ. Δύο βδομάδες ἀφότοιι TEGN- κε σέ τροχιά, οἱ μπαταρίες tou ἑξαντλήθηκαν κι ὁ 5o- βωφόρος ἔπαψε νά λειτουργεῖ. Μέσω τοῦ OSCAR 3 ë. πικοινώνησαν περισσότεροι ἀπό 100 ραδιοερασιτέ- χνες ἀπό 15 διαφορετικές χῶρες,

Τό ἐπόμενο βῆμα ἔγινε μέ τόν OSCAR 4, πού ἐκτό- ξεύτηκε στίς 21 Δεκεμβρίου τοῦ 1988, Εξαιτίας 5pi- σμένων ἀνωμαλιῶν πού παρουσιάστηκαν κατά τήν ἐ- κτόξευση,ὁ δορυφόρος αὐτός ἀκολούθησε πάρα πο-

24

Ραδιοερασιτεχν!

κοί δορυφόροι

ΚΚΣ. ra

`Q ἄτυχος Phase ΙΑ στό κάτω µέρος ταῦ κυρίως δαρυφόρου Fire- wheal.

AÙ ἑλλειπτική τροχιά. Ὁ OSCAR 4 μετέφερε ἀναμετα- δότη μέ μεταλλάκτη ἀπό 2m σέ 70cm ἰσχύος ἐξόδοιι ΜΙ. Ἢ λειτουργία του διακόπηκε τό Μάρτιο τοῦ 1866, ὅταν TÅ ἡλιακά του στοιχεῖα παρουσίασαν βλάβη.

Καὶ ἐρχόμαστε στόν OSCAR 5, τόν τελευταῖο δορυ- φόρο τῆς πρώτης φάσεως τοῦ ραδιοερασιτεχνικοῦ προγράμματος, Κατασκειιάστηκε ἀπό φοιτητές τοῦ Πανεπιστηµίου τῆς Μελβούρνης. Ἢ AMSAT, ἀφο βελτίωσε προηγουμένως τό ἀρχικό σχέδιο, ἐκτόξευ- σε τό δορυφόρο αὐτά, στίς 23 ᾿Ιανουαρίαι! τοῦ 1970. “D OSCAR 5 ἦταν ἐφοδιασμένος μέ δύο πολισύνβετα συστήματα, οἱ πομποί τῶν ὁποίων λειτουιργοῦσαν στά 2m ὁ ἕνας καί στά 10m ὁ ἄλλος, στέλνοντας OTT) Γῃ πληροφορίες σχετικά μέ τήν κατάσταση καί τήν πορεία τῆς λειτουργίας τοῦ δορυφόρου. Οἱ πληροφο- ρίες αὐτές χρησιμοποιήθηκαν στή σχεδίαση τῶν HE- τέπειτα δορυφόρων. "Αν καί ó OSCAR 5 λειτούργησε µόνο ἕνα µήνα, 200 καί πλέον ραδιοερασιτέχνες ἀπό 25 χῶρες ἀνάφεραν λήψη του. Μέ τό δορυφόρο αὐτό ἔκλεισε ἡ πρώτη φάση τοῦ ραδιοερασιτεχνικοῦ προ- γράμματος.

Ἢ δεύτερη φάση ἄρχισε μέ τόν OSCAR B, πού θεω- ρεῖται σάν ἕνας ἀπό τούς πιό πετυχημένους ραδιοε- ρασιτεχνικούς δορυφόρους. Εκτοξεύτηκε στίς 15 Ὁ. | κτωβρίου τοῦ 1872 καί μετέφερε ἕναν ἀναμεταδότη μέ μεταλλάκτη ἀπό 2m σέ 10πι ἰσχύος 1W, τροφοδο- τούμενο ἀπό ἐπαναφορτιζόμενες μπαταρίες νικελίου "καδμίου. Οἱ μπαταρίες ἐπαναφορτίζονταν συνεχῶς ἀπό τὰ ἡλιακά στοιχεῖα πού κάλυπταν τήν ἐξωτερική περίμετρο τοῦ δορυφόρου. Ἡ λειτουργία τοῦ OSCAR

"ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΝΕΑ». ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1381

α m εἰ ñam n m Ph ΕΚ a m s 6 ΕἸ κ“ É Oh

μα, mama mac sa κ κ ὤ ας κά ἡ ο B ω εὐ ¿C ἐπ

= i s ama.

6 διατηρήθηκε σέ πάρα πολύ ἱκανοποιητικά ἐπίπεδα ἐπί τέσσερα χρόνια, κατά Tñ διάρκεια τῶν ὑποίων πραγματοποιήθηκαν χιλιάδες ἀξιόπιστες ἐπικοινώ- νίες.

Ὁ δεύτερος δορυφόρος μακρᾶς διαρκείας, ὁ OS CAR 7, ἐκτοξεύτηκε στίς 5 Νοεμβρίου τοῦ 1874 καὶ σταμάτησε νά λειτουργεῖ φέτος τό καλοκαίρι, σπώ: ζοντας ἔτσι κάθε προηγούμενο ρεκόρ μακροβιότη- τας. Στίς 11 καὶ 12 *louv[ou ὁ δορυφόρος ἄρχισε vå παρουσιάζει προβλήματα, μήν ἀντιδρώντας 100% στίς ἐντολές ἀπό τή Γη. Ἢ τελευτ nta βεβαιωμένη ἐπι- | κοινωνία πραγματοποιήθηκε ἀπὸ τόν Αὐστραλό pū- διοερασιτέχνη ΝΚ3ΑΟΒ, στίς 12 Ἰουνίου, ὅταν ó ðo- ρυφόρος συμπλήρωνε τήν 30075n περιφορά του. ᾿Α- πό ἐκεῖ κι ὕστερα σίγησε, μέ ἀποτέλεσμα νά τεθοῦν | σὲ συναγερμό πολυάριθμοι ἐπίγειοι σταθμοί λήψεως. "Αρκετοί μάλιστα ἀνέφεραν πῶς ἄκουσαν τοὺς vd- μεταδότες του vå «προσπαθοῦν» νώ λειτουργήσουν, δημιουργώντας ἔτσι κάποια αἰσιοδοξία γιά τήν τύχη τοῦ δορυφόροι. Ἡ αἰσιοδοξία ὅμως αὐτή δέν κράτη- σε γιά πολύ, ἀφοῦ λίγες μέρες ἀργότερα οἱ ἐπικοινωῳ- νίες σταμάτησαν ἐντελῶς,

"H ἕλλειψη συμπτωμάτων, πού πιθανόν và ὑδηγοῦ- σαν σέ διάγνωση τῆς βλάβης στά συστήματα τοῦ OŠ- CAR 7. δημιούργησε στήν ἀρχή φόβους ὅτι ἢ αἰτία τῆς σιγῆς θά ἔμενε τελικά ἄγνωστη. Διατυπώθηκαν πολλές γνῶμες, μὲ ἐπικρατέστερη ἐκείνη τοῦ Apepi- κανοῦ ραδιοερασιτέχνη W3GEY (Τζάν Κίνγκ], ἄντι- πρόεδροι τοῦ Τµήµατος Μελετῶν τῆς AMSAT. Kará τή γνώμη τοῦ W3GEY, ὁ δορυφόρος ἔμεινε ἀπό yna- ταρίες. Μιά ἀπ’ τίς φορές πού ὃ OSCAR Τ περνοῦσε μέσα ἀπό βαθειά σκιά, προκλήθηκε κάποια θερμική µεταβολή 5-10 °G, ἀρκετή νά ἐξουδετερώσει εὔκολα μιά ἀπό τίς ἤδη γερασμένες μπαταρίες νικελίου - καδ- uiou, noù ἐπαναφορτίζονταν ἀπό ἡλιακά στοιχεῖα. `H . εξήγηση αὐτή εὐσταθεῖ, ἀφοῦ ὁ δορυφόρος ὑποχρε- ᾽ ωτικά περνοῦσε κατά διαστήματα μέσα ἀπό σκιά. Οἱ ἡλιακές αὐτές «ἐκλείψεις» εἶχε ὑπολογιστεῖ ὅτι Bá ἄρχιξαν τήν 1η Ἰουνίου 1981 καὶ Βά τέλειωναν στίς 5 τοῦ ἴδιου μήνα.

Μέσω τοῦ OSGAR 7 πραγματοποιήθηκαν ἑκατομ- μύρια ἐπικοινωνιῶν ἀπὸ 10 μὲ 18 χιλιάδες ραδιοερα- σιτέχνες. Ἢ κατασκευή τοῦ δορυφόρου αὐτοῦ ἄποτε; λεῖ μιά μεγαλειώδη διεθνή προσπάθεια συνεργασίας. Ὁ ἕνας ἀπό τούς δύο ἀναμεταδότες του (μετατροπέ- ας σημάτων ἀπό 2m στά 10m) κατασκευάστηκε ἀπὸ ᾽Αμερικανούς ραδιοερασιτέχνες, Č ἄλλος ἱμετατρς- πέας σημάτων ἀπό 70cm στά 2m) ἀπό Γερμανούς, ὁ κωδικοποιητής - ραδιοτηλέτυπο ἀπό Αὐστραλούς καὶ å ραδιοφάρος 70σπι ἀπό Καναδούς, Στὸν OSCAR 7 ù- πῆρχε ἐπίσης κι ἕνας ραδιοφάρος SHF, πού τελικά δὲν λειτούργησε ὕστερα ἀπό ἀπαγόρευση τῆς FCC.

Ἡ δεύτερη φάση τοῦ ραδιοερασιτεχνικοῦ δορυφο: ρικοῦ προγράµµατος κλείνει μὲ τόν OSCAR 8. "O πο. λυσύνθετος αὐτός δορυφόρος, πού ἐκτοξεύτηκε στίς 5 Μαρτίου τοῦ 1878, σχεδιάστηκε καί κατασκευάστη- κε ἀπό ραδιοερασιτέχνες τῶν ΗΠΑ, τῆς Γερμανίας, τῆς Ιαπωνίας καὶ τοῦ Καναδᾶ. Μεταφέρει δύο ραδιο: φάρους καί δύο ἀναμεταδότες ἰσχύος ἐξόδου 2W πε-

ΜΗΔΕΚΤΡΌΝΙΚΑ ΝΕΑ» ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1881

ρίπου. Ὁ ἕνας ἀναμεταδότης μετατρέπει σήματα 2m πὲ düm καὶ ὁ ἄλλος žm σὲ /Ώσπι.

Τό σύστημα τροφοδοσίας τοῦ OSCAR 8, πού ἁποτε- λεῖται ἁπό ἡλιακά στοιχεῖα καὶ ἐπαναφορτιζόμενες μπαταρίες νικελίου - καδμίου, ἑξασφαλίζει ἰσχύ µεγα- λύτερη ἀπό αὐτή πού χρειάζεται Š δορυφόρος. Ὁ OSCAR 8 ὑπολογίστηκε νά λειτουργει ἱκανοποιητικᾶ | καὶ và διατηρήσει τῆν τροχιά τοι μέχρι τὸ ἔτος 2050,

Ἢ τρίτη φάση τοῦ ραδιοερασιτεχνικοΏ δορυφορι- κοῦ προγράμματος ἄρχισε στίς 23 Μαΐου τοῦ 1880 --μέ τήν ἁποτυχημένη ἐκτόξευση τοῦ δορυφόρου Phase IllA— καὶ βρίσκεται σέ ἐξέλιξη. Στίς 14.30 GMT τῆς μέρας ἐκείνης, ὁ πύραυλος πού Bå μετέφερε στό διάστηµα τόν πιό φιλόδοξο ραδιοερασιτεχνικὀ δορυ- φόρο ἔπαθε βλάβη λίγο µετά τήν ἐκτόξευσή του, στέλνοντας τόν Phase IIA στόν ὑγρό τάφο του,

Ἡ τραγωδία αὐτή, νωπή ἀκόμη στή σκέψη τῶν pa | διοερασιτεχνῶν, δέν ματαίωσε τά σχέδιά τους. "Ετσι, μέσα ἀπό τά ἐρείπια καὶ τή Βλίψη πού τούς προµάλε- σε ὃ χαμός τοῦ Phase ΙΑ, κατάστρωσαν νέα σχέδια, ὀργανώνοντας τήν κατασκευή τριῶν νέων δορυφό- ρων, τῶν LloSAT, Phase ΙΒ καὶ Phase IIG,

UoSAT

Ἡ ἐκτόξευση τοῦ UoSAT εἶχε προγραμματιστεῖ γιά τίς 12 Σεπτεμβρίου τοῦ 1981. Ὦ δορυφόρος αὐτός σχεδιάστηκε καὶ κατασκευάστηκε ἀπό "Άγγλους pū- διοερασιτέχνες. Th χρηματοδότηση του τήν ἀνέλᾶ- βαν τό Πανεπιστήμιο τοῦ Surrey, ñ ΑΜΞΑΤ, ἢ Ἔνωση Βρετανῶν Ραδιοερασιτεχνῶν (RSGB) καὶ ὁ Βρετανι- kóc Ὀργανισμός Βιομηχανίας καὶ Ἔρευνας,

᾽Αποστολή τοῦ LUoSAT εἶναι ñ συλλογή πληροφο- ριῶν πού Bà χρησιμεύσουν γιά τήν ἀνάλυση τῆς δια- δόσεως τῶν ραδιοκυμάτων. Ὁ δορυφόρος πὐτός Bà λειτουργεῖ σέ μιά μεγάλη περιοχή συχνοτήτων (ἀπό τά βραχέα ὣς TÅ μικροκύματα), ἐκπέμποντας Tà στοι- χεῖα πού Bà συλλέγει. Προσφέρεται δηλαδὴ μόνο γιά ἀκρόαση, κι ὄχι γιά ἀναμετάδοση σημάτων. Φυσικά, ἢ ὁμάδα πού τόν διευθύνει Βά μπορεῖ νὰ τηλεχειρίζεται τό δορυφόρο.

"O UoSAT μεταφέρει δύο ραδιοφάρους. Ὁ ἕνας θά ἐκμπέμπει στούς 145,825 MHz στοιχεῖα γενικῆς φύσε- ως, κι ὁ ἄλλος στούς 432.05 MHz επιστημονικά OTOL- χεῖα. Καὶ οἱ δύο ἔχουν τή δυνατότητα và μεταδώσουν σέ κώδικα ASCII μέ ταχύτητες 1200, 300 καί 110 bau- ds καὶ σέ κώδικα Baudot μέ 45,5 bauds. Ὅ πρῶτος pa- διοφάρος Bà μπορεῖ νά διαμορφώνεται μέ σήματα συνθέσεως ὁμιλίας ñ ἀσύγχρονα σήματα ποῦ Bà στέλνει ὁ κομπιοῦτερ τοῦ δορυφόρου. Ὁ δεύτερος ραδιοφάρος διαθέτει κανάλι μεταδόσεως ψηφιακῶν πληροφοριῶν, πού προορίζονται νά συλλέγονται ἀπό ἐπίγειους σταθμούς ἐφοδιασμένους μέ προχωρημέ- νο τεχνολογικό ἐξοπλισμά. Χώρια ἀπό τίς πηγές πού Bá μεταδίδουν στοιχεῖα σὲ κώδικα ASCII, ὁ TEASU- ταῖος ραδιοφάρος θά μεταδίδει καὶ πληροφορίες ποὺ Bá τοῦ στέλνει ὁ κομπιοῦτερ μέσω τριῶν διαφορετι- κῶν τερματικῶν: ἑνός μαγνητομέτροι καί δύο µετρη- τῶν ραδιενέργειας.

Στόν κομπιοῦτερ χρησιμοποιεῖται ñ MPU GDP1802 τῆς RCA. Tó πρόγραμμα εἶναι ἀποθηκευμένο σὲ μιὰ

25

δυναμική RAM, ἀλλά μπορεῖ νά φαρτωθεῖ κι ἀπά τή | TĀ pé τηλεχειρισμό. Κατά τή διάρκεια τῆς πτήσεως, Ú- πάρκει ἢ δυνατότητα và μετατραπεί ñ νά ἀντικατα- | σταθεῖ τελείως τὸ πρόγραμμα. "O κομπιοῦτερ εἶναι προγραμματιαµένας γιά τῇ στενή παρακολούθηση τῶν διάφορων τηλεμετρικῶν στοιχείων πού συλλέγει καὶ ἀναμεταδίνει στή Γῇ ὁ δορυφόρος, γιά χειρι- σµους θέσεως καὶ κατευβύνσεως, γιά ἀποβήκευση καὶ επεξεργασία πειραματικῶν δεδομένων, γιά μετά- ῥοση πληροφαριῶν σχετικά μὲ τίς τροχιές τοῦ δορι!- φόρου, τὶς ὥρες λειτουργίας του καί γιά αὐτοέλεγχο τῶν διαφόρων κηκλωιμάτοων του.

Μεγάλο ἐνδιαφέρον παρουσιάζει καὶ ἢ κάμερα CCD τοῦ ΠΟΞΑΤ, noù κατασκευάστηκε στὸ Κέντρο E- pëuvüw HIRST—GEGC., Ἢ κάμερα αὐτή Βά παρέχει πταιχεῖα ἀπεικονίσεως χερσαίων καὶ Βαλάσσιων mE- βιαχῶν της NQ, που Bà ἐκπέμπωνται ἀπὸ τὸ ραδισφή- po VHF ψηφιακά gë μορφῇ AFSK. μάθε πλαίσιο Bá καλύπτει πάνω στή [ T| ἐπιφάνεια 500 τετραγωνικῶν χιλιομέτρων μὲ διαχωριστική ἱκανότητα 2 κιλιόμετρα. Ἢ κάμερα αὐτὴ εἶναι ἀργῆς σαρώσεως καὶ σηµαδεή.- Όντας τὴ Γῇ θά στέλνει εἰκόνες ποὺ ἁποτελοΏνται å- πό 256x256 στοιχεῖα. Γιὰ τήν ἐκπομπή κάθε εἰκόνας χρειάζονται γύρω στὰ 31/2 λεπτά τῆς ὥρας. 'O dno- διαμορφωτής, ἢ μνήμη καὶ Tó κύκλωμα πρασαρµογῆς πού χρειάζονται γιά τή λήψη τῶν εἰκόνων αὐτῶν μὲ καινΏ δέκτη τηλεοσράσεως οτοιχκίζουν γύρω στά 250 δολάρια. Ἢ σηνδεσμολογία αὐτῶν τῶν σιισκευῶν Bà ὅσθει ἀργότερα στὴ δημοσιότητα ἀπό τήν ὁμάδα KO- τασκευαστῶν τοῦ Πανεπιστημίαι τοῦ Surrey.

Ἢ χρησιμοποίηση ραδιαφάρων στούς 7.050 MHz, 14,002 MHz, 21,002 MHz καί 28 002 MHz Bà διευκολή- νει πολὺ τίς σχετικές μελέτες γιά τῇ διάδοση τῶν ἡ- λεκτρομαγνητικῶν κυμάτων στίς ραδιοερασιτεχνικές ζώῶνες τῶν βραχέων.

Τό μαγνητόμετρο Bà δίνει συνεχῶς πληροφορίες σχετικά µε TÓ μαγνητικό πεδία τῆς Γῆς, ἐνᾶι οἱ ἀνι- χνευτὲς ραδιενέργειας θά παρακολουβοῦν στενά τίς ἡλιακές διαταραχές.

Ἕνα ἄλλο σύστηµα ραδιοφάρων γιά rà SHF Bå κρησιµαποιηβεῖ πειραματικά, μὲ σκοπό νά διαπιστῳ- Gei ἂν οἱ μικροκηματικές συχνότητες εἶναι κατάλλη- λες vå χρησιμοποιηθοῦν ἀπὸ μελλοντικούς ραδισε- ρασιτεχνικοὺς δορυφόρους,

Ἢ ἀπουσία κλασικῶν καναλιῶν γιά τήν ἀναμετάδο- ση ἀμφίπλευρων ραδιορασιτεκνικῶν ἐκπομπῶν ËTI- σκιάζεται ἀπό τήν πληθώρα καί τήν ποικιλία τῶν ἄλ; λων σημάτων ποὺ μπορεῖ và λάβει ἀπό τόν LloSAT £- νας ἐπίγειος σταθμός, "Όπως χαρακτηριστικἀ τον|- στηκε, «ὔλο καὶ κάτι θά ὑπάρξει γιὰ τόν καθένα”.

`Ü δορυφόρος UoSAT Bà ἐκτοξευτεῖ ἀπό τὰ διαστη- μικό ὄχημα Delta 2310 τῆς NASA, πινοδεήοντης σὰν ὀεύτερο ὠφέλιμα φορτία tå διαστημόπλοια EXPLO- RER στήν ἀποστολὴ του γιά τήν ἐξερεύνηση τῆς ἡλια- κής µεσώσφαιρας, "H τροχιά τοῦ LloSAT Bá εἶναι πολι- κή, σηγχρονισμένη μὲ τὸν "Ἥλιο, σὲ ἁπόσταση 530 wi- λιόμετρα. μὲ κλίση 87.5", διάρκεια 35.38 λεπτά τῆς Ù- ρας καὶ αὔξηση τοῇ γεωγραφικοῦ της πλάτους πρός TÅ δυτικά 23,75" κάθε φορά ποῦ Βά τέμνει νοητά τόν Ἰσημεμινά, Αν ὅλα πᾶνε καλά, ὃ UoSAT Bd βαφτιστεῖ

zü

= A brembi

LELES

Pasas A

114 haar ; h 1#,

ΤΩ

Δ.δ. maa i L i 3

π kk. as

Ὢ δορυφόρος UoSAT moù κατασκευάστηκε ἀπά "Αγγλαυς paños- πππιτεχνες.

QSCAR 8, ὀνομασία ποῖ προοριζόταν γιά τόν ἄτυχο δορυφόρο Phase ΙΑ.

Tó ἄρθρο αὐτό γράφτηκε πρίν τήν ἐκτόξειιπη τοῦ ΠΟΒΑΤ. Ἐλπίζουμε ὅτι δὲν Bà ὑπάρξει κανένα δισά- ρεστο ἀπρόσπτα καὶ ὅτι σύντομα θά ἔχουμε νέα ἀπό τόν OSCAR 8 πλέον. | PHASE ΙΒ — PHASE IIIC

Μετά τήν ἀποτυχημένη ἐκτόξευση τοῦ Phase lIIA ἀ- πο τίς ἐγκαταστάσεις τῆς ESA (Εὐρωπαϊκή ᾿Ὑπηρεσία Διαστήματος) στή Γαλλική Γουϊάνα, ἢ AMSAT ἀντιμε- TOMOE τεράστιες δυσκολίες στῇ συνέχιση τοῦ Φιλά- δοξου προγρἀμματόστης. "Ἔπρεπε ὄχι μόνο vú ὄντι- καταστήσει τὸ πολύπλοκα καὶ πανάκριβα ἠλεκτρονι- κά συστήμητη τοῦ Phase ΙΑ, ἀλλά καὶ νὰ βρεῖ súra pia γιὰ κάποια νέα ἐκτόξευση. Χωρίς τέτοια εὐκαιρία οἱ δορυφόροι εἶναι ἄχρηστοι.

Στὸ χρόνο πού μεσολάβησε,ἢ AMSAT κατόρθωσε và βρεῖ λήσεις στά παραπάνω προβλήματα. "Ἤδη ἀπό καιρό ἔχει ἀρχίσει τὰ στάδια συναρμολογήσεως δύᾳ νέων δορυφόρων, τῶν Phase [ΙΒ καὶ Phase IIIC, ἀπό τή διεθνή ραδιοερασιτεχνικὴ ὁμάδα, 'Ὁ Phase MIB προγραμματίστηκε νὰ ἐμτοξευτεῖ TÓ καλοκαῖρι τοῖ᾽

ΗΛΕΚΤΡΌΜΙΚΑ ΝΕΑ» ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΛΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1381

1382 pé τόν πήραιιλο ARIANE, πού Βά μεταφέρει τὸν εὐρωπαϊκὸ τηλεπικοινωνιακὀ δορυφόρο ESC-1. Ὁ Phase |IICG Βά ἐμτεξευτεῖ μεταξύ 1983-1984.

"Αν καὶ ὃ Phase ΙΒ μοιάζει βασικά µε τόν Phase ΠΙΑ ἔχει μερικές οὐσιώδεις διαφορές, Ὁ ἀναμεταδό- της tou 70crm σὲ 2m Bà συνεργάζεται καὶ μὲ ἕνα µετα- τωοπέα ποῖ Bà KEtTOUDYEL μὲ εἴστοδο 1288ΒΜΗΣ καί Ë- Εαωδο μήκους κύματας ΤΌεπι,. Ἡ συχνότητα 1269 MHZ προσφέρει μοναδική εὐκαιρία στούς ραδισερασιτέ- πνες γιά πειράµατα στά UHF.

Μερικές βδομάδες µετά τήν ἐκτόξειση τοῦ Phase ΗΒ ἀπό τὴν ESA, Bà τεβεῖ αὐτόματα σὲ λειτουργία Ë- νας μικρός πύραυλος (BG κινεῖται μὲ ὑγρὰ καύσιμα), μὲ σκοπὀ vü σπρώὠξει τὸ δορυφόρο σὲ μιά ἀρκετά ἐλ- λειπτική τροχιά, MOÚ θά δώσει τήν εὐκαιρία GÉ άρκε- τούς ραδιοερασιτέχνες νά χρησιμοποιοῦν τὸ δορυ- φόρο σὰν ἀναμεταδότη γιά ὀκτῶ συνεχεῖς ὥρες, κά. B£ φορὰ ποῦ Bà περνάει ἀπό πάνω τους Ἢ Φαινόμε- νικά ἀργὴ κίνηση τοῦ δορυφόροι! στὴν τροχιά αὐτή, Bd ἁπλαυστεύσει σὲ μεγάλο βαθµό τὸ πρόβλημα τῆς στενῆς παρακολουβήσεως τος δοριφόροι.

"O Phase IIIB ΦιλαδοξεΙ νά γίνει ó τέλειος ἐπαναλὴ- πτῃς, πού Bü ἐξυπηρετεῖ τὸ 1/3 τῶν αδισερασιτε-

(D TV svneseparator circuii (High sensitivity Im Vidin {ΜΗΣΙ è v — |51B. DC- ΙΠΜΗΣ, single trace & V ΠΠ, DC — 20MHz, dual trace

σοκ Operation Ὡ Sweep-time magnilrer (| Ü times)

è - 1525, DC- ΙΠΜΗΣ, dual trace

è V- 137 ΓΗ - IMH. dual trace

χνῶν ὅλοι τοῦ κόσμομ. Οἱ κυνηγοί μακρινῶν σταθ- μῶν BQ μπορέσουν νὰ ἐπικοινήσοιν μὲ ἀπομακρυσμέ- νους σταβμούς, χωρίς và τούς προβληματίζει πιά ἢ ἰονοσφαιρικὴ διάδοση.

᾿Αλλὰ τὸ ραδισερασιτεχνικὀ δορυφορικό πρόγραμ- μα δὲν ἐξαντλεῖται HÉ τοὺς παραπάνω δορυφόρους, ᾿Αντίβετα, γίνονται σχέδια καὶ γιά ἄλλο δορυφόρο της σειρᾶς Phase ΙΙ, πού Βά ἐἑξασφαλίζει ἐπικοινω- νίες μὲ ὅλο τόν κόσμο, χωρίς αὐτὸ νά σηµαίνει ὅτι οἱ ἐπικοινωνίες Bá πρανματοποιοῦνται σὲ ὀ4ωρηῃ βάση, Ἐπιπλεον, ἔχει προγραμματιστεῖ καὶ ἡ τέταρτη φάση (Ρπ486ε V) τοῦ ραδιοερασιτεχνικοῦ δορυφορικοῦ προγράμματος, κατά τήν noia Bà ἑμτοξειθοῦν δὅς- ρυφόροι τῆς σειρᾶς 5ΥΝΌΔΗΤ (γαιοσυγχρονισμένης τροχιΏς!, moú πιθανόν νὰ ἐξασφαλίσουν 1009 ἀξιόπι- στες ἐπικοινωνίες GÉ ράωρῃ βάση. Γιὰ τὸ τελεμταῖο Bú χρειαστοΏν τρεῖς τουλάχιστον δορυφόροι SYN- GART,

Kal ἐνῶ ὅλα αὐτά τὰ ὄνειρα πιστεύεται ὅτι Bá πρηαγμητοπωιηθοῦν σύντομα, εὔλογα εἶναι νὰ ἀναρω- TÉT κανείς, mo ἄραγε βρίσκεται τὸ μέλλον τοῦ pū- διοερασιτεχνισμοῖ; Må ποῦ ἀλλοῦ... ἐκεῖ ψηλά στόν οὐρανώ!.,

(5}Ττασε rotation (E) Z-axis input (intensity modulation!

è V- (B. DC — 30MHz. dual trace

e V-—550B, DC- ΔΟΜΗΣ, dual trace de layed sweep

ΕΛΛΗΝΙΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑΙ Ε.Π.Ε. Βρασίδα 11 --᾿Αθήνα 612, Τηλ. 741374 - 711140, Τικ 219330

=HAEKTPONIFA HEA: ΜΟΕΜΒΡΒΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1881

ar

Καθορισμός θέσεως καί διόρθωση λάθουο H£ τόν κώδικα Hamming

Ἐδῶ καί χρόνια τώρα, στά ψηφιακά συστήµατα È πικοινωνίας ἀλλά καὶ στούς κομπιοῦτερ χρησιμο- ποιοῦνται εἰδικαί κώδικες πού ἔχουν τή δυνατότητα νά βρίσκουν καί νά διορθώνουν λάθη gÉ λέξεις δεδο- μένων (Data Words). Ἢ ἐξέλιξη τῆς σύγχρονης Te χνολογίας τῶν ἠλεκτρονικῶν καὶ ἡ συνεχής αὔξηση τῶν λειτουργιῶν τῶν συστημάτων αὐτῶν, ἀναγκάζει τούς κατασκευαστές νά ψάχνουν καθημερινά καὶ νά βρίσκουν κυκλώματα πού ἔχουν δυνατότητες νά διορθώνουν καὶ περισσότερα ἀπό ἕνα λάθη. Σέ τέ- τοιες ἔρευνες συμμετέχουν καὶ μαθηματικοί, πού πάντα καταφέρνουν νά βρίσκουν καινούργιες μεθό- oug γιὰ τή διόρθωση ὅλο καὶ περισσότερων λαθῶν σέ μιά λέξη δεδομένων.

"H miò παλιά καὶ ἡ πρώτη μέθοδος πού χρησιμοποι- ήθηκε καί ἐφαρμόστηκε σέ τέτοια κυκλώματα χρησι- μοποιεῖ κώδικα Hamming (ἢ κώδικας Hammer) rmo d- ποτελεῖ ἕνα μαθηματικό τρόπο καθορισµοῦ θέσεως καί διορθώσεως ἐνός λάθους (single error) ñ ἁπλοῦ καθορισμοῦ θέσεως ἑνός δεύτερου λάθους. Στό äp- θρο αὐτό περιγράφεται ἡ Βεωρία τοῦ κώδικα Ham- ming καί στή συνέχεια ἀναλύονται κυκλιώματα ποῦ χρησιμοποιοῦν καὶ ἐφαρμόζουν τή μέθοδο αὐτή.

Ὁ Richard W. Hamming, ὁ ἐφευρέτης τοῦ ὁμώνυ- μου κώδικα, εἶναι ὁ πρῶτος μελετητής στούς κιώδι- κες εὑρέσεως καὶ διορθώσεως λαθῶν, καί ἔχει κάνει πρωτοποριακές ἐργασίες σέ συστήµατα λειτουρ- γίας, σέ γλῶσσες προγραμματισμοῦ καὶ σὲ ἀνώτερο ἀριθμητικό ὑπολογισμό,

Ὁ Hamming Φοίτησε στή σχολή Naval Postgradua- | te, ἀκολούθησε καριέρα 30 χρόνων στήν ἑταιρία Beli Laboratories στό Holmdel, ὅπου ἀσκολήθηκε μέ τήν ἐφαρμογή τῆς θεωρίας τῶν κομπιοῦτερ γιά τόν στρατό καί ἔκανε ἔρευνες στήν τηλεφωνία, Τόν πρῶ- το κώδικά του τόν εἰσηγήθηκε τό 1950, καὶ δημοσιεῦ- τηκε στήν τεχνική ἐφημερίδα τῆς Bell System.

Ὁ κώδικας Hamming ἔδωσε τίς βάσεις γιά τὸν Ka- θορισμό καί τή διόρθωση λαθῶν, καί σήμερα ἔχει ἐ- φαρμογή σχεδόν σέ ὅλα τά ψηφιακά συστήµατα ἐπι- κοινωνιῶν καὶ στά συστήματα τῶν κομπιοῦτερ, ἑνῶ παραμένει ἡ πιό σπουδαία του ἔκδοση.

Κώδικες προσδιορισμοῦ καί διορθώσεως λάθους Ὅσο οἱ σύγχρονοι κομπιοῦτερ καί τά ψηφιακά συ- στήµατα τῶν ἐπικοινωνιῶν αὐξάνουν τίς λειτουργίες τους, τόσο αὐξάνει καί ἡ πυκνότητα τῆς μνήμης μέ ταυτόχρονη αὔξηση τῶν λαθῶν. Αὐτό ἔχει σάν συνέ- πεια và γίνεται περισσότερο προβληματικός ὁ elga- νόμενος στό σύστηµα ἠλεκτρικός θόρυβος καὶ οἱ m- Βανές καταστροφές πού ὑφίσταται ἡ ἐπιφάνεια τοῦ μαγνητικοῦ δίσκου μέ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου, καὶ ὅ-

28

λα αὐτά μὲ TÓ συνωστισµό τῶν ψηφίων GÉ μικρότε- PEG περιοχές τῆς μνήμης.

Γιά τήν ἐξάλειψη τῶν προβλημάτων αὐτῶν οἱ kaTa- σκευαστές υἱοθετοῦν καθημερινά νέους τρόπους καί σχέδια γιά τόν προσδιορισμό καί τή διόρθωση τῶν λανθασμένων ψηφίων πού ὀφείλονται στίς πιό πάνω συνθῆκες λειτουργίας,

Ἕνας ἀπ’ τούς πιό σύγχρονους τρόπους εἶναι ὁ κώδικας Fire, πού ἔχει τή δυνατότητα διορθώσεως περισσότερων ἀπό δώδεκα λανθασµένων ψηφίων, "H μέθοδος αὐτή βασίζεται στήν ἐπαναληπτική διαίρε- on τῶν δεδοµένων, ἀπό τήν ὁποία παράγεται ἕνας σταθερός ἀριθμός ψηφίων ἐλέγχου [check bits) ποῦ ἐπισυνάπτονται σέ κάθε μαγνητικό δίσκο ἐγγραφῆς προγράμματος. "Όταν ὁ δίσκος αὐτός διαβαστεῖ στό σύστημα, τά ψηφία ἐλέγχου χρησιμοποιοῦνται γιά νά προσδιορίσουν καὶ νά διορθώσουν κάθε λάθος πού ἐμφανίζεται στίς λέξεις τῶν δεδοµένων καὶ ὀφείλε- ται σέ ἐλαττώματα στό δίσκο.

"Ἕνας ἄλλος μαθηματικός τρόπος, πού ἔχει τή δυ- νατότητα προσδιορισμοῦ καὶ διορθώσεως ἑνός λά- θους σὲ κάθε λέξη δεδομένων, ἐμφανίζεται σάν κὠ- ὄικας Orchard, ἀλλά δέν ἔχει ὐλοποιηθεῖ ἀκόμη ὑπό μορφή κυκλώματος. Ἡ μέθοδος αὐτή εἰσάγει μόνο Ë- να ψηφίο ἐλέγχου σέ κάθε θέση τῆς μνήμης, γιά τὴν ἀνίχνευση πιθανῶν λαθῶν, καὶ ἐξασφαλίζει τή διόρ- θωση ἑνός μόνο λανθασμένου ψηφίου.

Τέλος ὁ κώδικας Hamming ἢ Hammer, πού ἀναλύε- ται στό ἄρβρο αὐτό, εἰσάγει ἕνα σταθερό ἀριθμὸ wn- Φίων ἐλέγχου καί μάλιστα σέ ὁρισμένες θέσεις κάθε λέξεως δεδοµένων ἢ κάθε byte. "Όταν διαβασθοῦν οἱ θέσεις αὐτές, τά ψηφία ἐλέγχου μποροῦν νά προσ. διορίσουν ἕνα ἢ τό πολύ δύο λάθη, σχηματίζοντας συνδυασμούς ψηφίων ἄρτιας ñ περιττῆς ἰσοτιμίας gadd or even parity).

Γιά τή διόρθωση λέξεων δεδοµένων ἃ ἢ 16 bits, τά κυκλώματα τοῦ κώδικα Hamming μποροῦν νά rara- σκευαστοῦν μὲ τίς στάνταρ σειρές ὁλοκληρωμένων κυκλωμάτων,

Κώδικας Hamming.

Ὅπως ἀναφέραμε πιό πάνω, ἡ μέθοδος αὐτή εἶναι μαθηματικὴ καί βασίζεται στήν εἰσαγωγή ἑνός στα- Βεροῦ ἀριθμοῦ ψηφίων ἑλέγχου σέ μαθηματικά κα: θορισμένες θέσεις κάθε λέξεως δεδομένων ἢ κάθε byte. "O ἀριθμός τῶν ψηφίων ἐλέγχου πού μποροῦν νά χρησιμοποιηθοῦν ἐξαρτᾶται ἄμεσα ἀπ᾿ τόν ἄριθ- Hå τῶν ψηφίων πού ἀποτελεῖται ἡ κάθε λέξη καὶ δίνε- ται ἀπό μαθηματική σχέση. "Ετσι ἄν ὁρίσουμε μέ τό γράμμα h τὸν ἀριθμό τῶν ψηφίων ἐλέγχου icheck bita) πού πρέπει νά χρησιμοποιηθοῦν καί μέ τό γράμ-

ΜΗΛΕΒΤΡΩΝΙΚΑ NEA» ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1881

| Πληροφορία

Ἔ ë | Ἶες Yuvñunguoc

μα α τὸν ἀριθμό τῶν ψηφίων [bits] πού ἀποτελεῖ μιά λέξῃ δεδομένων, τότε ἢ σχέση πού πρέπει νά ἰσχύει

Ενα: = 2" 2 d+h+T (1)

. Ἡσχέση αὐτή πρέπει νᾶ τηρεῖται πιστά γιὰ τή Ga) στή σύνθεση τοῦ κώδικα Hamming, ὅταν χρησιμο- ποιεῖται γιά τόν προσδιορισμό καὶ διόρθωση ἑνός Ad- oug,

Τά ψηφία πού προστίθενται σὲ μιά δυαδική πληρο- popia γιά νά συνβέσουν τήν πληροφορία τοῦ κώδικα Hamming ψηφία ἐλέγχου, συμβολίζονται ἐδῶ μέ τό γράμμα Himi, ενώ τά ψπφία τῆς δυαδικῆς πληροφο- ρίας μέ τό γράμμα Drm.

Τά ψηφία ἐλέγχου Hm τοποθετοῦνται σὲ μαθημα- τικά ὑπολογισμένες θέσεις, πού εἶναι οἱ θέσεις 1.2, 4,8,18 κλπ. τῆς πληροφορίας σέ κώδικα Hamming. Ὁ πίνακας | δείχνει τῆν πληροφορία Hamming, ὅπως διαμορφώνεται μὲ τὴν προσθήκη τῶν (ηφίων ἐλέγ-

ΠἈηροβορία

5]

Θέση ψηφίων

*HAEKTPONIKA NEA» ΝΌΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1881

irpta

ΚΤ ἽΝ] T

E URI 1.» πι ος ΜΠΕΗ K s. ος ejeje ool

χουσέμιά λέξη 4 bits σέ κώδικα BCD. Ἔτσι, ὁ δεκαδι- κός ἀριθμός 5, σέ κώδικα BCD γράφεται 0101. Γιά äp- τια ἱσοτιμία, τά ψηφία ἐλέγχου H. ΗΠ» καὶ Hs ποῦ προστίθεται στή λέξη τῶν 4 bits εἶναι αντίστοιχα 0, ] καί Ὁ καὶ ἡ πληροφορία Hamming γιὰ τὸ δεκαδικό 5 εἶναι 0100101, Τά ψηφία ἐλέγχου καθορίζονται μέ τή δημιουργία συνδυασμῶν, τῶν ὁποίων ἐλέγχεται ἡ ἄρτια ἰσοτιμία. Mé τόν τρόπο αὐτό παράγεται ἕνα υπο ἱσοτιμίας (parity bit). Οἱ συνδυασμοί πού παίρ- νανται γιά τό σκοπὸ αὐτὸ εἶναι ἴσοι σέ ἀριθμὸ μὲ τόν ἠριθμό τῶν ψηφίων ἐλέγχου πού χρησιμοποιοῦνται. Οἱ συνδυασμοί αὐταί φαίνονται στόν πίνακα ΙΙ. Τά Wr- pia πού παίρνονται βρίσκονται στίς θέσεις 1.3,8,7,3,11,Τ3,15,17 KAN γιά τόν πρῶτο συνδυασμό, στίς θέσεις 2357 10,71,14, 15 κλπ. γιά τὸ δεύτερο συνδυασμό, στίς Βέσεις 4567121314 15 KAM γιά τόν τρίτο συνδυασμό. Ανάλογα γίνονται καὶ οἱ ὑπό- Aoma συνδυασμοί. Ὁ ἔλεγχος τῆς ἄρτιας ἰσοτιμίας κάθε σινδυσσμοῦ παράγει ἕνα trio ἱσοτιμίας Ημ πού γίνεται Ü ὅταν ὑπάρχει ἄρτια ἰσοτιμία στόν guv- ὅμασμό καὶ T ὅταν ñ ἰσοτιμία τοῦ συνδυασμού εἶναι περιττή. Τὰ ψπφία ἰσοτιμίας σχηματίζουν μιά δυαδι- μή πληροφορία, τήν HeH ΠΗΓΗ ΒΗ. πού ἀποτελεῖ καὶ τόν ἀριθμό τῆς θέσεως πού βρίσκεται τό λάθος σέ δυαδικη µδρφή. Στὸν πίνακα IL σημειώνονται ñ MAN- ροφορία σὲ κώδικα Hamming [2] bits) μιᾶς λέξεως ἸΒΡΒΙ!5, αἱ Θέσεις τῶν υπφίων καὶ τῆς πληροφορίας, οἱ συνδυασμοί ποὺ παίρνονται, τὰ ψηφία ἰσοτιμίας πού παράγονται ἀπό κάθε συνδυασμόίη κ. Hs He Hp Hg μαΐ τέλος ἡ πληροφορία πού δημιουργεῖται ἀπό τά ψηφία ἱἰσοτιμίας καί δείχνει τή θέση τοῦ λάθους,

"H δυαδική πληροφορία ΗΕΗΠΗΕΗΒΗ arot ὅπως d ναφέραμε δείχνει τὸν ἀριθμό τῆς θέσεως τοῦ AĞ- θους, ἀφοῦ ἁποκωδικοποιηθεῖ κατάλληλα, πραγμᾶ- τοπαιεῖ τὸ δεύτερο στάδιο τῆς μεθόδου, τὴ διάρθω- ση τοῦ λάθους πάνω στὴν πληροφορία Hamming. Μετά τή διόρθωση, ἡ δυαδική αὐτή πληροφορία ἐπι- στρέφει στὴ μορφή ποῦ καθορίζει τὴν ὀρθότητα τῆς πληροφορίας Hamming, δηλαδὴ στὴ δυαδική μορφή 00000. Εὐνόητο εἶναι ὅτι γιά λέξεις δεδομένων μὲ MTE- ρισσότερα bis Bà χρησιμοποιηθοῦν περισσότερα ιμηφία ἐλένχου, ὁ ἀριθμὸς τῶν ὁποίων Bà ἐπαληθευ- ειτή σχέση T, πράγμα που σηµαίνει ὅτι αὐξάνονται οἱ συνδυασμοί Hamming κατά τρόπο ὠνάλογο μ᾽ ἐκεῖ- νον τοῦ πίνακα H, "H διαδικασία προσδιορισμοῦ καί διορθώσεως ενός λάθους σὲ μιά πληροφορία φαίνε- ται πιό καθαρὰ στό παράδειγµα τοῦ πίνακα HI, ὅπου σημειώνεται μιὰ λέξη δεδομένων σὲ κώδικα Ham-

1

ο] τα Ρε μη

E i k w el Ια ;

je! [9] [9 |ο

ΗΕ ΗΓ. He ΗΠ Ha

28

|

ming. "Όταν ἡ πληροφορία εἶναι σωστή, ἢ δυαδική πληροφορία πού μᾶς παρέχουν οἱ συνδυασμοί Ham- ming εἶναι ñ ΗεΗπΗσΗμΗαΞ 00000. "Όταν ὅμως rma- ρουσιασθεῖ κάποιο λανθασμένο ψηφία (π.χ στή θέση 9), τότε οἱ συνδυασμοί Hp καὶ Ha γίνονται περιττοί καί σημειώνονται μέ τό ψηφίο 1, ἐνῶ μᾶς δίνεται ñ δυαδική πληροφορία ΗεΗρΗσΗμῆμ = 01001, πού Ù- ποδεικνύει ὅτι ὑπάρχει λάθος στή θέση 8 τῆς πληρο- φορίας,

| Më τήν προσθήκη τῶν ψηφίων ἐλέγχου στῆ µέθα- o Hamming, παρέχεται οὐσιαστικά ἡ ἄνετη διακίνη- ση τῶν σωστῶν πληροφοριῶν στή μνήμη, ἁπομακρύ- νοντας Td ψηφία μεταξύ τους καὶ ἀποφεύγοντας τό συνωστισμό σὲ μιά στενή περιοχή τῆς μνήμης, πράγ- μα πού ἀποτελεῖ καί τήν κυριότερη αἰτία ὅημιουρ- yigg λαθῶν, Αὐτὸ διαπιστώνεται ἄν τοποθετήσουμε τίς πληροφορίες Hamming [π.χ γιά μιά λέξη δεδομέ- νων 4:.bits σέ BCD) στόν πίνακα Karnaugh τοῦ ΣΧ.1. Οἱ θέσεις τῶν σωστῶν πληροφοριῶν στόν πίνακα, πού σημειώνονται μέ τό ψηφία 1, περικλείονται ἀπὸ τίς πληροφορίες πού περιέχουν ἕνα ἁπλό λάθος (ση- μειώνονται μέ μαύρη βούλα). Αὐτό σηµαίνει ὅτι μιά μετακίνηση τῆς θέσεως τῆς σωστῆς πληροφορίας στή μνήμη καταλαμβάνει θέση κάποιας λανθασμέ- νης πληροφορίας, πράγμα ποῦ αἱ συνδυασμοί Ham- ming εἶναι εὔκολο νά διαπιστώσουν.

ΣΧΗΜΑ 1. Θέσεις πλημροφορίας Hamming στῶν πίναμη Karnaugh. ΣΧΗΜΑ 2, κύκλωμα ἑφασρμαγῆς κώδικα Hamming γιὰ τὸν προσδιο. ριαμά καί τή διόρθωση ἑνός ἀάθαως,

ΣΧΗΜΑ 3. ΔισγπαμμπΕΡσβαπ Superman ECC3 γιά τῶν προσδιπριπμὰ καὶ τή διόρθωση ἐνῶς ἀήθους καὶ τὸν ἁπλό-πμηπδιαρισμῶ τοῦ Šet- τερσυ ἀάθαυς.

EZ dec ¿edo Z: μμ F

Ε1εοδος ada Sumur Dr- Bas TENE pa, a=

ë Parai

αλαγτος

Ba Πτα Pas Dai Ers Ta

hy Dy [Βα nzi

Μπορ ὦ 3 Dada Üa Dio DF

Κύκλωμα κώδικα Hamming : Ἢ προσθήκη τῶν ψηφίων γιά τή δημιουργία τῆς πληροφορίας Hamming αὐξάνει ὁπωσδήποτε τό Xp- νο ἐπεξεργασίας τῆς λέξεως δεδομένων στὸ ψπφια- kó σύστημα. "Ετσι ὁ μέσος χρόνος μπορεί νά αὐξηθεὶῖ κατά 300 φορές περισσότερο ἀπ' τόν κανονικό μέσο χρόνο πού ἀπαιτεῖται γιά μιά ἁπλή λέξη δεδομένων. 'O χρόνος ὅμως αὐτός μπορεῖ νά εἶναι πολύ μεγαλύ- τερος, ὅταν ἡ λανθασμένη πληροφορία ἀφεθεῖ ἐλεύ- θερη νά κινηθεῖ μέσα στό σύστημα καὶ ἑπομένως νά δώσει τελικά λανθασμένα ἀποτελέσματα, πού θά ὁ- δηγήσουν σὲ πολύωρες ἔρευνες, σ᾽ ὅλο τὸ σύστηµα

araña ἄντ; παπµορδοίθε Αἰσεπιπιίτια

Fwar Finga aip αὶ πη αεί γνῷ

3 ἅμ nap ὅπη Dis J r. a = Ae k'a Μον Pa Dy Bia ma

ἐν Dy δις Drg

almas asme ΣΤ της

s. is Eg Da Dg ία Die Dr

S Ktu Raga ex, ZASyEOU ἑκοτίμίας |

š

επτ-------ππεε-ττ

“ΗΛΕΚΤΡΌΜΝΙΚΑ NEA» ΗΟΕΜΒΡΙΩΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 18581

1 1

11

τώρα, γιά τὴν ἐντόπιση τῆς αἰτίας ποῦ προκάλεσε τό ὅπως Φαίνεται καὶ στό μπλόκ διάγραμμα τοῦ Σχ. 2,

λανθασμένα ἀποτέλεσμα. Ἢ τελευταία διαδικασία é Ἡ πληροφορία εἰσάγεται σέ ἕνα κύκλωμα KATA- ξάλλου θ᾽ αὐξήσει κατά πολύ τό κόστος ἐπεξεργΏ- γραφέα, ὅπου παραμένει μέχρι νά ἐλεγχθεῖ ἡ ὀρθο- σίας μιᾶς πληροφορίας, Τό κόστος πάλι ἑνός KUKA- τητά της. Ταυτόχρονα παραλαμβάνει τήν πληροφο- inon τοῦ κώδικα Hamming ρία ἡ γεννήτρια ἐλέγχου (ἢ παραγωγῆς ψηφίων ἐλέγ-

ματος γιά τή χρησιµοπα δέν αὐξάνει κατά πολύ τά κόστος τοῦ συστήματος, È- xou), πού δημιουργεῖ τους συνδυασμούς Hamming νῶ ταυτόχρονα προφυλάσσει ἀπό δυσάρεστες συνέ- καὶ τούς μοιράζει στό κύκλωμα ἐλέγχου ἰσοτιμίας. Tó

ἀποτελέσματος. Ἡ σκε: κύκλωμα ἐλέγχου ἰσοτιμίας ἔχει σάν σκοπό νά ἐξε- τάζει τοῦς συνδυασμούς ἄν εἶναι ἄρτιοι ñ περιττοί. υσιάζει στήν ἕξοδό του κα;

πειες κατά τήν ἔκδοση τοῦ διάση τοῦ κυκλώματος τοῦ κώδικα Hamming εἶναι σχετικά ἁπλή καὶ ἀπο τελεῖται ἀπό λίγες ὑπομονάδες, "Ετσι, ἄν εἶναι ἄρτιοι, παρο

ΠΙΗΛΚΑΣ M

"Tel |e ΠΕ

Τυνδηπομής

Hamming

Συνύμαδωα ὃς Συ μδεασδμος Tayna Zyras ;

jer Περιοχή μνήμης TT P = πῶν Pnp

Συνάτλεεθμος ; A = = —. ri Y É Ë, τ᾽ is = Arj L r UD iL === Solay pu, Ἔα” TF |

IueduaaHog i pp Σονδυκεµός He Ἵππον ποκα

3 Ku aoa ATE] ἄ τάγχος FEOTIMIAG

μΗΛΕΚΤΡΏΝΙΚΑ HEA» NOEMBPIOE — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1981 31

τῶσταση «0», ἐνῶ ὅταν εἶναι περιττα(,παρουσιάζει κατάσταση «1». Οἱ ἔξοδοι τοῦ κυκλώματος ἐλέγχου L σοτιµίας δίνουν, σὲ δυαδική µορφή, τή θέση τοῦ Ad- θους καί τήν ἐντολή στόν ἀποκωδικοποιητή νά ðn- μιουργήσει μιά πληροφορία 16 bits μέ τήν κατάσταση aTe στή Βέση τοῦ λανδθασμένου ψηφίου καὶ τήν κατά- σταση τῶν στίς θέσεις τῶν σωστῶν ψηφίων τῆς MAN- ροφορίας Hamming. Tiv πληροφορία πού δηµιουρ- vel ὁ ἀποκωδικοποιητής τή στέλνει στό κύκλωμα τοῦ συγκριτῇ, ποῦ τή συγκρίνει μέ τήν ἀρχική πληροφο- βία, δίνοντας ἔτσι τήν ἐντολή στόν καταγραφέα vú μεταβάλει ró λανθασμένο ψηφία στήν πληροφορία καί νά τή δώσει γιά ἐπεξεργασία ἀπ᾿ τήν ἔξοδο δεδο- μένων. Αὐτή εἶναι ἡ ἀπλοποιημένη παρουσίαση τοῦ κυκλώματος τοῦ κώδικα Hamming γιά τόν προσδιο- ρισμό καί τή διόρθωση ἑνός ἁπλοῦ λάθους. Στὴν πε- ρίπτωση πού τό κύκλωμα ἐπεκτείνεται γιά τόν ἁπλό προσδιαρισµό ἑνός δεύτερου λάδους, τότε ἀκολου- deira: διαφορετική μέθοδος καί σκέψη. "Ένα τέτοιο κύκλωμα εἶναι τό Pliceon 54 K bytes Supermen ΕΟΟ, ποῦ προσθέτει ἕνα ἔκτο ψηφία ἐλέγχου γιά τή δυνα- τότητα προσδιορισμοῦ τοῦ δεύτερου λάθους καί σχηματίζει ἔτσι 8 συνδυασμούς Hamming τῶν 8 bits. Τό block διάγραμμα τοῦ KUKA ὤματος αὐτοῦ φαίνεται στό Σχ. 3. ᾿Εδῶ, ὅταν ἡ πληροφορία εἶναι σωστή, οἱ ë- ἔξοδοι NO ERA καὶ DBE ποῦ δείχνουν ἀντίστοιχα ἂν ἡ- πάρχοιιν ἕνα ἢ δύο λάθῃ, Βρίσκονται στήν κατάστα- ση «Q». Στὴν περίπτωση πού ὑπάρχει ἕνα λανθασμέ- νο ψηφίο, καὶ οἱ δύο ἔξοδοι ἔρχονται στήν κατάστα-

ση «1», Τέλος, ἂν ὑπάρχει δεύτερο λανθασμένο ψη- pio, ἢ ἔξοδος NO ΕΠΗ βρίσκεται στήν κατάσταση «fs ἐνῶ ἡ DBE στήν κατάσταση «O», "Ετσι, στήν ἔξοδο θά ἐμφανισθεῖ ἡ πληροφορία μέ διορθωμένο τά πρῶτο λάθος, ἐνῶ στόν ἐκτυπωτή θά ἔχουμε τήν ἔνδειξη ἄν ὑπάρχει δεύτερο λάθος μὲ τὸν προσδιορισμό τῆς Θέ- σεως του. Θά πρέπει νά τονισθεῖ ὅτι καί στά δύο κυ- κλώματα πού περιγράψαμε παραπάνω τά ψηφία ἐ- λέγχου προσθέτονται στήν πληροφορία καί δέν ἐμ- φανίζονται στὴν ἔξοδο.

Κυκλώματα διορθώσεως

Τά κυκλώματα προσδιορισμοῦ καὶ διορθώσεως Ad- θῶν εἶναι ἀπαραίτητα γιά τή μεγαλύτερη ἀσφάλεια τῶν ψηφιακῶν συστηµάτων. Ὁ κώδικας Hamming δὲν ἀποτελεῖ βέβαια παρά τή βάση ὅλων τῶν συστη- μάτων διορθώσεως, μιά καὶ ἔχουν σχεδιαστεί κυκλώὦ- ματα πού διορθώνουν περισσότερα λάθη, ὅπως τό κύκλωμα τοῦ Fire Code, ποῦ ἀναφέρσυμε πιό πάνω. H ἁπλότητα ὅμως τοῦ κώδικα Hamming τὸν καθιέ- ρωσε στά σύγχρονα κυκλώματα μικροὐπολογιστῶν πού ἔχουν περιορισμένες ἀπαιτήσεις,

ΕΙΒΛΙΏΓΡΑΦΙΑ

Lo Εἐἰβείτοπίς,, May 5, T061: «Three ways ol correcting erronaous da- [85.

2. Electronics, November 22, 1878: «Αρρίγίπα the Hamming code to

micropracgessor- based sysShermsn,

Ayder: «Enginnering Electronics», ἔπδαση ΞΕ.

3 4. Carson: .Communicalion SySiórmsn, ἔκδῃπη ISE.

ΒΙΟΤΕΛΕΞ

ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΚΕΡΑΙΩΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΕΩΣ

Z

— saus σσ —— THAEOPAEEQE

YHF—UHF

Y T 7 ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ πα

ντ

σου, ΙΑΝ. TATT Μυτιλήνης 5 - Μοσχάτο, ᾿Αθήνα, τηλ. 482 0326

m w. “κ “ἃ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ MOS

ΓΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

Οἱ τελευταῖες ἐξελίξεις στήν τεχνολογία τῶν ἠλεκτρονικῶν χά-

pn στίς ὁποῖες ἔγινε δυνατή ἡ κατασκευή, σ᾽ ἕνα καὶ μόνο ὁλοκλη: ρωμένο κύκλωμα, πολύπλοκων συστηµάτων ἀκριβείας πού συνδυά:

Tå δύο σημαντικότερα εἴδη τρανζίστορ ποῦ χρησι- μοποιοῦνται στά ὁλοκληρωμένα κυκλώματα εἶναι Tú τρανζίστορ μὲ δύο ἐπαφές Ρ--Ν, γνωστά σὰν bipolar

| ἀπό τήν ἀγγλική βιβλιογραφία, καὶ tå MOS (Metal - O-

xide - Semiconductors). Κατά κανόνα, καὶ κυρίως γιά λόγους οἰκονομίας, τά ὀλοκληρωμένα κυκλώματα KO- τασκειιάζονται μέ τρανζίστορ τοῦ ἑνός ἢ τοῦ ἄλλοι εἴδοιις. Τά ὁλοκληρωμένα κυκλώματα μὲ τρανζίστορ δύο ἐπαφῶν P— N (ñ σκέτα τρανζίστορ, ὅπως θά τά ὁ- νομάξζουμε στό ἑξῆς γιά εὐκολία) ἔχουν χρησιµοποιη- θεῖ εὐρύτατα γιά ἀναλογικες λειτουργίες, π.χ. TEASE- στικοί ἐνισχυτές, ἀναλογικοί πολλαπλασιαστές, δια- µορφωτές, ἀποδιαμορφωτές κ.ἄ. ᾽Αντίβετα, τά MOS ἔχουν ἀποδειχτεῖ ἰδανικά γιά τήν κατασκευὴ ψηφια- κῶν κυκλωμάτων, καί εἰδικότερα γιά ἐκεῖνα MOÚ κα ρακτηρίζονται σάν «μεγάλης κλίμακας δλοκληρώσε- wc» (L51). Ἢ τεχνικῆ MOS εἶναι ñ κυρία τεχνική πού χρησιμοποιεῖται γιά τήν κατασκευή μικρούπολογι- στῶν, μνημῶν, κυκλωμάτων ἐπεξεργασίας ιμηφιακῶν σημάτων, ψηφιακῶν ρολογιῶν KÜ.

Σήμερα, στήν ἐποχή τῶν πολύπλοκων ἠλεπτρονι- κῶν συστημάτων, ἔχει δημιουργηθεῖ --ἴσως ὅσο ποτὲ ἄλλοτε -- ἡ ἀνάγκη συνδυασμοῦ τῶν ἀναλογικῶν λει- τουργιῶν μὲ τίς ψηφιακές, Μέχρι πρίν ἀπό λίγα χρό- via, τά συστήματα πού ἐξασφαλίζουν αὐτή τήν ἅπα!- τηση χρησιμοποιοῦσαν ὁλοκληρωμένα κυκλώματα μὲ τρανζίστορ, γιά τίς ἀναλογικές λειτουργίες, καί μέ ΜΟΞ LSI, γιὰ τίς ψηφιακές, "Ἕνα τέτοιο σύστημα χρειάζεται δύο τουλάχιστον ὀλοκληρωμένα κυκλώ- ματα, τοποθετημένα σὲ μιά πλακέτα μὲ πολυάριθμες ἐνδιάμεσες συνδέσεις, ᾽Αλλά ἡ τακτική αὐτή mapou- σιάζει σοβαρά προβλήματα, Πρῶτο, ἐξαιτίας τοῦ πε; µιαρισµένου ἀριθμοῦ ἀκροδεκτῶν πού διαβέτοιν τά ὑλοκληρωμένα κυκλώματα, περιορίζεται τὸ πλῆθος τῶν συνδέσεων ἀνάμεσα στό μηφιακώ καί ἀναλογικά τμῆμα, μὲ ἀποτέλεσμα νά περιοριστοῦν καὶ οἱ δυνατό- τητες πού προσφέρονται στό σχεδιαστή τοῦ σιστή- ματος. Δεύτερο, οἱ συνδέσεις αὐτές παρουσιάζουν σημαντικές παρασιτικές χωρητικότητες, ποή συχνά περιορίζουν τήν ταχύτητα τοῦ συστήματος, Τρίτα, ol πολμάριβμες ἐξωτερικές κολλήσεις, ποὐ ἀναπόφει KTA Bà χρειαστοῦν, μεγαλώνουν τίς πιθανότητες βλά- βης καὶ, Φυσικά, ἑλαττώνουν τήν ἀξιοπιστία τοῦ gu-

ζουν ψηφιακές καί ἀναλογικές λειτουργίες

στήματος, Τέταρτο, τὸ κόστος κατασκευῆς τοῦ gU- στήματος εἶναι μεγάλο, γιατί χρησιμοποιεῖ δύο (του- λάχιστον) ὀλοκληρωμένα κυκλώματα κατασκευασμέ;- να μὲ διαφορετική τεχνική.

Γιά ὅλοιις αὐτούς τούς λόγους ἄρχισε, πρίν ἀπό Mi- γα χρόνια, ñ ἀναζήτηση λύσεων πού θά ἐπέτρεπαν τή χρησιμοποίηση μίας μόνο τεχνικῆς στήν κατασκευή τῶν πολύπλοκων συστηµάτων πού συνδυάζουν να: λογικές καὶ ψηφιακές λειτοιιργίες, ὥστε ἡ ὑλοκλήρω» ση τῶν συστημάτων αὐτῶν νά πραγμητοποιηθεῖ σε š- να μόνο ὀλοκληρωμένο κύκλωμα. Γιά τὸ σκοπό αὐτό δήο δρόμοι ἀνοίγονταν. 'Ο ἕνας ὀδηγοῦσε στήν ἀνεί- ρεση τρόπων πού Βά ἐπέτρεπαν τὴν κατασκευὴ μὲ τρανζίστορ ψηφιακῶν κυκλωμάτων Ll καὶ στό συν- δυασμό αὐτῶν uë τά ὑπάρχοντα ἀναλογικά KUKAC- τα τά φτιαγμένα μὲ τήν ἴδια τεχνική, Ἢ τεχνική πού προσφερόταν περισσότερο γι’ αὐτή τή δουλειά ἧταν ἢ IL (Integrated Injection Logic), ἀφοῦ, ὅπως εἶναι γνιωστύ, οἱ δύο δημοφιλεῖς οἰκογένειες ψηφιακῶν Ku- κλωμάτων μὲ τρανζίστορ --τὠ TTL καὶ ΕΩΙ -- περιο- ρίζονται σὲ κυκλώματα μικρῆς καὶ μεσαίας κλίμακας ὁλοκληρώσεως, μέ λιγότερα ἀπό 1.000 τρανζίστορ. ᾿Αλλὰ, παρ᾽ ὅλο πού ἔχουν περάσει κάμποσα χρόνια ἀπό τήν ἐποχὴ πού πρωτοχρησιμοποιήθηκε αὐτῇ ἢ τεχνική, τά κυκλώματα L ἐξακολουθοῦν νά ἀντιμε- τωπίζοιν σημαντικά προβλήματα, μὲ κυριότερα τήν πολύπλοκη διαδικασία κατασκειῆς καὶ τό ὑιμηλό kø- στος, ᾽Ακόμη καί σήμερα, τό ὁλοκληρωμένα κυκλῶώμα: τα |: πού περιέχουν ἀναλαγικά καί ψηφιακά τμήματα εἶναι ἐλάχιστα. Ὁ δεύτερος δρόμος, πού ὀδήγησετε- λικά σέ µεγάλες ἐπιτυχίες, ὅπως Bà δοῦμε πιό κάτω, ήταν νά βρεθοῦν τρόποι γιά τήν κατασκευὴ ἀναλογι' κῶν κυκλωμάτων MOS καὶ và συνδυαστοῦν μὲ τοῦς Ü- πάρχοντες, καλά ἀναπτυγμένους, τρόπους KATU- σκευῆς ψηφιακῶν κυκλωμάτων MOS LSI σέ ἕνα μόνο ἠλοκληρωμένο κύκλωμα, Τά προβλήματα πού παροι!- σιάστηκαν ατήν ἀρχὴ ἦταν πολλά, Γιά παράδειγµα ἰ- πῆρχε ñ ἀντίληψη ὅτι τά MOS ἑνός ὁλοκληρωμένου κυκλώματος προσφέρονται μόνο γιά διακόπτες κα, κατά συνέπεια, μόνο στά ψηφιακά κυκλώματα µπο: ροῦν vú χρησιμοποιηβοῦν. "H ἀντίληιμη αὐτή ξεκινοί- σε ἀπό τό γεγονός ὅτι ἢ κατασκευή ἀναλαγικῶν KU- κλωμάτων ἀκριβείας ἀπαιτοῦσε δύα βασικά στοιχεῖα,

“ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ NEA: ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩ͂Σ 1981

EB8838888F358808

παθητικά (π.χ. ἀντιστάτες καὶ πυκνωτές) ὑψηλῆς ποιότητας καὶ ἐνισχυτικές διατάξεις (π.χ. τελεστι- κούς ἐνισχυτές] ἐπίσης ὑψηλῆς ποιότητας, ᾿Αλλὰ ἡ τεχνική κατασκευῆς ὀλοκληρωμένων κυκλωμάτων MOS --ἀναπτυγμένη καθαρά γιά ψηφιακές ἑφαρμογές-- δὲν εἶχε οὔτε Tó ἕνα οὔτε TÒ ἄλλο ἀπὸ τὰ στοιχεῖα αὐτά, Εξάλλου, TQ γνωστά κυκλώματα μὲ μεμονωμένα MOS (π.χ. οἱ ἐνισχυτὲς RF) δὲν HTIODOU- σαν νά γίνουν ἁλοκληρωμένα κυκλώματα, γιατί μέ τήν τεχνική MOS δὲν μποροῦν νὰ ὑλοκληρωθοῦν oŭ- τε πηνία οὔτε κάν ἀντιστάτες μέ ἱκανοποιητικὲς ἐπι: δόσεις, ὅταν TÓ κόστος πρόκειται và κρατηθεῖ σὲ κα: μηλά ἐπίπεδα. Σ᾿ αὐτή τήν τεχνική τά μόνα δυνατά KU- κλωματικά στοιχεῖα ἦταν τά τρανζίστορ MOS καὶ οἱ πυκνωτές,

Οἱ τελευταῖοι, γιά λόγους περιορισμοῦ τοῦ tain, δέν ἦταν δυνατό vů ἔχουν χωρητικότητα μεγαλύτερη ἀπό μερικά πικοφπράντ. "Αλλα προβλήματα ἦταν ἡ χαμηλή διαγωγιµότητα τῶν MOS, συγκριτικά μὲ τά τρανζίστορ, καὶ τὸ γεγονός ὅτι στήν εἴσοδό τους χρειάζεται συνήθως τάση ἀρκετῶν βόλτ, ἔναντι τῶν D.B - 0 .7V τῶν τρανζίστορ πυριτίου. Οἱ τρόποι σχεδιά- σεως ἀναλογικῶν ὀλοκληρωμένων κυκλωμάτων μέ τρανζίστορ δὲν μποροῦσαν vå μεταφερθοῦν στή σχε- διάση κυκλωμάτων MOS. "Έτσι, ἢ τεχνική MOS Bew- peito, ὅπως εἴπαμε, καλή μόνο γιά ψηφιακά ὁλοκλη- ρωμένα κυκλώματα.

Ἢ εἰκόνα αὐτὴ ἄλλαξε ἀπὸ μιὰ σειρὰ διδακτορικῶν ἐργασιῶν στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Καλιφόρνιας στὸ Μπέρκλεϊ, Tó 1975, ὁ James Mc Greary ἀπέδειξε πῶς

ΗΛΕΗΤΡΌΜΙΚΑ NEA. ΜΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1981

μέ τήν τεχνική MOS μποροῦν và κατασκευαστοῦν TU- κνωτές μὲ ἐξαιρετικὲς ἐπιδόσεις καί χρησιμοποίησε τέτοιοιις πυκνωτές γιά τήν κατασκευή ἑνός µετατρο- πέα ἀναλογικῶν πληροφοριῶν σέ ψηφιακές πού δὲν εἶχε καθόλου ἀντιστάτες. "Eva χρόνο ἀργότερα, ὦ συμπατριώτης µας Γιάννης Τσιβίδης --παλιός συνερ- γάτης τῶν «'Ἠλεκτρονικῶν Νέων, τακτικός καΒηγη- τής σήμερα στό Πανεπιστήμιο Columbia τῆς N. Ὕόρκης-- ἀπέδειξε πώς μέ τήν τεχνική NMOS uro- ρεῖ νά κατασκευαστεῖ ἕνας αὐτάρκης τελεστικός ἔνι. σχυτής (σέ ὁλοκληρωμένο κύκλωμα χωρὶς ἑξωτερικὰ στοιχεῖα) καὶ χρησιμοποίησε τέτοιους ἐνισχιτὲς σὲ Ë- vav κωδικοποιητή - ἀποκωδικοποιτὴ POM γιὰ τηλεπι- κοινωνιακὲς ἐφαρμογές.

MÉ τίς παραπάνω ἐξελίξεις ἔγινε φανερό ὅτι ἡ TE- χνικὴ MOS, ποῖ μέχρι τότε χρησιμοποιήθηκε μόνο στά ψηφιακά κυκλώματα, μποροῦσε và ἐξασφαλίσει τὰ δύο βασικά στοιχεῖα τῶν ἀναλογικῶν κυκλωμάτων (παθητικά στοιχεῖα καὶ τελεστικοί ἐνισχυτές) μέ ὑψη- λὲς ἐπιδόσεις. Μιά µεγάλη προσπάθεια ἄρχισε τότε στὰ πανεπιστήμια καί τὰ ἐρευνητικά κέντρα διάφο- ρων χωρῶν γιά τήν κατασκευή πολύπλοκων κυκλῶ- μάτων σέ ἕνα µόνο ὁλοκληρωμένο κύκλωμα MOS, noù νά συνδυάζουν ἀναλογικές καὶ ψηφιακές λει- τουργίες, Ἕνα ἀπό τά σημαντικότερα ἀποτελέσματα αὐτῆς τῆς προσπάθειας ἦταν τά φίλτρα μέ μεταγόμε- νους πυκνωτές, γιά τά ὁποῖα ἤδη ἔχουμε γράψει (βλ. τεῦχος 127, «Φίλτρα µονολιθικῆς κατασκευῆς»). Θά πρέπει và σημειωθεῖ ὅτι τά παραπάνω εἶναι τά μόνα, μέχρι στιγμῆς, ὁλοκληρωμένα φίλτρα πού δὲν χρειᾶ-

ΣΧΗΜΑ 1. Τρόπος κατασκευῆς πυκνωτῶν σὲ ἀλοκληρωμένο κυκλῳ- μα MOS πού δὲν ἐξασφαλίξει μὲ ἀκρίβεια τὸν προβλεπόμενο λόγο κωρητικατήτων, ς ΣΧΗΜΑ 5. Τρόπας κατασκευῆς πυκνωτῶν σὲ ἠλακληρωμένο κὐκλω- μα MOS ποῦ ἐξασφαλίζει ἀκριβῶς τόν προβλεπάμενα λόγο χωρητι- κοτήτων.

ΣΧΗΜΑ 3. Τελεστικός ἐνισκυτῆς κατασκευῆς NMOS.

35

ζονται ἐξωτερικά εξαρτήματα, Κοινά φίλτρα, ὅπως τά ἐνεργὰ μὲ ἀντιστάτες καί πικνωτές, δέν ἔνινε διινα- τό νά φτιακτοῦν σὲ ὁλοκληρωμενό κύκλωμα. Καὶ aù- τό, γιατί ἢ ἀπόκριση συχνότητάς τους ἐξαρτᾶται ἀπό | σταθερές χρόνου τοῦ τύπου RG. Γιά λειτουργία σὲ χαμηλές συχνότητες, οἱ τιμές τῶν R καί G πρέπει νὰ εἶναι μεγάλες, πράγμα ποῦ κάνει δύσκολη ἢ ἀδύνατη τήν κατασκειῇ τους σὲ δλομληρωμένο κὐκλώμα. “Ε- να ἄλλο, ἀκόμη σοβαρότερα, πρόβλημα εἶναι ὅτι γιά νά καθοριστεῖ μὲ ἀκρίβεια ἢ ἀπόκριση συχνότητας, τὰ γινόμενα RG πρέπει và ἔχουν ἀκριβῶς καθορισμέ- νη τιμή, πρᾶγμα, ποή συνεπάγεται ἀπόλυτα kaop σμένη τιµή τόσο το R ὅσω καί τοῦ Ὁ, Κάτι τέτοιο ὅ- μως εἶναι ἀδύνατο, ἐξαιτίας τῶν ἀσταθειῶν πο ma- ρουσιάζονται κατά τή διαδικασία παραγωγῆς καὶ τῶν μεταβολῶν τῆς Βερμοκρασίας, Tó πρόβλημα αὐτό δὲν ὑπάρχει ὅταν ἢ ἀπόκριση συχνότητας ἑξαρτᾶται ἀπά λόγους ὁμοειδῶν μεγεθῶν, ὅπως στά φίλτρα μὲ μεταγόμενους πυκνωτές, "Ας σηµειωβεῖ, ἀκόμη, ὅτι ἂν καὶ TQ φίλτρα μὲ μεταγόμενοις πυκνωτές KOTO- σκευάζονται σὲ ὁλοκληρωμένο κύκλωμα, Ñ κατα- σκευὴ τους μὲ μενομωμένα ἐξαρτήματα δέν συμφέ- ρει.

"Ἕνα βασικό χαρακτηριστικὀ τῶν ἀναλογικῶν KU- κλώμάτων MOS εἶναι ὅτι ἢ σωστή λειτουργία τοις

36

δὲν στηρίζεται σέ αὐστηρά καθορισμένες τιμές στοι- χείων, μιά καὶ τέτοιες ἀκρίβειες δέν εἶναι δυνατὸ và πραγματοποιηθοῦν στὴν πράξη. Π.χ., ὄν προσπαβή- ζει κανείς νᾶ φτιάξει πάνω σὲ ἕνα τσίπ ἔναν πυκνωτή 2ΡΕ, Ó πυκνωτής αὐτός μπορεῖ νά βγεῖ 1,5 ñ 2,ΒΡΕ, È ξαιτίας τῶν ἀσταθειῶν πού παρουσιάζει ἢ διαδικασία κατασκευῆς, “Av ἢ τιµή τῶν 2pF εἶναι κρίσιμη γιά τή σωστή λειτουργία τοῦ ὑλοκληρωμένου κυκλώματος, τό ἀποτέλεσμα Βά εἶναι ἀπογοητευτικό. ᾽Αντίθετα, ἄν τὸ σύστημα ἔχει φτιαχτεῖ ἔτσι ὥστε và ἐξαρτᾶται ἀπό λόγους κωρητικοτήτων, δὲν ἠπάρχει πρόβλημα. "Ας πάρουμε σάν παράδειγµα ἕνα διαιρέτη τάσεως ἁπο- τελούμενο ἀπὸ πυκνωτές, πού διαιρεῖ μιά τάση σύμ- puva μὲ τἰς τιμές τῶν στοιχείων του (τίς χωρητικότη- τες τῶν πυκνωτῶν! ὅπως καὶ οἱ διαιρέτες τάσεως μὲ ἀντιστάτες, “Ας ὑποβέσουμε ὅτι ὁ ἐπιθιιμητός λόγος αὐτῶν τῶν στοιχείων εἶναι 1:4, Οἱ πικνωτές στό DAO- µληρωμένα κύκλωμα MOS σχηματίζονται ἀπὸ 6ÚO ü- γώγιµα στρώματα παράλληλα μεταξύ τοις καὶ χωρι- σμένη μὲ ἕνα τρίτο μονωτικό στρῶμα. Κοιτάζοντας ἆ- πὸ πάνω τούς πυκνωτές αὐτούς, ἄς ποῦμε ὅτι ἔχουν τὴ μορφή τῶν ἐξωτερικῶν τετραγώνων τοῦ Σχ. 1, πού ἔχουν λόγο ἐπιφηνειῶν 1:4. Εξαιτίας, ὅμως, dota- Βειῶν κατά τή διαδικασία κατασκευῆς, οἱ πυκνωτές μπορεῖ τελικά νά βγοῦν ὅπως τά ἑσωτερικά (HE TİÇ

πι πι HEI Επ η:

Με

ΠΠ

“ΗΛΕΚΤΡΏΜΙΚΑ NEA: ΜΟΩΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΏΩΣ 1881

διακεκομμένες γραμμές] τετράγωνα τοῦ Zx. 1, δηλα-

᾿Ακολούθησε μιά σειρά ἄλλων κυκλωμάτων, ὅπως

h δή μὲ μικρότερες πλευρές ἀπὸ τὰ προηγούμενα. ("H γεννήτριες τόνου, συσχετιστὲς καί ἀκόμη μικροῦπο- Ë διαφορά «δν τῶν πλευρῶν δὲν εἶναι γνωστή μὲ ἀκρί- λογιστές μὲ ἀναλογική εἴσοδο καί ἔξοδο γιά τήν ἐπε- a βεια ἀπό πρίν]. "Επομένως, ὁ λόγος τῶν τιμῶν δέν Bà ξεργασία ἀναλογικῶν σημάτων μέ δυνατότητες TPO- À εἶναι τώρα 1:4, ἀλλὰ μικρότερος, ψραμματισμοῦ. Ἐπίσης μεγάλη ἐπιτυχία εἶχαν Tà pià- ς, Tó πρόβλημα αὐτό λύνεται ἂν οἱ πυκνωτές pta- τρα μὲ μεταγόμενους πυκνωτές, Ἢ ἀπόκριση συχνό- ιν χτοῦν ὄχι ὅπως στό Σχ. 1, ἀλλά ὅπως στό Σχ. 2, ὅπου τητας τῶν φίλτρων αὐτῶν ἐξαρτᾶται μόνο ἀπό Aù- (ὦ ὁ μεγαλύτερος πυκνωτής σχηματίζεται ἀπό τέσσερις ους τιμῶν πυκνωτῶν. Ἔχουν ἐπίσης ἕναν κρυσταλ- νο ἄλλοις παράλληλα συνδεσμολογημένους, ὁ καθένας λικό ταλαντωτή, ἀλλὰ αὐτός δέν ἐπιβαρύνει TÓ KÓ- D- ἀπό τούς ὁποίους εἶναι ἴδιος μέ τόν μικρότερο. "Av στος τῶν κυκλωμάτων, ἀφοῦ ἤδη ὑπάρχει σὲ κάθε μ' κάτι δέν πάει καλά κατά τήν κατασκευή, ὁ καθένας å- ἀναλογικό-ψηφιακό σύστηµα γιά νά συγχρονίζει τίς η. πώ τούς πέντε πυκνωτές Βά βγεῖ μικρότερος κατὰ τό ψηφιακὲς λειτουργίες. Γιά vå δώσουμε μιά εἰκόνα ié ἴδιο ποσοστώ, ἀλλά ὁ λόψος τοῦ µικρότεραυ πυκνωτῇ τῶν φίλτρων αὐτῶν, ἂς πάρουμε σάν παράδειγµα ἕνα ig πρός τό μεγαλύτερο Βά παραμείνει 1:4, ὅπως δηλαδή φίλτρο διελεύσεως χαμηλῶν συχνοτήτων. Τέτοια D- σχεδιάστηκε ἀπό τὴν ἀρχή. Ἢ ἰδέα αὐτή ἐφαρμόστη- φίλτρα φτιάχνονται σέ ὀλοκληρωμένα κυκλώματα, ñ. κε στό μετατροπέα ἀναλογικῶν πληροφοριῶν σε yr- δέν χρειάζονται ἐξωτερικά στοιχεῖα οὔτε ρύθμιση ᾱ- il- piakég πού ἀναφέραμε πιό πάνω. πό τόν ἀγαραστή καί ἔχοιιν καμπύλη ἀποκρίσεως ἐπί: ᾱ- Di λόγοι γεωμετρικῶν στοιχείων χρησιμοποιοῦνται πεδη σὲ ὁλόκληρη τή ζώνη διελεύσεως μὲ ἀπόκλιση | κ εὐρύτατα καί στὰ ἐνισχυτικά ὁλοκληρωμένα κυκλώ- μικρότερη ἀπό 0,54Β! Μόλις πρίν τρία χρόνια, ἢ κα;

ματα MOS, ὅπως π.χ. στόν τελεστικὀ ἐνισχυτή πού ᾱ- ναφέραμε προηγουμένως, τῷ κύκλωμα τοῦ Əno[ou φαίνεται στό Σχ. 3. "Ὅπως βλέπουμε, τό κύκλωμα aÙ- τὸ εἶναι πολὺ διαφορετικὀ ἀπό ἐκεῖνο τῶν τελεστικῶν Ενισχιιτῶν μὲ τρανζίστορ. Τά MOS ἐδῶ δὲν εἶναι ἴδια, ἀλλά ἔχουν διαφορετικές γεωμετρικές διαστάσεις, πού τούς ἐπιτρέπουν vú ἔχουν μιὰ ἐπιθυμητή διαγω- νγιμότητα γιά ἕνα δεδομένο ρεῦμα πολώσεως, πρᾶγ- μα ἀδύνατο γιά tå τρανζίστορ, στά ὁποῖα ὅταν Tú ρεῦμα εἶναι δεδομένο, ἢ διαγωγιμότητα εἶναι καθορι- σμένη ἀνεξάρτητα ἀπό Τίς γεωμετρικές διαστάσεις. "Όπως εἴπαμε προηγουμένως, οἱ προσπάθειες γιά τήν κατασκευή ἀναλογικῶν δλοκληρωμένων KUKAL- μάτων MOS κατέληξαν σε ἐπιτυχία, καὶ μάλιστα σὲ μι- κρὀ χρονικό διάστηµα. Τό πρῶτο ὀλοκληρωμένο KÚ- κλωμα MOS πού συνδύαζε ἐνεργά ἀναλογικά καί ψη- Φφιακά κυκλώματα ἥτων ὃ κωδικοποιητής POM πού à: ναφέραμε πιό πάνω. Τὸ κύκλωμα αὐτό μετατράπηκε σὲ προϊόν ὑπὸ τήν ἑταιρία Siliconix καί σήμερα κατα: σκευάζεται σὲ διάφορες μορφὲς ἀπὸ πολλὲς ἔται- ρίες, σέ ἁρκετὲς χῶρες καὶ σέ ποσότητες τῆς τάξεως τῶν ἑκατομμυρίων, Ἀρησιμοποιεῖται γιά τήν κατα: σκευή νέων αὐτομάτων τηλεφωνικῶν κέντρων, ὅποι ἕνα μεγάλο μέρος τῶν κυκλωμάτων εἶναι μηφιακά. "Ί- σώς, κάποτε, μέση σὲ κάθε τηλέφωνο νά ὑπάρχει ἕνα τέτοιο κύκλιιμα, ὥστε τὸ σῆμα vú φεύγει ἀπό τή OU- σκευή ἀπειθείας σὲ ψηφιακή µορφή.

τασκευή τέτοιου κυκλώματος ἀπαιτοῦσε τή χρησιμο- ποίηση ἐνεργῶν φίλτρων μὲ διακεκριμένα στοιχεῖα Ñ ὑβριδική τεχνική, μέ τελεστικούς ἐνισχυτές φτιαγμέ- νους μὲ τρανζίστορ καὶ ἑξωτερικά δικτυώματα ΠΟ κα; μηλῆς ἀνοχῆς - ὑψηλοῦ κόστους. Μὲ τή χρησιμοποίη- ση τῶν ἀναλογικῶν κυκλωμάτων MOS τὸ κόστος ME- ριορίστηκε σὲ κλάσμα τοῦ ἀρχικοῦ.

Τό ἑπόμενο βῆμα ἔγινε Φέτος, μὲ τήν ὀλοκλήρωση στό ἴδιο ταίπ ἑνός κωδικοποιητη POM, ἑνός ἀποκωδι- κοποιητῆ, δύο φίλτρων ἀκριβείας καὶ ἄλλων βοηθητι: κῶν κυκλωμάτων. Τό ὀλοκληρωμένο αὐτό ἀντικατά- στησε γιά πρώτη φορά ἀρκετές πλακέτες γεμάτες μὲ ἐξαρτήματα, μερικά ἀπό τά ὁποῖα στοίχιζαν τὸ καβέ- να μόνο του ὅσο καί τό καινούριο ὀλοκληρωμένο KÚ- κλωμα, Τό βῆμα αὐτό ἔγινε ταυτόχρονα ἀπό διάφορα ἐρευνητικά κέντρα, Tó Σχ. 4 δείχνει τὸ σχετικό ὅλο- κληρωμένο κύκλωμα τῶν ἐργαστηρίων τῆς Bell.

Σήµερα εἶναι πλέον ξεκαθαρισμένο ὅτι rà ἀναλογι- κά ὁλοκληρωμένα κυκλώματα MOS ὄχι μόνο uno- ροῦν νά συναγωνιστοῖν τά ἀντίστοικα κυκλώματα μὲ τρανζίστορ σέ ἀρκετὲς ἐφαρμογές, ἀλλά καὶ νά τά E- περάσουν. "Ας πάρουμε σάν παράδειγµα ἕνα κυκλω- μα δειγματαληψίας καί συγκρατήσεως (Sample and Hold): “H ἁπλούστερη µορφή του φαίνεται στό Σχ. 5. "Όταν ἐφαρμοστεῖ μιά τάση στήν πύλη τοῦ MŪS, τὸ τελευταῖα λειτουργεῖ σήν διακόπτης, πού κλείνει καὶ συνᾷέει τόν πυκνωτή παράλληλα μὲ τήν εἴσοδο. "Ἔτσι ὁ πυκνωτής φορτίζεται στήν τάση εἰσόδου. Χαμηλώ- νοντας κατόπιν τήν τάση τῆς πύλης, Ó «διακόπτης» Ü- νοίγει καί ἢ τιμή τῆς τάσεως «ἀπομνημονεύεται» ἀπό τόν πυκνωτή. Ὁ τελεστικός ἐνισχυτής, συνδεσµολο-

ΣΧΗΜΑ 4. Τό ὀλακληρωμένα κύκλωμα (σέ μεγέθυνση) ποὺ KaTa- σκευάστηκε στά ἐργαστήρια τῆς Bell. Τὸ μέγεθός του εἶναι μικρό- τερο ἀπὸ Tü 1Η τοῦ τετρσγωνικοῦ ἐκατοσταῦ. :.

ΣΧΗΜΑ 5. "Απλή μορφή κυκλώματος δειγματοληψίας καὶ συγκρατή- σεως, κατασκευασμένα μὲ τὴν τεχνική MOS.

ΒῚ “ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΝΕΑ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1381 37

γημένος ἔτσι πού νά ἔχει ἐνίσχυση ἴση μέ 1, χρησιμο- ποιεῖται σάν ἁπομονωτής γιά τήν ὀδήγηση τῶν Ku- κλωμάτων πού ἀκολουθοῦν. Τό κύκλωμα αὐτὸ εἶναι μιά ἀναλογική μνήμη καὶ χρησιμοπαιεῖται εὐρήτατα σέ συστήματα ὀργανολογίας, τηλεπικοινωνιῶν καὶ È- πεξεργασίας σημάτων. "Αν Tó συγκρίνουμε μέ ἕνα αντίστοιχο ὀλοκληρωμένο κύκλωμα φτιαγμένο μέ τρανζίστορ, θά βροῦμε ὅτι ἔχει σημαντικά πλεονε- κτήματα. Πρῶτο, τό MOS ἐπιτρέπει στόν πυκνωτή vd φορτιστεῖ ἀκριβῶς στήν τάση εἰσόδου, "Αν ἀντί γιά MOS ὑπῆρχε τρανζίστορ, Bà κρατοῆσε πάνω του μιά τάση, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀποθηκειόταν στόν MUKY τή τάση διαφορετική ἀπό τῆς εἰσόδου, Δεύτερο, στὴν εἴσοδο τοῦ τελεστικοῦ ἐνισχυτῇ χρησιμοποιοἴνται MOS, πού ἔχουν σχεδόν μηδενικό pua εἰσόδοι, Αντίθετα, ἂν Ó τελεστικός Ενισχυτής εἶχε στήν εἴσο- δό του τρανζίστορ, τό peña βάσεως πού Aå ἁπαιτοῖ- σαν αὐτά Bà ἐκφόρτιζε τὸν πυκνωτή, ἀντί vú τοῦ ἐπι- τρέψει νά κρατήσει σταθερή τήν τάση του. Τρίτα, ë

τελεστικός ενισχυτής MOS ἔχει πολύ µικρές διαστά- σεις καὶ χαμηλή ἰσχύ κπαταναλώσεως (περίπου, 1rnW).

Ἔτσι, στό ἴδιο toin μποροῦν νά πυνυπάρξουν πολλοί

τέτοιοι ἐνισχυτές (π.χ. 40] χωρίς κανένα πρόβλημα,

Τέταρτο, μέ τήν τεχνική MOS ὦ πυκνωτής φτιάχνεται

χωρίς πρόσθετες διαδικασίες, ἐνῷ στήν τεχνική μέ

τρανζίστορ οἱ πρόσθετες διαδικασίες εἶναι ἀναπὰ-

8050A, yno

| ΑΜΕΣΗ ο οσον iei oA S

ιακό πολύμετρο «FLUKE»

==], —— μμμὴ

Φευκτες, HÉ ἀποτέλεσμα vå αὐξάνεται τὸ κόστος πα. ραγωγῆς,

Tå ἀποτελέσματα τῶν προσπαθειῶν πού ἀναφέρα- με δέν φάνηκαν μόνο στήν ἐφαρμοσμένη ἠλεκτρῶνι- κή. Τά κυκλώματα ποὺ δημιουργήθηκαν ἦταν τελείυς καινούρια καὶ χρειάστηκε vú μελετηθοῦν νέες µέβο- δοι γιά τήν κατανόησή τους. Ἔτσι, καί ἐπειδή οἱ κλα- σικές μέθοδοι δὲν ἐπαρκοῦν, αὐτή τή στιγµή γίνεται στῶν τομέα τῆς Βεωρίας κυκλωμάτων μιά ἀπό τίς πιώ δυναμικές προσπάθειες πάνω στήν ἀνάλυισῃ καὶ güv- Beon τῶν κυκλωμάτων μέ μεταγόμενους πυκνωτές, Χαρακτηριστικό εἶναι ὅτι στ τελευταῖο Διεθνές Fuvë- ὅδριο Θεωρίας Κιικλωμάτων πέντε συνεδριάσεις dpe- ριῦθηκαν ἀποκλειστικά στὰ κυκλώματα αὐτά,

Τά ἀναλογικά ὀλοκληρωμένα κυκλώματα MOS E. φεραν πραγματική ἐπανάστασῃ στά Πλεκτρονικά. Οἱ νέες ἐξελίξεις στόν τοµέα ὀλοκληρώσεως πολὺ μεγά- λης κλίμακας (YLSI) —noù επιτρέπει τήν κατασκεμή 100.000 τρανζίστορ σέ ἕνα μόνο τσίπ--- προσφέροιιν τεράστιες δυνατότητες, "O συνδυασμός στὀ ἴδιο toin πολύπλοκων ἀναλογικῶν κυκλωμάτων MOS καί µι- κροὐπολογιστῶν ἀναμένεται νά ἐπιτρέψει τήν ἀνά. πτυξη συστημάτων ποή ὄχι μόνο Bá ἀντικαταστήσουν

τά ὑπάρχοντα κυκλώματα ὑψηλοῦ κόστους, ἀλλά καί Bú κάνουν δυνατή τήν πραγματοποίηση λειτοιργιῶν ἀπρόσιτων µέχρι σήµερα.

* 4 ψηφία, βασική ἀκρίβεια στό DC 0,03% γιά 1 χρόνω

s μμ διαχωριστικήτητη στίς κλίµα- KEG τάσεως AC καί DC

sAn’ εὐθείας ἀνάγνωση σέ dBm. σέ lé διαῃορετικές ἀντιστάπεις ἀνα. ρᾶς

* Σχετικές μετρήσεις në dB καὶ μετρή- σεις OFFSET σέ ὅλες τίς ἄλλες av- ναρτήσεις

* Μετρᾶ ἀγωγιμότητα μέχρι 1100.000 MO

* Έλενας Διάδων

"Εξαιρετική προστασία ὑπερφορτῷ- JEH καὶ χαρακτηριστική πρΏστη- ging

. Πλούσια συλλογή παργλκαμένων γιά τὴν ἐπόκταπη τῶν δυνατοτήτων

TOL

FAAHNIKAI EMIETHMONIKAI ANTIIIPOEOTIEIAT ETLE. Βρππίῆα 11 — Afira 612 Τη]. 741374 — 713154 TLX.219334

τημάτων.

Τὸ ρελὲ δὲν πρέπει vů θεωρεῖται μόνο gáv ἕνας å- πλός διακόπτης, ἀλλά καί σάν ἕνα ἑξάρτημα πού Βά μπορεῖ và προσαρμόζεται σωστά μὲ τά ἄλλα ἐξαρτή- ματη μιᾶς συσκευῆς ἢ ἑνός συστήματος. Γιά μιά τέ. ταια προσαρμογή πρέπει νά λαμβάνονται ὑπόψῃ τά παρακάτω τυπικά χαρακτηριστικά εἰσόδου καὶ ἑξό- ὅου τῶν ρελέ: * διαχωρισμός τάσεως μεταξύ τῶν κυκλωμάτων εἰσό- ὅου καὶ ἐξόδου, δηλαδή μεταξύ τῆς πλειιρᾶς διεγέρ- σεως καὶ τῶν ἐπαφῶν, . Διαχωρισμός τάσεως στά κυκλώματα ἐξόδου ETA- EÙ τῶν διάφορων ὁμάδων ἐπαφῶν ἡ µεταξή γειτονι- κῶν ἐπαφῶν, s Ὑπερφόρτωση τῶν παραπάνω κυκλωμάτων. * Εὔκολη προσαρμογή γιά εἰδικές λειτουργίες peta- γωγῆς, * Nå μήν ἐπηρεάζονται ἀπό ἐξωτερικές παρεμβολές, «Μεγάλη προσαρμοστικότητα.

Tå πιό σημαντικἁ σημεῖα τῶν παραπάνω χαρακτη: ριστικῶν περιγράφονται στήν συνέχεια μὲ περισπό- τερες λεπτομέρειες,

Διαχωρισμός τάσεως

Στὴν ἀρχικὴ στιγµή τῆς μεταγωγῆς στήν ἀγωγιμό- τητα, παίζει ἀποφασιστικό ρόλο τόσο ἢ ἀντίσταση µα- νώσεως, ὅσο καί ἢ τάση ἐλέγχου µεταξύ τοῦ πηνίοιι καὶ τῶν ὁμάδων ἐπαφῶν τοῦ ρελέ, ᾿Ἐπιπρώσβετα, πρέπει vú παρθοῦν σταθερές μετρήσεις κατά τήν διάρκεια τῆς σχεδιάσεως, ὥστε νά διατηρεῖται b δια- χωρισμός ασφαλείας ἀπό τό ἐξάρτημα. ἀκόμη καὶ στίς πιό δυσμενεῖς συνβῆκες. Οἱ συσκεμές ἢ τά σι. στήµατα πού χρησιμοποιοῖν ρελέ πρέπει νά ἔχουν à- Ειόπιστη λειτουργία καί στἰς πλέον δυσμενεῖς συνβῆ- κες, ὥστε νὰ μὴν τίς διακινδυνεήει ὁ χειριστής τους σὲ τέτοιες περιπτώσεις. .

᾿Αντίσταση μονώσεως

᾿Ανάλογα μὲ τή σχεδίαση καί τίς καιρικές συνθήκες οἱ τιµές ἀντιστάσεως πού μπορεῖ và σιναντηθοῦν Ku- μαίνονται ἀπό 1030 μέχρι καί 10150.

Πιό συγκεκριµένα, οἱ τυπικές τιµές ἀντιστάσεως

᾿πὰ Tú πεμριοδικὀ (Slemens Components», Νο ἠδ, Volume Ἀν

Μοντέρνα ρελέ ἰσχύος

Ἢ κατασκευή τῶν μοντέρνων ρελὲ στηρίζεται σέ νέα κριτήρια, προσαρμοσμένα στίς ἀπαιτήσεις τῶν σύγχρονων ἠλεκτρονικῶν συσκευῶν. Στό ἄρθρο πού å- κολουθεῖ ἐξετάζονται τά κριτήρια αὐτά καί τά τεχνικά χαρακτηριστικά τῶν ρελέ ἰσχύος τῆς Siemens, μιᾶς å- πό τίς μεγαλύτερες ἑταιρίες κατασκευῆς τέτοιων ἐξαρ.

γιά τά ρελέ Ισχύος γενικά κυμαίνονται ἀπό 10" μέχρι 10150, γιά τά ρελὲ μὲ γυάλινο περίβλημα ἀπό 10 — 10130, γιά τά reed relays πάνω ἀπό 10140, ἐνῶ γιά gi- δικούς τύπους ρελέ, ὅπως ἐκεῖνα πού προααρμόζον- ται μὲ κεραμικούς μονωτές εἰδικῆς ἀξιοπιστίας, πάνω

ἠπὰ 10150. Στό Σχ.1 ἀπεικονίζεται, σάν παράδειγμα, ἡ

περιοχή ἀντιστάσεως μονώσεως μεταξύ τῆς κινητῆς

καὶ τῆς σταβερῆς ἐπαφῆς γιά τό peć μινιατούρα ΠῚ

τῆς Siemens, σὲ συνάρτηση μὲ τώ πόσες μέρες (αἹμέ-

νει ἀποθηκευμένο, στοὺς 4035 καὶ μέ σχετική ὑνρα:

σία 935.

Τάση ἐλέγχου

Ἡ τάση ἐλένχοιυ ποικίλλει ἀνάλογα μέ τόν τύπο το ρελέ καί κυμαίνεται ἀπό 500 μέχρι 4.000 Vrrns.

Ὑπάρχει ὁπωσδήποτε μιά ἀπόσταση Å-

σφαλείας μεταξύ τοῦ διηλεκτρικοῦ καὶ τῶν ἐπαφῶν, ὥστε vå μὴν ὑπάρχει δυνατότητα δημιουργίας ρεή- ματος ἀγωγιμότητας στὴν ἐπιφάνεια τοῦ ὑλικοῇ Hö- νώσειας. "H ἀπόσταση αὐτή καθορίζεται ἀπό διάφο- πες Εθνικές καὶ διεθνεῖς προδιαγραφές (π.χ, YDE, CEE ñ IEG), πού ἀναφέρονται συνήθως στά ὑλικά πού χρησιμοποιοῦνται σὲ ἐφαρμογὲς ñ συστήματα, μὲ σκοπῷ τή μόνωση. Ἢ ἀπόσταση αὐτή καβορίζεται má. væ ἀπὸ Βπιπι καὶ μπορεῖ và πραγματοπαιηθεῖ ἀκόμη καὶ στά ρελέ μινιατούρα.

Ἠλεκτρικός διαχωρισμός ἀσφαλείας

Διάφορες προδιαγραφές ὀρίζοιν ἕνην ἠλεκτρικὸ διαχωρισμό ἀσφαλείας, ποῖ πρέπει và τηρεῖται ἀκό- μη καί κάτω ἀπό συνθήκες σφάλματος, ὅπως αὐτές πού δημιομργοῦνται ἀπ᾽ τήν ἀπώλεια διαφόρων UE- ρῶν τῶν ὑλικῶν ἢ ἀπ᾽ τήν παραμὀρφωσή τους ἀπό č- ξωτερική δύναμη χωρίς ὅμως vå βραχυκυκλώνουν τό κενό μεταξή τῆς πλευρᾶς διεγέρσεως καὶ ἐπαφῆς,

Ὁ ἠλεκτρικός διαχωρισμός ἀσφαλείας ἐπιτυγχᾶ- νεται μέ κατάλληλη σχεδιάση τοῦ ρελέ. Βραχυκύκλω- μα ἢ δημιουργία ἠλεκτρικοῦ τόξου δέν πρέπει ὅπωσ- δήποτε νά εἶναι δυνατή στό ἑξάρτημα αὐτό.

Τυπικά παραδείγματα ἀποτελοῦν τά ρελέ μινιατού- pa ἰσχύος Eż, πού εἶναι προσαρμοσμένα μὲ δύο gTa- Βερές ἐπαφές, Tó ἐπίσης ρελέ μινιατούρα ἰσχύος ΕἸ μέ μιά σταθερή ἐπαφή καὶ τό ρελέ κάρτας μὲ μιὰ στα- θερή ἐπαφή. "Όλα ἔχουν ἀπόσταση ἀσφαλείας γιά τή μή ἀγωγιμότητα τοῦ διηλεκτρικοῦ μεγαλύτερη ἢ τό πολύ ἴση μὲ 8mm μέ μιά τάση ἐλέγχου 4.000 Vrrns καί μποροῦν νά ἐγγυηθοῦν ἕναν καλό ἠλεκτρικό διαχω- ρισμό ἀσφαλείας (Σχ. 2).

*HAEKTPONIRA NEA: ΜΟΕΜΒΡΙΩΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1981

καί

"Απλή προσαρμογή μέ τήν πηγή ἐλέγχου

MÉ κατάλληλη ἐκλογή τοῦ σύρματος περιελίξεως, τά ρελὲ μποροῖν và λειτουργήσουν ἀπό μιά χαμηλή τάση μέχρι ἀρκετές ἑκατοντάδες βόλτ ñ ἀπό ἕνα ρεῦ- μα λίγων µιλλιαμπέρ μέχρι 104 περίπου.

Frå μικρά ρελὲ Ó περιορισμός τῆς λειτουργίας È- Εαρτᾶται ἁπλά καὶ μόνο ἀπό Tó κόστος, πού εἶναι συ; νάρτηση τῆς ἀνάγκης χρησιμοποιήσεως σύρματος πολύ μικρῆς διαμέτρου, πού πρέπει νά εἶναι μικρότε- pr ἀπό 0,03mm

Περισσότερο ὅμως ἀπό ὅλα τὰ ἄλλα οἱ τάσεις λει- τουργίας ἑξαρτῶνται ἀπό τή θερμοκρασία περιβάλ- λοντος σέ λειτουργία μέ συνεχή διέγερση ἡ μὲ παλ- μούς καὶ μποροῦν và μεταβάλλονται σὲ μιά μεγάλη περιοχή, χωρίς νᾶ ἐπηρεάζεται ἢ βασική λειτουργία τῶν ρελὲ ἀπ' ὑποιαδήποτε αἰτία.

Ἐπίσης, οἱ τάσεις Βορύβου πού προκαλοῦνται ἀπό ἕνα συντελεστή κυματώσεως στή γραμμή τροφοδο- τήσεως δέν ἐπηρεάζουν τήν λειτουργία τοῦ ρελε, πράγμα πού σηµαίνει δυνατότητα λειτουργίας τοῦ ρελέ καὶ μέ κοινὰ τροφοδοτικά.

Τό Σχ 3 ἀπεικονίζει τήν περιοχή ἐπιτρεπόμενης τῶ- σεως λειτουργίας γιά τό ρελέ μινιατοήρα ἰσχύος N oÉ συνάρτηση uÉ τή Βερμοκρασία περιβάλλοντος. Ἢ xa- μηλότερη τάση λειτουργίας Ugmin ἐξαρτᾶται ἀπ’ τὸ πυντελεστή Βερμοκρασίας καὶ παίρνει τιμές σὲ ou- νάρτηση μ᾽ αὐτόν, ἐνῶ ñ μεγίστη τάση λειτουργίας Upmax ἑξαρτᾶται μόνο ἀπ’ τὸ θερμικό φορτίο. “Ετσι σέ μιά θερμοκρασία περιβάλλοντος ΤΩ” Ὁ ἡ περιέλιξη τοῦ ρελέ μπορεῖ vú ἔχει συνεχή διέγερση ἀπ᾽ τήν óvO- µαστική τιµή τάσεως Llu, ἐπιτρέποντας ἀκόμη καὶ μιάν ἀνοχή + 10% ñ — 15%. Ἐπειδὴ ἡ αὐτοθέρμανση tol πηνίου εἶναι χαμηλή, ἡ περιοχἠ τάσεως μπορεῖ vú εἶναι πολύ μεγαλύτερη γιά λειτουργία τοῦ ρελε μὲ παλμούς. Ἡ διακεκομμένη γραμμή τοῦ σχήμητος 2 παρουσιάζει τή μέγιστη τάση λειτουργίας σὲ λειτουρ-

ΧΗΜΑ͂ 1. Βελέ μινιαταύµα Di, Περιοκὴ ἀντὶ πτήσεις μονώσεως {; μεταξὺ κινητῆς καὶ στηθερῆς ἐπαφῆς συναρτήσει τοῦ χρόνοι ᾱ- παβηκεύσεως (U) σὲ θερµοκρασία 40 “Ὁ καὶ πχετικὴ ὑγρασία 9358.

αΗΠΕΕΤΕΩΜΙΜΑ NEA, ΝΟΕΜΒΡΙΩΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1881

γία μέ παλμούς μέ μιὰ διάρκεια παλμῶν < 2886 καὶ μὲ περίοδο χρησιμοποιήσεως 1:1.

Σὲ πολλές ἐφαρμογές ἢ Βερμοκρασία περιβάλλον- τος εἶναι πολἠ χαμηλότερη ἀπό τήν προβλεπόμενη, περιορίζοντας ἔτσι τήν κατανάλωση ἰσχύος τοῦ βελέ. "Ετσι σὲ μιά Βερμοκρασία πάνω ἀπό 50" C, τὸ ρελὲέ μπορεῖ và λειτουργήσει ἀκόμη καὶ μὲ τὴν ονομαστική τιµή τάσεως, κρατώντας TÓ συντελεστή UgUy στά 0,8.

Ἢ κατανάλωση ἰσχύος τοῦ πηνίου ἐξαρτᾶται ἀπό τόν τύπο τοῦ ρελὲ καὶ κυμαίνεται ἀπό 5ÜrmW μέχρι WW. Tá συστήµατα μέ πολικότητα εἶναι περισσότερο εὐαίσθητα ἀπ᾽ ἐκεῖνα noù δὲν ἔχουν πολικότητα. ᾿Επί πλέον, διατίθενται εἰδικά ἐξαρτήματα γιά τήν ὀδήγη- ση τῶν ρελέ, ὅταν χρησιμοποιοῦνται σὲ ἠλεκτρονικά κυκλώματα, ὅπως ΤΤΙ.Τ βαθμίδων καὶ Darlington ör- γούμενα ἀπό CMOS.

«Απλή προσαρμογή μὲ τὸ κύκλωμα µεταγωγης

Ἡ μεταγωγή τῆς ἐπαφῆς τοῦ ρελὲ εἶναι δυνατό νά γίνει σὲ μιά μεγάλη περιοχή ὀνομαστικῶν τιμῶν ἰσκύ- ος πού κυμαίνεται ἀπό μερικά νανοβάτ μέχρι ἁρκετᾶ πιλοβήτ.

Ἢ επαφή τοῦ ρελὲ μπορεῖ và χρησιμοποιηθεῖ γιά τόν ἔλεγχο ὁποιασδήποτε µορφης σήματος (π.χ. DG, AC ἢ ἀκόμα RF). ‘H ἀντίσταση ἐπαφῆς Bà μποροῦσε νά ἔχει µικρές ἀνοχές μεταβολῆς, μέ τήν προῦπόθε- ση ὅμως ὅτι ἔχει γίνει σωστή ἐκλογὴ τοῦ ὑλικοῦ ἐπα: φῆς γιά τό κύκλωμα µεταγωγῆς, Tó κράμα χρυσός: ἀσήμι, γνωστό σάν χρυσὸς «Fn, ἔχει καθιερωθεῖ γιὰ ἐ- Φαρμογές χαμηλῆς στάθμης, εἰδικά σὲ κυκλώματα μεταγωγῆς < 0.1V καὶ <1mW. Στό χρυσὸ πρέπει νά προστεθεῖ ἁρκετό ἀσήμι γιά vú δώσει μηχανική στα; Βερότητα χωρίς νά κάνει Tó κράμα εὐαίσθητα στοὺς ἀτμούς, 'H ἐπαφή ἠποβάλλεται ὁπωσδήποτε μόνο σέ μηχανική πίεση. “Ὁ μηχανικὀς καὶ ὁ ἠλεντρικάς x pà-

ΣΑΗΜΑ 2. ΡεΑὲ μινιατθυρα Et, Ez καὶ ρελέ κάρτας E (GÉ Φυσικο περίπου μέγεθος! μὲ i | ἀξκτρικά δισχωμισμά ἀπφαλείας μεταξυ rau τυλίγματος καὶ τοῦ κυκλώματος των Èr φών. |

4i

νος ζωῆς εἶναι ἴσοι. "Ὅσο Tú μέγεθος τῆς ἐπαφῆς αὐ- ξάνεται μὲ τὴν αὔξηση τῶν ὀνομαστικῶν τιμῶν μετα: γωγῆς, ñ χρήση τοῦ ὑλικοῦ αὐτοῦ περιορίζεται σινή- θως γιά μιά μέγιστη τάση 38Ν, ἕνα μέγιστο ρεῦμα 1,2Α καί μιά μέγιστη ἰσχύ 5W. Τό ὅριο αὐτό βέβαια Βά μποροῦσε νά ξεπεραστεῖ, ἂν γινόταν δεκτή μιά μείω- ση τῆς ἠλεκτρικῆς ζωῆς. Γιά μεγαλύτερη bo ρτία γίνε- ται χρήση πιό καθαροῦ ἀσημιοῦ.

Tó ἀσήμι σάν ὑλικό ἐπαφῆς ἔχει μοναδικά χαρα; κτηριστικά. AT τή μιά μεριά προκαλεῖ περιορισ HÓ HĒ- ταγωγῆς τουλάχιστον 6V ἢ ΤΝ, πού ὀφείλεται στὸ σχηματισμό ἑνός ἐπιφανειακοῦ στρώματος ποή mpo- καλεῖται ἀπό τήν ἀτμασφαιρική μόλυνση, εἰδικά ἀπό θειάφι, ἀπ᾿ τὴν ἄλλη μεριά ὅμως ἡ χρήση τοι! μπορεῖ νὰ ἐπεκταθεῖ g ὁλόκληρη τήν περιοχή τῶν μέγιστον τιμῶν μεταγωγῆς, ὅπως ὀρίζονται στό βιβλίο wapa- κτηριστικῶν. Οἱ τιμές ἐξαρτῶνται ἀπ᾽ τίς συνθῆκες περιβάλλοντος καὶ ἀπ᾿ τὰ χαρακτηριστικἁ κατασκευ» ης τοῦ pehé.

Mé τήν πρόσθεση παλλαδίου σάν κράμα μὲ τὸ dat- μι καταρθώθηκε νά γίνει τό ἀσήμι λιγότερο Εὐαίσβη- το στὰ Βειάφι. "H μέθοδος αὐτή εἶναι ἰδιαίτερα κατάλ- ληλη γιά ἐπαφές πού χρησιμοποιοῦνται σὲ αωστήµα- τα ἐπικοινωνίας,

Eš ὁρισμένα σχέδια, ὅπου τό σημεῖο τῆς ἐπαφης Βά μποροῦσε νά καλυφτεῖ μόνο ἀπό ἕνα πολύ λεπτό

ἀντί γιά ἀσήμι, ὅπως π.χ στό ρελέ μινιατοήρα D1. "Αλλες μετρήσεις πού παίρνει 6 κατασκευαστής Ü-

ag e τι η

— Arnbiant tempratura xv,

ΣΧΗΜΑ 3, Περιοχή τάσεως λειτουργίας τοῦ preh μινιατούρα N συναρτήσει τῆς Βερμο- κραπίης περιβόλλοντωος,

_ ç αυνεχής λειτουργία,

Ere Αειτουργία μέ ππάμούς.

παλμοί: παύση < 1:1, διάρκεια © 5 sac. Usmar: μέγιστῃ τάση Λειταυργίας {!Βπεπ’ ἑλάχιστη τόση Αειταιργίπς.

JUN: ὀναμαστική ταση.

1 αμπίξβς.

42

στρῶμα πολύτιμου μετάλλου, χρησιµοποιείται ρόδιο

TURAS TU SR πο Sas RUB

Π3 Da {5

ΣΧΗΜΑ -4. "Οριαμές καμπύλες τάσεως - ΠΕΝ ῥρεήματος μεταγωγῆς γιό τύ ρελέ μινιαταύρα τόξου κατὰ τό χρόνο μεταφορᾶς τῆς ἐπῃ Ε2

. καμπύλες T καί 3: ἀσφαλής ἁποκοπή χωρίς — š τή δημιουργία ἠλετρικαῦ τόξου, μέγιστη τιµή ----- ἐπαφές ἀπό ἁπήμι-ἠξείδιο καδµίση,

ποβιβάζαυν τώ χαμηλότερα ὅριο μεταγωγῆς γύρω στά ὂν, 1Όπηνν.

Μέχρι τώρα, σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τίς ἐπαφές τῶν ρελέ, δι νονταν μόνο οἱ μέγιστες τιµές τῆς τάσεως, τοῦ pE- µατος καὶ, ὅπου ἦταν δυνατό, τῆς ἰσχύος. Πιό ἀσφα- λεῖς ὅμως πληροφορίες ἐξασφαλίζονται ἀπό τίς xa- ρακτηριστικές τοῦ Σχ. 4, στίς ὑποῖες κατέληξαν οἱ È ρεινες καὶ οἱ δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν στα ἐργαστήρια τῆς Siemens. "Όπως φαίνεται ἀπὸ τίς ya ρακτηβιστικές αὐτές, γιά τήν ἀσφαλή ἀποκοπή pop- τίων DC λαμβάνεται ὑπόψη ἕνας ἀκόμη συντελεστής, noù βοηθᾶ στή σύγκριση τῶν τάσεων καὶ τῶν βευμᾶ- των, “Όταν ἀποκόπτεται ἀπό τό κύκλωμα ἕνα φορτίο, π.χ. μέ τή βοήθεια ἑνός ρελέ μὲ ἐπαφές ἀπό ἠπήμι, τότε μεταξὺ τῶν ἐπαφῶν δημιουργεῖται ἕνα τάξο, πο ἀντιστοιχεῖ σὲ τάση 12ν καὶ ρεῦμα 0,24 περίπου kal προκαλεῖ διάβρωση στίς ἐπαφές. Më μεγαλύτερα φορτία τό τόξο διαρκεῖ περισσότερο καί καταστρέ- φονται οἱ ἐπαφές, 'Η λειτουργία κάτω ἀπό τίς ὅριη- κές χαρακτηριστικές ἐγγυᾶται ἀσφαλή ἀποκοπή, μὲ κατάργηση τοῦ ἠλεκτρικοῦ τόξου.

Οἱ ὁριακές χαρακτηριστικές προβλέπουν ἐπίσης μιά µεταβολή τῆς ἐπαφῆς, ὥστε νά ἁποφευχθεῖ ἢ ne- ρίπτωση δημιουργίας ἠλεκτρικοῦ τόξου κατά τή διάρ- KELA τῆς μεταβατικῆς περιόδου κινήσεως τῆς ἀκίδας τῆς ἐπαφῆς. Αὐτό ἔχει μεγάλη σπουδαιότητα γιά μιά µεταβολή πού Bà δημιουργήσει διαφορά δυιναμικοῦ στίς ἐπαφές διέγερσεως καὶ ἀποκοπῆς (καμπύλη 2).

Οἱ κιριότερες παράμετροι ποή ἐπηρεάζοιν τίς Wa-

ὑππ {8

φῆς, μέγιστη τιμής 12,5 αρ8..8ς. ἐπαφές ἀπό ἀσήμι καὶ χρυσό,

ΗΗΛΕΝΤΕΟΗΙΚΑ, NEA, ΗΟΕΜΒΡΙΩΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1881

* Καμπύλες 2 καὶ 4: κατάργηση ἠλεκτρικοῦ

Fi A VH3BRRES9 BES δπο

| e m p m = =

Dento

x= r ap pa ο eu 2

(381

ρακτηριστικές καθορίζονται ἀπό τὸ ὑλικό ἐπαφῆς καί τῇ σχεδίαση τοῦ ρελέ (διάκενα ἐπαφῆς, ταχύτητα ᾱ- νψοίγµατος ἐπαφῶν, ἐπιφάνεια ἐπαφῆς KAT).

Πρέπει νὰ τονιστεῖ ὅτι οἱ ὁριακές χαρακτηριστικές προορίζονται μόνα γιά τάσεις DG. Γιά λειτουργία μὲ τάσεις Ας, ἡ μεταγωγή τῶν φορτίων μπορεῖ νά γίνει καὶ πάνω QTU τίς δριαπὲς χαρακτηριστικές, ἀφοῦ τὸ ἡ- λεκτρικὀ τόξο Gå μηδενίζεται στό σημεῖο ἀλλαγῆς κά- B£ κύκλου, Ἢ χαρακτηριστική μόνη της δὲν ἐγγυᾶται τὸν ἠλεκτρικὸ χρόνο ζωῆς τῶν ἐπαφῶν, Σὲ γενικές ὅ- μως γραμμές, ol καμπύλες γιά τίς ἐπαφές ἁπό κράμα ἠσημιοπ-ὀξειδίου τοῦ καδμίου εἶναι πιώ κάτω ἀπό ἑ- κεῖνες γιά ἐπαφες μὲ ἀσήμι (καμπύλες 3 καὶ 4). Npa μτικά, μεγαλύτερος χρόνος ζωῆς ἐπιτυγχάνεται μὲ Ë- παφές ἀπό AgGdO, πού ἔχοιν καί μεγαλύτερο χρόνο ζωῆς ἀπ᾽ ἐκεῖνες noù εἶναι φτιαγμένες μὲ Απ.

᾿Εξακρίβωση ἠλεκτρικοῦ χρόνου ζωῆς τῶν ἐπαφῶν

Ἡ σχέση κόστοις-χρόνου ζωης εἶναι ἄμεση, καὶ εἷ- ναι ἀνάγκαις νὰ ληφθεῖ ὑπόψμη στίς ὑπολογιστικές δοκιμές γιά TÓ χρόνο ζωῆς τῶν ἐπαφῶν τοῦ ρελέ, Tó παράδειγµα σταθερότητας KAİ μετρήσεως χρόνου ζωης τῶν ἐπαφῶν γιὰ φορτία DG ποή περιγράφεται παρακάτω ἀφηρᾶ τό ρελέ κάρτας SN.

Τὰ ὠμικά φορτία ποὐ χρησιμοποιούνται ἔχουν μειωμένες ἐπαγωγικὲς συνιστῶσες γύρω στά ἸΌΌμΗ, σύμφωνα μὲ tig προδιαγραφές τῆς IEC. Οἱ µικρες aù- τὲς ἐπαγωγικές συνιστῶσες εἶναι καὶ ἡ αἰτία πού μειώνει τὸ χρόνο ζωῆς τῶν ἐπαφῶν γιά ὑψηλές T-

witching riège

R ZETE

τ ο U ammumamam

— Şwitehing ciren

"HAEKTPONIKA NEA- NOEMBPIOZ — AEKEMBPIOZ 1981

σεις καὶ μικρὰ ρεύματα.

Μεγάλη βοήθεια μποροῦν νά δώσουν στό χειριστή τοῦ ρελέ οἱ χαρακτηριστικές τοῦ σχήματος 5, πού ði νουν μιά σειρά ἀπό καμπύλες πού καθορίζουν τὸν ó- ναμενόμενο χρόνο ζωῆς τῶν ἐπαφῶν γιά διάφορους συνδμασμούς τάσεως καί ρεύµατος.

Ol προδιαγραφες VDE 0660 δηλώνουν ὅτι ἢ μέτρη- ση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν λειτουργιῶν Βά ὑπερέχει κατά | 90% τοῦ χρόνου ζωῆς ὅλων τῶν ἐπαφῶν, ᾿Οπωσδή- ποτε ὁ ἀριθμός λειτουργιῶν πού καβαρίζονται napa- πάνω εἶναι σύμφωνος μέ τίς προδιαγραφές VDE0650, ἐμφανίζεται σάν ὀνομαστική τιµή τοῦ χρόνοι ζωῆς γιά ὅλες τὶς ἐπαφές καὶ ἀπεικονίζεται στὀ σχῆμα 5. ᾿Από τήν εὐβεία γραµµή ἀπεικονίζεται ñ σταθερή ὁ- νωμαστικῇ τιµή τῶν 40W, πο δείχνει ὅτι ὁ χρόνος Tu- ῆς κάτω ἀπό τὸ φορτία μπορεῖ νά μεταβάλλεται ἀπό ἕνα συντελεστή δύο δεκαδικῶν (π.χ γιά 105 λειτουρ- γίες στά 250V, 0,18, γιά 10° λειτουργίες στά 40V 1A). Αὐτό συμβαίνει γιατὶ ἢ ἔνταση τῆς ἐπαφῆς ποῦ ör- μιουργεῖ τὸ ἠλεκτρικό τόξο δὲν ἐξαρτᾶται μόνο ἀπ’ τήν ἰσχώ μεταγωγῆς, ἀλλά καὶ ἀπ᾽ τίς τιµές τάσεως καὶ ρεύματος. Στά μεγάλα ρεύματα, οἱ συνθήκες γιά τή δηµιουργία ἠλεκτρικοῦ τόξου εὐνοαῦνται περισ- σότερο QU ὅ,τι στἰς µεγάλες τάσεις. Αὐτὲς οἱ σύνθε- τες συνβῆκες ἐπιδράσεως τῆς ἐντάσεως τοῦ ἠλεκτρι- koü τόξοι στό χρόνο ζωῆς τῶν ἐπαφῶν καί οἱ στάθ- μες μεταφορᾶς τοῦ ὑλικοῦ προκύπτουν ἀπ᾽ τόν {πο- λογισμό τοῦ χρόνοι ζωῆς ἀπ’ τὸ Σχ.5.

ΣΧΗΜΑ 5. Pee κάρτας SN. Ὠνομαστιμὲς Ti- μὲς κρόνομ ἑωής (Su) συναρτήσει τῆς τάσε- ὡς κα τοῦ βεύματας μεταγωγῆς,

43

καθ)

Πίνακες τιμῶν γιά ἀντιστάτες

Οἱ ἀντιστάτες καί οἱ πυκνωτές μυμλοφορσῦν στό ἐμπόριο σὲ Öp σµένες στάνταρ τιμές. Δὲν εἶναι ὅ-

| Hwg σπάνιες οἱ περιπτώσεις πού | χρειαζόμαστε ἕνα τέτοιο ἑξάρτημα | μέ τιµή διαφορετική ἀπό αὐτές πού ὑπάρχουν στό ἐμπόριο. Τέτοιες HE: ριπτώσεις συναντᾶμε συνήθως στούς ἀντιστάτες καὶ τούς πυκνω- τὲς ποῦ ὁμίζουν τή συχνότητα È- νός φίλτρου ἡ τήν ἐνίσχυση ἑνός Ë: νισκυτῇ, καί γενικά ὅπου ἕστω καὶ μιά µικρή ἀπόκλιση ἀπό τήν ἀππι- τούμενη τιµή ἔχει σοβαρές ἐπιπτώ- σεις στη Αειτουργία τοῦ κυκλώμα- τος, Στίς περιπτώσεις αὐτές κρειᾶ- ζεται νά χρησιμοποιήσουμε περισ- σότερους ἀπό ἕναν ἀντιστάτες Ü πυμνωτές συνδεσμολογημένους

σὲ σειρά ñ παράλληλα γιά và ἐξα- σφαλίσουμε τὴν ἐπιθυμητή τιµή. Οἱ το πίνακες ποῦ ἁμολουθδουν GKO- πεύουν νά μαλύιμουν αὐτή ἄμρι- wg τὴν ἀνάγκη, δίνοντας ὅλους τους ὄυνατους συνδυσπσμοὺύς Ti- μῶν ἀνὰ δύο τῶν ἀντιστατῶν καὶ πυμνωτῶν τῆς σειρᾶς E12 ἀνοχῆς Έλαια, Ἡ σειρά αὐτὴ εἶναι ἢ πιὸ ia δεδομένη στήν ἑλληνικὴ ἀγορά καὶ περιλαμβάνει τίς τιµές 1, 1,2, 15, 1,8, 22, δ, 7 3.8, 25. 4,7, 5.5, 6.8 καὶ δ, 2.

πίνακας | δίνει ὅλους τοῦς ÕL- νατούς συνδυασμούς τιμῶν ποῦ προκύπτουν ὅταν συνδεθοῦν nma- ράλληλα δύο ἀντιστάτες ἢ σέ σει- på δύο πυηνωτές τῆς σειρᾶς ΕἸ. "Όπως Βλέπουμε οἱ στήλες τοῦ mi

“ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΝΕΑ. ΜΟΕΜΒΡΙΩΣ -- ΔΕΚΕΜΕΒΡΙΟΣ 1381

vaga l δέν εἶναι τελείως συμπληρω- μένες. Ἢ πρώτη στήλη, γιά παρά- δειγµα, περιλαμβάνει τούς συνδυα- σμοῦς τῆς τιμῆς T μὲ τίς τιμὲς T we 18, χωρίς νά προχωρεί παρακάτω, γιατί οἱ ὑπόλοιποι συνδυασμοί Bpi- σκονται μέσα στά ὅρια ἀνοχῆς τοῦ μα γιά τὴν ὁποία, ὅπως εἴπαμε, ἕ- κει ᾠτιακτεί ὦ πίνακας, Πράγματι, ἕνας ἀντιστάτης 10 μὲ ἀνοχή +5% μπορεῖ νά κυμανθεῖ ἀπό 0.950 ὥς 1,050. Απ' τήν ἄλλη µε- μιά, ὁ παράλληλος συνδυασμός τοῦ ὠντιστάτη ΤΏ μὲ ἕναν ἀντιστή- τη 221 δίνει 0,9570, τιµή πού ὑπερ- καλύπτεται ἀπά TÓ κάτω ὅριο ἄνο- χῆς τοῦ ἀντιστάτη ἸΏ. M ἄλλα AÙ- για, ἡ ἀπαιτούμενη ἀντίσταση 09570 μπορεῖ νά ἐξασφαλισβεί ð-

1 -E sq G w Βα.

καί πυκνωτές της σειρᾶς E12

πὸ τόν ὠντιστάτη 10, χωρίς αὐτός νά συνδεβεῖ παράλληλα μέ ἄντι- στάτη 250. Τέτοιες περιπτώσεις συναντᾶμε καὶ στίς ὑπόλοιπες OTH- λες, καὶ συγκεκριµένα ὅταν αἱ TI- μές τῶν δύο ἀντιστατῶν πού mp- Κειται νά συνδεβοῦν παράλληλα διαφέρουν πολύ μεταξύ τους.

Ἐμητός ἀπό τό τέλος οἱ στήλες τοῦ πίνακα [| εἶναι ἀσυμπλήρωτες καί στήν ἀρχή. Ἢ δεύτερη στήλη, γιά παράδειγμα, ἀρχίζει ἀπὸ τὸ συνδυασμό 1,3 μὲ 1,2 ἡ τρίτη ἀπὸ τὸν 1,5 μὲ 1,5 κ.ο.κ, Τοῦτο συμβαί- νει γιατί οἱ συνδυασμοί μὲ κἀμῃλό- τερες τιµές ἀναφέρονται σε npon- γούμενες στήλες,

Ὁ πίνακας | ἰσχύει ὄχι μόνο γιά τίς ἀναγραφόμενες τιµές, ἀλλά καὶ

γιά ὅλα τά δεκαδικά πολλαπλάσια ἤ ὑποπολλαπλάσιά τους. Tó σημεῖο ποῦ πρέπει và προσεχτεῖ ἐδῶ εἶναι ὅτι καί οἱ δύο τιμές τοῦ συνδυσ- σμοῦ πού θά χρησιµοποιηθεί πρέ- πει νά ἔχουν τό ἴδιο δεκαδικό πολ: λαπλάσιο ἡ ὑποπολλαπλάσιο. Π.Χ. ἡ ἐν παραλλήλω ἀντίσταση τῶν ἀντι" στατῶν 3900 [39 x 100) καὶ 5600 (5,6 x 100) εἶναι 230 Ω καὶ βρίσκεται ἀπό τίς τιμές 3,8 καί 5,6 πολλαπλα- σιάζοντας τὸ ἀποτέλεσμά τους (53) μέ τὸ T00.

Τά ὅσα ἀναφέραμε γιά τόν πίνα- κα! ἰσχύουν κατά ἀναλογία καί γιά τόν πίνακα ΙΙ. Ὁ δεύτερος πίνακας δίνει ὅλους τούς δυνατούς συν- δυασμούς τιμῶν πού προκύπτουν ὅταν συνδεβοῦν σὲ σειρά δύο ἀντι-

*HAEKTPONIKA NEA: ΜΩΕΜΒΡΙΩΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1381

στάτες ἢ παράλληλα δύο πυκνωτές τῆς σειρᾶς Elz.

Τόσο ὁ πρῶτος ὅσο καὶ ὁ δεύτε- ρος πίνακας εἴπαμε ὅτι ἀφοροῦν ἀντιστάτες καί πυκνωτές μέ ἀνοχή +5% Ἡἀνοχὴή αὐτή χαρακτηρίζει καί τό ἀποτέλεσμα κάθε ἀναγρα- φόμενου συνδυασμοῦ σὲ σειρά ñ παράλληλα. Φυσικά οἱ πίνακες aù- τοί μποροῦν νά κρησιμαποιηθοῦν καί μέ ἑξαρτήματα (ἀντιστάτες, MU- κνωτες) χαμηλότερης ἀνοχῆς, π.χ. + Τα, ὁπότε χαμηλότερη θά εἶναι καὶ ἢ ἀνοχή ποῦ θά χαρακτηρίζει τό ἀποτέλεσμα κάθε συνδυασμοῦ.

45

ΜΙΚΡΟΎΥ ΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ

Κατασκευή καί προγραμματισμός τοῦ κίτ SDK—85

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ — ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

Μετά τίς ὀδηγίες κατασκευῆς τοῦ kit SDK-85, ποῦ δώσαμε στό προηγούμενο τεύχος, Βά δοῦμε τώρα τί μπορεῖ vd κάνει κανείς ἔχοντας ἔτοιμο ἕναν τέτοιο μικροὐπολογιστή,

Στὴ μνήμη τοῦ μικροῦὐπολογιστῆ εἶναι γραμμένη μια σειρά πληροφοριῶν πού χαρακτηρίζονται σάν mantar, "Όταν πατᾶμε κάποιο πλήκτρα, µέσω τῶν πληροφοριών αὐτῶν ἐκτελεῖται μιά σειρά διαδικα- σιῶν πού ὀδηγεί σέ κάποιο ἀποτέλεσμα, Αὐτές ἀκρι- βως τίς διαδικασίες θά περιγράψουμε, καὶ θά μάθου- µε νά χρησιμοποιοῦμε, στό σημερινό µας ἄρθρο.

Ἢ ἐπικοινωνία τοῦ χειριστῆ μὲ TÓ μικροῦπολογι- στή γίνεται μέσω τῶν περιφερειακῶν τοῦ τελει- talou, δηλαδή τοῦ πληκτρολογίου του καὶ τῆς μµονά- ὅας ἀπεικονίσεως γιά τὸ στάνταρ KIT Ὁ χειριστής μπορεί νά ἐπέμβει στό μικροῦὐπολογιστή ἀπό τό mAn- κτρολόγιο πι ὁ μικροὐπολογιστής ἀνταποκρίνεται ᾱ- ποδίδοντας διάφορα σύμβολα στή μονάδα ἀπεικονι- σεώς του. Ἢ μονάδα ἀπεικονίσεως ἀποτελεῖται ἀπό ἕξι ψηφία. Τά τέσσερα πρῶτα ἀπό αὐτά χρησιμο- ποιοῦνται γιά τήν ἀπεικόνιση διευθύνσεων καί τά Ù πόλοιπα δύο γιά τήν ἀπεικόνιση δεδοµένων. 'Αντί- στοιχα γιά τήν εἴσοδο πληροφοριῶν, μιὰ διεύθυνση μπορεῖ καὶ πρέπει và ἀναπαρίσταται μὲ τέσσερα Wr- pio καὶ τά δεδομένα μὲ δύο ψηφία,

Τό ἀριθμητικό σύστημα πού χρησιμοποιεῖται τόσο γιά τὴν εἴσοδο πληκτρολόγια) πληροφοριῶν στό SDK-85 ὅσο καὶ την ἔξοδο μονάδα ἀπεικονίσεως) el- ναι Tó δεκπεξαδικό, τὴν ἀντιστοίκηση τοῦ ὁποίου uë τό δεκαδικό καὶ ἄμαδικό ὑπενθυμίζουμε στόν πίνακα |

Στὴν τελευταία στήλη τοῦ πίνακα αὐτοῦ Φαίνεται ἡ ἀπεικόνιση πού ἀποδίδεται γιά κάθε χαρακτήρα τοῦ δεκαεξαδικοῦ στή µονάδα ἀπεικονίσεως τοῦ SDK-85.

"Ac ξαναγυρίσουμε στή λέξη monitor, πού ἀναφέ- paue προηγουμένως, "H λέξη αὐτὴ δέν εἶναι τίποτα ἄλλο ἀπὸ τὴν ὀνομασία ἑνός προγράµµατος, ποὺ €l- ναι γραμμένο στή ROM τοῦ ὑπολογιστῆ, γιά νά μᾶς ἐ- πιτρέπει νὰ ἐπικοινωνοῦμε μαζί του μέσω τῶν περι: Φερειακῶν του, "Ετσι μποροῦμε µέσω τοῦ monitor νά ἐλέγκουμε TÓ μιεροὐπολογιστή ἀπὸ τὸ πάπμτρο- ἁόγιο του καὶ νά λέμε ὅτι τὸ monitor εἶναι ὃ ἐνδιάμε- σος μεταξύ πληκτρολογίου καί ὑπολογιστῆ, Στό MAN- κτρολόγιο εἶναι γραμμένα ἐκτός ἀπό τούς ἀλφαριθ. μητικοῦς χαρακτῆρες καὶ ὁρισμένες λέξεις. Οἱ AÈ- ἕξεις αὐτές ἀποτελοῦν ἐντολὲς (commands) πρός τό monitor καὶ δὲν πρέπει νά συγχέονται μὲ τίς ἐντῶ- λἐτ[ίπβίγωσμοπα) πρός τὴν CPU, "Ετσι μέσω τοῦ mo nitor μπορεῖ κανείς νά εἰσάγει προγράµµατα καὶ ŠE- δαµένα στῇ RAM, νά ἐκτελέσει προγράμματα, và ἐξε-

τάσει τὸ περιεχύμενο τῆς μνήμης καὶ τῶν καταχωρη- τῶν, ἢ καὶ νά τό ἀλλάξει, καὶ γενικά νά ἐπικοινωνεῖ μὲ τό μικροῦὐπολογιστή.

Κατά τὴν ἐπικοινωνία μέσω τοῦ monitor ἀπεικονί- ζονται διάφορα σύμβολα γιά và μᾶς βοηθήσουν fpa- νερώσουν! ποιά πρέπει νά εἶναι ἢ ἐπόμενη ἐνέργειά μας.

Τά σύμβολα αὐτὰ εἶναι μιά παύλα καὶ μιά τελεία. * "Όταν τώ monitor περιμένει νὰ τοῦ δοθεῖ μιὰ ἐντο- Añ, ατή μονάδα ἀπεικονίσεως ἐμφανίζεται μιά παύλα [.---} στὀ ἄκρο ἀριστερό ντισπλέη (πλέον σηµαντικό ψηφία διευθύνσεων],

. "Όταν τώρα τὸ monitor περιμένει νά τοῦ δοθεί μιά παράμετρος, δηλαδή διεύθυνση ñ δεδοµένα, δεξιά τῆς ἀντίστοιχης περιοχῆς τῆς μονάδας ἀπεικονίσε- ως ἐμφανίζεται μιά τελεία fan.

« Τέλος, ἄν κάποιος ἀπό τούς χειρισμούς δὲν εἶναι ú- ποδεκτός ἀπό τὸ monitor, στή μονάδα ἀπεικονίσεως

ΠΙΜΑΒΑΣ |

+= m G Ó mm p o @ s σι ας π Ὁ ΜΝ -ᾱ Ὁ

Lore | "HAEKTPONIKA ΝΕΑ» ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1381

Πω...

r -- l Ë ] A

{ Y kad xe, jí i

i

εὐ ὃ

B1

ἐμφανίζεται «-Ετεν [ἀναιρεῖται πιέζοντας τὸ RESET). "Ας δοῦμε τώρα τή χρήση ὅλων τῶν πλήκτρων, ἕνα πρὸς ἕνα, :

RESET

Ἡ πίεση τοῦ πλήκτρου αὐτοῦ ἀποτελεῖ τήν ἀρχῆ κάθε λειτουργίας ἢ ἐπαναφέρει τὸ μικρούπολογιστή σέ κανονική λειτουργία µετά ἀπό κάποια λανβασμέ- νη ἐνέργεια. Μετά τήν meon του, στήν μονάδα ἀπει- κονίσεως ἐμφανίζεται TÓ κωδικὀ «80 85η καὶ ὁ ἔλεν- χος τοῦ μικροῦὐπολογιστῆ ἀποδίδεται στό monitor, Tó ὀποῖο καὶ περιμένει γιά παρακάτω ὀδηγίες "H πίεση τοῦ RESET προκαλεῖ ἕνα hardware reset, ὅπως λέμε, δηλαδή ἀποδίδει τόν ἔλεγχο τοῦ μικροὐπολογιστῆ πτώ monitor μέ ἠλεκτρονικὸ τρόπο (πίεση κουμπιού, πράγμα πού μπορεῖ νά γίνει σὲ ἄλλες περιπτώσεις καί μέσω προγραμματισμοῦ, ἔτσι ὥστε μετὰ τὴν Č- κτέλεση ὁρισμένων διαδικασιών ὁ ἔλεγχος νά ἀποδί- ὄεται στὸ monitor.

SUBST MEM

Γιά τὴν περιγραφὴ τῶν ἐντολῶν πρός τὸ monitor θα χρησιμοποιήσουμε κεφαλαία γράμματα καὶ ἁριθ- μοὺς (ὅπως ἀκριβῶς στό πληκτρολόγιο) γιά τήν dva- παράσταση τῶν πλήκτρων. Ἢ φύση τῶν παραμέτρων τῆς ἐντολῆς πρὸς τὰ monitor θά συμβολίζεται μὲ ME- ζά γράμματα µέσα σέ εἰσαγωγικά ñ o). Τέλος ἡ πα: ρένθεση «f le θά σημαίνει κάτι ποῦ τὸ χρησιμοποιαῖ- µε ἂν θέλουμε. "Ετσι ñ περιγραφή τῆς ἐντολῆς ἀντι- καταστάσεις στή μνήμη εἶναι:

SUBST MEM «διεύθυνση; NEXT [:δεδομένα:) NEXT (δεδοµένα: |...EXEC

'H ἐντολὴ αὐτή πρός τὸ monitor μᾶς ἐπιτρέπει vü διαβάσουμε τὸ περιεχόμενο τῶν διαφόρων Βέσεων τῆς µνήµης ROM καὶ νά διαβάσουμε ἢ καὶ νά ἀλλά. ἔουμε τὸ περιεχόμενο τῶν διαφόρων Βέσεων τῆς μνήμης RAM.

"Όπως βλέπουμε στήν περιγραφή τῆς ἐντολῆς µε- τά τὴν πίεση τοῦ πλήκτρου SUBST MEM, πρέπει νά δώσουμε [στὸ monton) τὴ διεύθυνση ποὺ Βέλουμε νά ἐπενερνήσει. "H διεύθυνση αὐτή μπορεῖ νὰ εἶναι gnó 1 μέχρι 4 δεκαεξαδικά ιμηφία. "Αν κανείς εἰσάγει περισσότερα ιμηφία, ἀπὸ τὸν μικροὐπολυγιστή (TÓ monitor) Βα ληῴθοῦν ὑπόψηῃ μόνο τά τέσσερα τελευ- talo, τά ὁπαία καὶ ἀναπαρίστανται στῆ μονάδα ἀπει- κονίσειως, Αὐτό μᾶς ἐπιτρέπει νά διορθώσουμε καὶ κάποιον πιθανό λανθασμένο χειρισμό ἐπιλογῆς διευ- Βύνσεως, πιέζοντας στό πληκτρολόγιο τήν ἐπιθυμη- τή διεύθυνση μετά τὴν πιθανή λανθασμένη.

'H δυνατότητα ἐπεμβάσεως στὴ διεύθυνση TE- λειώνει [τερματίζεται ὅπως συχνα ἀναφέρεται) mié ἔοντας Tú πλῆκτρο NEXT. Τότε τὸ περιεχόμενο τῆς È- πιλεγείσης διευθύνσεως ἀπεικονίζεται στά δύο W- dia τῆς μονάδας ἀπεικονίσεως πού ἀντιστοιχοῦν στά δεδομένα, μὲ μιά τελεία δεξιά τοις. "Αν τώρα El- σάγουμµε ἕνα νέο ἀριθμύ ἀπό Tú πληκτρολόγιο (μέχρι 2 δεκαεξαδικά ψηφία), αὐτός Bà ἀπεικονιστεῖ στά ψηφία τῆς μονάδας ἀπεικονίσεως πού ἀντιστοιχοῦν στά δεδομένα, δὲν Bü μεταφερθεῖ ὅμως στήν ἀπεικὸ- νιζόμενη θέση μνήμης, μέχρις ὅτου νά πιεστεῖ ἕνα d

«ΗΛΕΗΤΕΟΜΙΜΑ NEA: ΜΟΕΜΒΡΙΩ͂Σ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1881

πό τά πλήκτρα NEXT ñ EXEC.

'Η πίεση τοῦ πλήκτρου NEXT ἔχει ἀποτέλεσμα νά μεταφεοβουν τά ἀπεικονιζάμενα δεδομένα στήν ᾱ- πεικονιζόμενη διεύθυνση (Βέσῃη) τῆς µνήµης καί aŭ- τόµατα νά ἐμφανισθοῦν στή μονάδα ἀπεικονίσεως Ñ ὀμεύθυνση καί τὸ περιεχόμενο (δεδομένα) τῆς QUE- πως ἑπομένης (μεγαλύτερης) θέσεως τῆς μνήμης. Ἡ πίεση τοῦ πλήκτρου NEXT, ὅταν ἔχουμε ἀπεικόνιση της διευθύνσεως FFFF, ὀδηγεῖ σὲ ἀνακύκλωση δη- λαδή στὴ διεύθυνση 0000.

Ἢ πίεση τοῦ πλήκτρου EXEC ἔχει καὶ πάλι σάν ᾱ- ποτέλεσµα νά μεταφερθοῦν τὰ ἀπεικονιζόμενα ĝe- δομένα στὴν ἀπεικονιζόμενη διεύθυνση τῆς μνήμης, ἀλλά ἐπίσης καὶ νά τερματιστεί ἢ ἐντολή πρός τὸ mo- nitar.

'Ὀποτεδήποτε må ἐντολή πρὸς τὸ monitor αλλάζει Tü περιεχόμενο μιᾶς θέσεως μνήμης, αὐτόματα γίνε- ται καί ἔλεγχος τῆς ἀρθότητας τῆς λειτουργίας. "ἂν προσπαθήσουμε νά προκαλέσουµε μιά μή παραδε- ατή λειτουργία, [π.χ ἐγγραφή σὲ μιά διεύθυνση ποῦ ἠντιστοιχεῖ ΣΤΗΠΌΜ ñ πού δὲν ὑπάρχει) ἀποδίδεται ἡ ἔνδειξη σφάλματος α-ΕΓΓΗ,

"Ας χρησιμοποιήσουμε τώρα Tú πλῆντρο SUBST MEM γιά νά ἀπεικονήσουμε τό περιεχόμενο τῶν τριῶν πρώτων Βέσεων τῆς ROM (στήν ὁποία καὶ ἡ- πάρχει τὸ monitor).

Πλῆκτρο Διεύθυνση Δεδομένα 0000. 0000 3Ε. [e] 0001 00. 0002 32. 0003 00. [55 :

Όπως βλέπουμε, πιέζοντας τό SUBST MEM, δεξιά τῆς περιοχῆς πού ἀπεικονίζεται ἢ διεύθυνση ἐμφανί- ζεται μιά τελεία, πράγμα πού, ὅπως εἴπαμε, σημαίνει

ὅτι τό monitor περιμένει νά τοῦ δοθεῖ μιά παράμε- | τρος καί συγκεκριµένα διεύθυνση. Πιέξοντας τό Ü. è |

πιλέγουμε τήν πρώτη (0000) θέση τῆς μνήμης ROM. Πιεζοντας κατόπιν τὸ NEXT, δεξιά τῆς διευθύνσεως ἀπεικονίζεται ἢ πληροφορία πού ὑπάρχει σ᾽ αὑτὴ τή éon, πού στὴν προκειμένη περίπτωση εἶναι τὸ JE. Πιέζοντας συνεχῶς Tó NEXT μποροῦμε νά διερευνή- doube διαδοχικἁ ὅσες θέσεις τῆς ROM θέλουμε. Te- λειώνοντας πιέζουµε τό ΕΧΕΙ, πράγμα πού τερµατί- ζει τὴν ἐντολὴ (ΒΗΒΞΤΜΕΜ στὴν προκειμένη mepi- πτωσῃη) καί ἐμφανίζεται μία παύλα, πράγμα ποῦ, 8- πως εἴπαμε, σημαίνει ὅτι τὸ monitor περιμένει vü τοῦ δοθεῖ μιά ἐντολή.

47

|

"Ας δοκιµάσουμε τώρα λίγο παραπάνω τίς δυνατό- τητες ἐπικοινωνίας µας μὲ τόν ὑπολογιστή. "Εστω ὅ- τι θέλουμε νά διερευνήσουμε τὸ περιεχόμενο τῆς βέσεως 17. Πιέζουμε; SUBST MEM 17 NEXT, ὁπότε καί θά πάρουμε σάν ἀπεικόνιση :

ΠΟΤΕ 39.

Λεξιά τῶν δεδομένων (39) ἔχουμε μιά τελεία, πρώγ- μα ποῦ σημαίνει ὅτι μποροῦμε νά ἀλλάξουμε τὰ ÕE- δομένα. "Ἔστω, λοιπόν, ὅτι πιέζουµε τὸ 1Α, ὁπότε καὶ θὰ ἔχουμε τὴν ἀπεικόνιση:)

ποτ” ΤᾺ .

"Αν θελήσουμε, τώρα, νά «περάσουμε» τήν πληρῦ- popia ΤΑ στήν θέση 17 πιέζοντας τὸ NEXT ñ ró E- ΧΕΟ, τὸ monitor θά μᾶς πληροφαρήσει ὅτι κάναμε Ad- Bog, ἀπεικονίζοντας —Err, γιατί ἡ θέση 17 βρίσκεται στὴν ROM, στήν ὁποία καὶ δὲν ἔχουμε δυνατότητα ἐγγραφῆς.

"Ας χρησιμοποιήσοιμε τώρα τὸ πλῆκτρο SUBST MEM, γιά νὰ εἰσάγουμε ἕνα μικρό πρόγραμμα στήν RAM.

Διεήθυνση Δεδομένα

= = x [η

0002. 0020. 0200. 2000. 2000 2000 2000

AGH [3] 63 K [31 [5] [3 El [5] [5115] [5][ξ

ΣΗΜ: ** πηµαΐνουν τιµή πού δὲν μπαροῦμε νὰ τήν πμηβλὲέ- ή σµε.

Τῶμη μπαμαῦμε χρησιμοποιώντας τὰ SUBST MEM vå ἐλέγ- Eoupe τὶς Βέσεις 2000-2002 γιά νά δοῦμε ὅτι περιέκαυν

48

Διεύθιυεση Δεδομένα ᾿Αντίατοιχες ἐνταλὲς aTr συμβολική γλὠσσα τῆς 8085

2000 3Ε 2001 47 2002 GF RST 1

MWI A, 47H

Τό πρόγραμμα αὐτό [ὅταν χρπσιµαποιηδε hop: τιόνειν στόν καταχωρητή À τόν ἀριθμό TZ καὶ κατόπιν ἀποδίδει τὸν ἔλεγχο στὸ monitor.

EXAM REG

Τά πλήκτρο αὐτό μᾶς ἐπιτρέπει νά ἐξετάσουμε TÓ περιεχόμενο τῶν καταχωρητῶν τῆς CPU καί μποροῦ- µε νά συμβολίσουμε τὴν ἐντολή πρός τὸ monitor:

EXAM REG καταχωρητής; ΝΕΧΤ/ιδεδοµένα,) NEXT («δεδομένα: .. EXEC

“H ἐντολή αὐτή πρός Tó monitor χρησιμοποιείται τόσο γιά νά ἀπεικονίσουμε ὅσο καὶ νά ἀλλάξουμε τό περιεχόμενο τῶν καταχωρητῶν τῆς CPU.

Ἢ πίεση τοῦ EXAM REG ἔχει σάν ἀποτέλεσμα và ἁμαυρωβεῖ ὁποιαδήποτε προηγούμενη ἀπεικόνιση, καί vd ἀπεικονίζεται μόνο μιὰ τελεία δεξιά τοῦ xw- ρου τῶν διευθύνσεων. "H ἐπόμενη κίνηση πρέπει νά εἶναι ñ ἐπιλογή τοῦ καταχωρητῆ πιέζοντας τό ἄντί- στοιχο πλῆπτρο. 'H πίεση ὁποιοδήποτε ἄλλου MAN- κτρου Bd δημιουργήσει ἀπεικόνιση ἐνδείξεως σφῶλ- ματος. 'H ἐπιλογή τοῦ καταχωρητῆ γίνεται πιέζοντας τὸ ἀντίστοιχο πλῆκτρο τοῦ πληκτρολογίου καί ἢ ἄντι- στοιχησή τους ἔχει ὡς ENG:

ΠΛΗΚΤΡΟ ΚΑΤΑΧΏΡΗΤΗΣ

A τῆς CPU

B τῆς CPU

C τῆς CPU

D τῆς CPU

Ετῆς CPU

Byte ἐνδείξεως συνθηκῶν τῆς CPU Ελέγχου σημάτων διακοπής

H τῆς CPU

L τῆς CPU

Πλέον σηµαντικό byte τοῦ ἐνδείκτη OUO- σωρεύσεως

Λιγότερο σηµαντικό byte τοῦ ἐνδείκη συσσωρεύσεως

Πλέον σημαντικό byte τοῦ ἀπαριβμητή προγράµµατος

στ- T — wm ο (C b

€ T

Λιγότερο σημαντικό byte τοῦ ἂπαριθμη-|

τῇ προγράμματος

πΗΛΕΚΤΡΩΏΝΙΚΑ NEA" ΜΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΩΣ 1881

πΗΛΕΗ͂

Ὅταν πιεστεῖ τό πλήκτρο πού ἀντιστοιχεί σέ κά. ποιο καταχωρητή, τὸ ὄνομα τοῦ καταχωρητῆ ἐμφανί- ζεται στή θέση τῆς διευθύνσεως καὶ τό περιεχόμενό του στη θέση τῶν δεδομένων μὲ μιά τελεία δεξιά τους, "Av εἰσάγουμε ἕναν ἀριβμό, αὐτός θά ἐμφανι-

στεί στὸ χώρο τῶν δεδομένων, ἀλλά δέν Bd εἰσαχτεῖ

στὸν καταχωρητή, μέκρις ὅτου νά πιεστεῖ ἕνα ἀπό τά πλῆκτρα EXEC ñ NEXT. Ἢ δράση τῶν πλήκτρων aù- τῶν εἶναι ἀκριβῶς ἴδια ὅπως καὶ στήν προηγούμενη ἐντολή. Συγκεκριμένα, ñ πίεση τοῦ NEXT ἔχει σὰν d- ποτέλεσμα ἡ πληροφορία ποῦ ἀπεικονιζόταν στό κι- Ρο τῶν δεδομένων νά ἐγγραφεῖ στόν καταχωρητή πού απεικονιζόταν στόν κῶρο τῶν διευθύνσεων, στόν ὀποῖα καί ἐμφανίζεται τὸ ὄνομα τοῦ ἐπόμενου κατά σειρά (βάσει τοῦ προηγούμενου πίνακα! kata- χωρητῆ. Κατά τόν ἴδιο τρόπο ñ πίεση τοῦ EXEC αφορ- τώνειν τὸν καταχωρητή, ἐνῶ ταυτόχρονα «τερματί- Cem τήν ἐντολή πρὸς τὸ monitor. Ἢ πίεσῃ τοῦ NEXT µετά τὴν ἀπεικόνιση καὶ τοῦ PCL ἔχει τό ἴδια ἄκρι- füg ἀπατέλεσμα μὲ τὴν πίεση τοῦ EXEC,

"Ας χρησιμοποιήσουμε τώρα τὴν ἐντολὴ EXAM REG γιά νά ἐκκινήσουμε τὸν ἐνδείκτη συσσωρεύσε- ως τής SÒS ἀπό 2062:

Πλῆκτρο Διεύθυνση Δεδομένα τ

SPH i SPH 02. SPH 20. SPL ii SPL ος SPL ορ

r

Av βέβαια τώρα χρησιμοποιήσουμε τήν EXAM REG γιά và δοῦμε τό περιεχόμενο τοῦ ΞΡ, θά δοῦμε ὅτι

SPH = 20 SPL = C2 ὁπλαδή SP = 20C

Φυσικά μποροῦμε vú διερευνήσουµε [διαβάσουμε] καὶ ὅλους τοὺς καταχωρητές στὴ σειρά, χΧρησιμα- πόιόντας τὸ NEXT.

"ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ NEA» ΝΟΕΜΒΡΙΩΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1981

Δεβοϊόνα

Πλῆκτρο Διεύθυνση Ἐξ n αὶ [νο] f ΜΜ ο "r, 4 *. w" Ẹ κ» Ε .’ | νι H κ. F] - ° SPH . a SPL ο.

[ή]

ὃ

ο. * *

Ξ Ú O =.

*

*

κ πα -

Ὕπενθυμίζουμε ὅτι οἱ ἀστερίσκοι στά παραδείγµα- τά µας σημαίνουν τιµή πού δὲν μποροῦμε νά προβλέ- ψουμε ἀπὸ πρίν.

GO | Εἶναι τὸ ἐπόμενο πλῆκτρο πού Bà ἐξετάσουμε καὶ ἡ ἐντολὴ τοῦ monitor ἀναπαρίσταται: |

GO (διεύθυνση) EXEC 'H πίεση τοῦ πλήκτρου GO ἔχει ἀποτέλεσμα τὴν ᾱ- πεικόνιση τοῦ περιεχομένου τοῦ ἀπαριθμητῆ προ- γράμματος (ΡΟΗ καί PCL) στό χῶρο τῶν διευθύνσε- | ων, μέ μιά τελεία στά δεξιά του. 'Απ' αὐτή τή στιγµή καί µετά μποροῦμε μὲ TÓ πληντρολόγιο {κι ἐφόσον τό θέλουμε! vå ἀλλάξουμε τό περιεχόµενο τοῦ ἀπαριδ- | μητῆ προγράµµατος. Μόλις πληκτρολογήσουμε τὸν ἀριθμό, αὐτὸς γίνεται τά νέο περιεχόµενο τοῦ Κατόπιν, μμ τό EXEC, ἀποδίδουμε τόν z

po διευθύνσεων περιεχόμενο τοῦ ΡΟ} N μεταφορὰ τοῦ ἐλέγχου, ὁ χῶρος τῶν | καί τῶν δεδομένων ἁμαυρώνεται καί ἔν ζεται στό ἀριστερό ἄκρο.

'H πίεση ἑνός ὁποιουδήποτε ἄλλοι n τήν ἐντολή GO [ιδιεύθυνσῃ: } ë ' κόνιση ἐνδεικτικοῦ σφάλι

Tó monitor παν rů τά ἀπά τὴν πίεσῃ τοῦ RES ἐντολῶν RSTO RSTI ñ.

"Ας σηµειωβεῖ ὅτι λόγω τῆς μεθόδου μέ τήν ὁποία πραγματοποιοῦνται αἱ ἐντολές GO καί SINGLE STEF στό monitor, αὐτές οἱ δύο δὲν ἐκτελούνται κανονικά, παρά μόνο ἐφόσον ὁ ἐνδείκτης συσσωρεύσεως ἔχει σάν περιεχόμενο μιά ὑπάρχουσα θέση τῆς μνήμης 'ΒΑΜ. "Αν κάποτε σάς δημιουργηθεῖ ñ ἐντύπωση ὅτι αὐτές οἱ δυό ἐντολὲς δέν λειτουργοῦν κανονικά, TO- ποθετῆστε στό SPH τό 20 καὶ στό SPL τὸ C2, xpt μοποιώντας τήν EXAM REG, καὶ κατόπιν ἐπαναλάβε- τε τίς ἐνέργειες σας. (Οἱ θέσεις 2062 μέχρι 20 ΕΕ χρησιμοποιοῦνται ἀπό Tó πρόγραμμα monitor καί γι᾿ αὐτό ὁ SP πρέπει vå τοποθετεῖται στό 206: ἢ πιό κά- τω, ἔτσι ὥστε νά μὴν ἐπηρεάζεταιτὸ monitor].

Τώρα μποροῦμε νά ἐκτελέσουμε Tú πρόγραμμα ποῦ ἀναφέραμε σέ προηγούμενο παράδειγμα, καί συγκεκριμένα στή χρήση του SUBST MEM. "Αν TÅ πρόγραμμα δὲν βρίσκεται στή μνήμη, θά πρέπει U- σικά νά τὸ ξαναεισάγουμε. ᾿Ἐλέγχουμε, Αοιπόν, KAT? ἀρχὴ τὴν ὕπαρξη τοῦ προγράµµατος.

ΔιείΒυνση Δεδομένη Eyka

Πλήκτρα

Jaiks

0002.

0020.

0200.

[ο] 2000.

ση 2000 3E. MVI A, 47 [e] 2001 47.

κ. 2002 CF. RST 1

z

βαί Tü ἐμτελουμε:

Πλῆκτρο Διεύθυνση Δεδομένα 0002.

0020.

0200.

2000.

-80 85

᾿Αφοῦ τό πρόγραµµα ἐκτελέστηκε τώρα, πρέπει TÓ περιεχόμενο τοῦ καταχωρητῆ A vd εἶναι 47, Ας τὸ È- λέγξουμε, ἐξασκούμενοι ταυτόχρονα στή χρήση τῆς EXAM RAEG.

50

[=] [58] P

Tó περιεχόμενο 47. τας Α εἶναι 47 Α 00. - τώρα εἶναι ü

α * * * * +

Ἐμκτελπήμε ΠᾶΑ! τὸ πρόγραµµα

ΕΙ [51 E Ξ

[5] [5] [5]

a a

τώρα Tó περιεχόµενο τοῦ å εἶναι καὶ πάλι 47

47

[=] Ë

Γιά ἐξάσκηση μπορεῖτε στή θέση 2001 νά τοποβε" τήσετε ἄλλες τιµές [ἀντί τοῦ 47), χρποιμοποιώντας τήν SUBST MEM καί κατόπιν, ἀφοῦ ἐκτελέσετε τά πρόγραμμα χρησιμοποιώντας τήν GO, và διαπιστῶ- JETE ὅτι πράγματι ἔχουν καταχωρηθεῖ στόν A.

SINGLE 5ΤΕΡ

Ἢ πίεση αὐτοῦ τοῦ πλήκτρου ἐπιτρέπει τήν ἐκτέ- Acon τῆς ἐντολῆς, SINGLE STEP (διεύθυνση) NEXT, ΝΕΧΤ,..... EXEC

"H πίεση του ἔχει σάν ἀποτέλεσμα vd ἀπεικονιστεῖ στή θέση τῶν διευθύνσεων τό περιεχόμενο τοῦ ÅT- ριθµητῇ προγράμματος (ΡΟΗ καί PCL), μέ μιὰ τελεία δεξιά του. Ταυτόχρονα, στή θέση τῶν δεδομένων ᾱ- πεικονίζεται τό περιεχόµενο τῆς διευθύνσεως, πού ὑποδηλώνεται ἀπό τὸ περιεχόμενο τοῦ ἀπαριθμητῆ προγράμματος, Κατόπιν αὐτοῦ [πίεση τοῦ SINGLE STEP) τό περιεχόμενα τοῦ ἀπαριθμητῇ προγράμμα- τος μπορεῖ vå ἀλλαχθεί (ἄν καὶ ἐφόσον εἶναι ἐπιθυ- μητό! μέσω τοῦ πληκτρολογίου. Μετά ἀπὸ αὐτά, ἡ πίεση τοῦ NEXT ἔχει σάν ἀποτέλεσμα ἡ CPU νὰ ἐκτε- λέσει τή μιά ἐντολή ποῦ καθορίζεται ἀπὸ τόν ἀπαριθ- µητή προγράµµατος. Μετά τήν ἐκτέλεση, ὁ ἔλεγχος τῆς CPU ἐπανέρχεται στό monitor καὶ οἱ θέσεις δίευ- θύνσεων καί δεδοµένων ἀπεικονίζουν ἀντίσταιχα τὸ νέα περιεχόμενο τοῦ ἁπαριθμητῆ προγράμματος [δη- λαδή τή διεύθυνση τῆς ἐπόμενης ἐντολῆς πού πρό- κειται νά ἐκτελεστεῇ καὶ τὸ περιεχόμενο τοῦ ΒΥΕ πού καθορίζει ὁ ἀπαριθμητής προγράμματος. "H TE-

«ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ NEA" ΜΟΕΜΒΡΙΟΣ — ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1881

sen

“° δουν οις

λεία δεξιά τῆς Βέσεως τῶν διευθύνσεων φωτοβολεί καί πάλι, γιά νά ὑποδηλώσει ὅτι τό περιεχώμενο τοῦ ἁπαριθμητῆ προγράμματος εἶναι καί πάλι διαθέσιμο γιά πιθανή ἐπιθυμητή ἀλλαγή.

"Αν πιεσβεῖ τὸ πλῆκτρο EXEC, δὲν ἐκτελεῖται ἐντο- AÑ Ἡ διεύθυνση πού ἀπεικονίζεται στό χώρο τῶν διευθύνσεων καθίσταται περιεχόµενο τοῦ ἀπαριθμῃη: Tñ προγράµµατος καὶ τερματίζεται ἡ ἐντολή SINGLE STEP πρός τό monitor. Ἢ ἐντολή αὐτή πρός τό mont- tor μᾶς ἐπιτρέπει νά ἐξετάσουμε βῆμα πρὸς βήμα [ἐντολή πρός ἐντολὴ) διάφορα προγράμματα.

Ἡ ἐντολή SINGLE STEP πραγματοποιεῖται στό ΞΠΚ--85, δημιουργώντας ἐπανειλημμένα σήματα διακοπῆς πρὸς τήν CPU. "Ετσι, μιά πού τά σήματα διακοπῆς δέν μποροῦν vú ἀναγνωρισθοῦν κατά τήν ἐκτέλεσῃ τῶν ἐντολῶν Εἰ καὶ DI τοῦ 8085, ἡ SINGLE STEP δέν δημιουργεί σταμάτημα σέ καμιά ἀπό αὐτές τίς ἐντολές,

Γιά ἐξάσκηση μποροῦμε νά χρησιμοποιήσουμε τό πλῆκτρο γιά ἐξέταση τῶν ἐντολῶν τοῦ monitör τοῦ ΞΌΚ--85. Γιὰ παράδειγμα Bà δοῦμε:

Διεύθυνση Δεδομένα

0008, 0008. ΕἼ ΌΏος. 22

000Γ. F5 0010. E1

Γιά μεγαλύτερη ταχύτητα τώρα ἐνεργῆστε ὡς ë-

sç:

0010. E1 - 80 85

VECTOR INTERRUPT

Τό πλῆκτρο VECT INTR εἶναι παρόμοιο uë rà GO, μὲ τήν ἔννοια ὅτι ὁ ὑπολογιστής παύει νά ἐλέγχεται ἀπό τὸ monitor καὶ ὁ ἑλεγκάστου διαβιβάζεται σ᾿ ἕνα ἄλλο πρόγραμμα, Tó πλῆκτρο αὐτὸ προκαλεῖ ἅμεση κάναγνώριση» τοῦ σήματος διακοπῆς RST 75, μὲ ð- ποτέλεσμα ὁ ἔλεγχος và διαβιβάζεται στή θέση 3C τοῦ monitor. ‘H Βέση αὐτὴ περιλαμβάνει μιὰ αδιακλά- δωση»πρός τή θέση 20C E τῆς RAM. Ὁ χειριστής uno- DEI νά τοποθετήσει ὅ,τι ἐντολές ἐπιθυμεῖ στίς θέσεις 20 CE-20 DO. Tó monitor δὲν ἐπανακτᾶ τὸν ἔλεγχο, ἐ- κτός ἄν πιέσουμε τό πλήκτρο RESET ἢ στό πρόγραμ- μα ὑπάρχει μιά τῶν ἐντολῶν AST O, AST 1A JUP ο. Κατά τὴν ἐπιστροφὴ στό monitor χάνονται ὄλες οἱ πληροφορίες, ἐκτός ἀπό τὴν περίπτωση ἐκτελέσεως τῆς ἐντολῆς AST 1.

Τό σήμα διακοπῆς αὐτό δημιουργεῖται ἠλεκτρονι- κά, ἔτσι ἢ ἀπεικόνιση μπορεῖ νά μείνει ἀμετάβλητῃ µετά τήν πίεση τοῦ πλήκτρου, μιά καὶ ὁ ἔλεγχος ἀπο- μακρύνεται ἀπὸ τὸ πιοπ!!ο:.

Γιά và ὅραστηριοποιηθεϊ ñ ἱκανότητα τοῦ πλή- κτρου αὐτοῦ, πρέπει νά ἔχουν ἱκανοποιηβεῖ δύο συν- θῆκες.

1. Νά ἔχει ἐπιτραπεῖ ἡ χρήση σημάτων διακοπῆς [ἐ- κτελωιντας τὴν ἐντολὴ ΕΙ)

2. Νὰ ἔχει ἀπελευδερωβεῖ τὸ ARST 7.5 [μὲ τήν ἐντολή SIM ἢ ἀλλάζοντας τό περιεχόµενο τοῦ καταχώρη- TH IJ.

Λεπτομερέστερα στοιχεία γιά τή χρήση αὐτοῦ τοῦ

πλήκτρου μπορεῖ κανείς νά διαβάσει στά ἐγχειρίδια

τοῦ ὑπολογιστῆ, μιά καὶ ξεφεύγουν ἀπό ὅρια αὐτοῦ τοῦ ἄρθρου,

Τελειώνοντας αὐτὸ τὸ κομμᾶάτι, BG πρέπει νά dvg- φέρουμε ὀρισμένες γενικότητες γιά τή χρήση τοῦ πληκτρολογίου καί γενικότερα γιά τόν ὑπολογιστη,

"Ελεγχος προγράµµατος; 'Exrúc ἀπό τήν «παθητι- κή ἐκκίνησην, πού ἐξασφαλίζεται μὲ τήν πίεση τοῦ RESET, μπορεῖ νά ἐξασφαλιστεῖ καὶ εἐνεργητική ἐκ- κίνηση» µέσω τοῦ monitor. Συγκεκριμένα ἡ ἐκτέλεση τῆς ἐντολῆς AST 1 ἐξαναγκάζει τὸ monitor νά ἐκτε- | λέσει μιά ρουτίνα «ἐνεργητικῆς ἐκκινήσεως». τήν | περίπτωση αὐτὴ τό montor δημιουργεῖ τὴν ἴδια ἀπει- κόνιση πού προκύπτει μετὰ τὴν πίεση τοῦ RESET | [-- 8085} ἀλλά ὅλοι οἱ καταχωρητές καὶ ἡ μνήμη ποῦ εἶναι διαθέσιμη στὀ χειριστή διατηροῦνται στήν κα- τάσταση πού βρισκόντουσαν κατά τή χρονική στιγμή | ἐκτελέσεως τῆς RST 1, δηλαδή δέν πραγματοποιεί ται μηδενισμός τοῦ συστήµατος, "Ἔτσι, τοποθετων- τας ἐντολές AST 1 σέ σημαντικές Βέσεις τῆς RAM, ὅ- που ὁ χειριστής θέλει νά ἐξετάσει τὴν κατάσταση τῆς RAM, μπορεῖ vå ἀποκοπεῖ ἀπό τήν ἐκτέλεση τοῦ κ προγράμματος καὶ νά ἐξετάσει ἢ καὶ νά εἰσάγει δεδο- μένα στούς καταχωρητές καὶ τίς θέσεις τῆς μνήμης ἢ | καί vú προχωρήσει βήμα πρὸς βῆμα σ᾽ ἕνα τμῆμα τοῦ προγράμματος.

Ἢ ἐκτέλεση τοῦ προγράμματος ἀρχίζει πάλι mé- ἔοντας τὸ GO. Τότε, στό χῶρο τῶν διευθύνσεων ἐμ- φανίζεται ἢ τιµή τοῦ PC τῆς ἑπόμενης ἐντολῆς καὶ Ñ πίεση τὸ EXEC ἔχει σάν ἀποτέλεσμα τη συνέχιση τῆς ἐκτελέσεος.

Λάθη: "Όταν ἡ χρήση τῶν πλήκτρων δέν εἶναι κλο- γικῆν (π.χ. ἂν πιεσθεῖ ἕνα πλῆκτρο ἐντολῆς, ὅταν τό monitor απεριμένει: ἕναν ἀριθμό), δημιουργεῖται ἡ ἔνδειξῃ σφάλματος a — Err». Μετά ἀπό αὐτό, ró mani- tor εἶναι ἔτοιμο νά δεχθεῖ μιά νέα ἐντολή, ἁπότε καὶ ἠναιρεῖται ἡ ἔνδειξη σφάλματος, Μ᾿ αὐτὸ τόν τρόπο μπορεῖ và ἀναιρεθεῖ καὶ μιᾷ λανθασμένη ἐντολή, πρίν và χρησιμοποιηθεῖ τό NEXT ñ τὸ EXET, πιέζον- τας (ἐπίτηδες) λανθασμένο, δηλαδή μή λογικῆς συνέ- χειας, πλῆμτρο.

ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ: Τεχνική περιγραφή τῆς συνθέσεως | τοῦ ὑπολογιστη (Hardware).

51

ZÉ ὅλες σχεδόν τίς συσκευές ME- ριλαμβάνεται ἕνα ἐνδειμτικὸ AEI- τουργίας ---τά τελευταῖα χρόνια συνήθως LED— γιά νά γνωρίζουμε πότε ἡ συσκευή Βρίσκεται σὲ Aer τουργία ἢ γιά νά μᾶς θυμίζει νά τή ὁιακόπτουμε, ὅταν δὲν τή χρησιµο- | ποιούμε. Τό ρεῦμα ποῦ χρειάζεται ὅμως ἕνα τέτοιο LED γιά τή Agr τουργία του εἶναι τῆς τάξεως τῶν POMA, τιμή ἀπαγορευτικὴ γιά τίς περισσότερες συσκευές πού AEI- τουργοῦν μέ μπαταρία.

Tó κύκλωμα πού σᾶς προτείνου.- με ἀποτελεῖ μιά ἔξυπνη λύση πού, μὲ μικρή οἰκονομική ἐπιβάρυνση, ἑ- ἑασφαλίζει ἔνδειξη λειτουργίας ù- πό χαμηλό ρεῦμα γιά συσκευές πού τροφαδοτοῦνται ἀπό unata- ρίες.

Ἡ ἰδέα τῆς λειτουργίας του ot- ῥίζεται στό ὅτι τό LED μπορεῖ νά å- ναλάμπει ἀντί νά Φωτοβολεῖ συνε- χῶς, ἐξασφαλίζοντας ἔνδειξη ἀλλά καὶ χαμηλή μέση τιµή ρεύματος, Στό προτεινόμενο κύκλωμα ἡ τάση τροφοδοσίας Φορτίζει τόν πυπνο- τή Ç µέσω τοῦ ἀντιστάτη R. γιά ἕνα μεγάλο διάστηµα, κατά τό ὁποῖα τό τρανζίστορ Q παραμένει στὴν ἀπο- κοπή καὶ δὲν ἄγει, ἄρα καί τό ἐνδει- κτικό LED Ds δὲν φωτοβολεῖ. Μετά από αὐτό τά χρόνο, πού καθορίζε- ται ἀπό τά D; Όρ καί τή χαρακτηρι- στική μεταφορᾶς τῶν πυλῶν τοῦ IC, τό Q γίνεται ἀγώγιμο καὶ ró D. φωτοβολεῖ. Ταυτόχρονα, καί σχε- δόν ἁκαριαζα, ὁ C ἐκφορτίζεται μέ

Από τὸ «Design Examples οἵ Semiconductor Circuits., τῆς Siemens, Edition 198081.

ΞΕ

᾿Ενδεικτικό LED

ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΤΕΥΧΗ ΤΩ͂Ν «ΗΝ.»

Ὅσα ἀπό τὰ παλιά τεύχη τῶν " Ἠλεκτρονικῶν Νέων» ὑπάρχουν ἀκόμη μπορεῖτε vú τά Παραγγεῖ. λετε Cró NEO ΠΡΑΚΤΩΡΕΙΩ ΕΦἨ- ΜΕΡΙΔΩΝ & ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ [Ἰκτίνουιι 3, ᾿Αθήνα) ñ và τᾶ ἀγοράσετε ἀπὸ Tà γραφεῖα τοῦ περιοδικοῦ καὶ τώ παρακάτω καταστήματα:

AGHNA ΓΚΙΩ͂ΝΗΣ A. [Περιπτερο], Πειραιῶς 10, τηλ. 522 7543

ΜΗΤΣΗΣ K. [Περίπτερο], βάνιγγος

|

hops ᾱ Βερανζέροι (MAar. Κάνιγγος), τηλ. 363 9734 ΡΑΛΛΗΣ A. [Βιθλιοπωλεῖο], Ἐμ.

Μπενάκη 57, τηλ. 360 7535

ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΠΑΠΑΠΑΣ F. [Κατάστημα Ἠλεκτρα- νικῶν], Μπουμπουλίνας 51, τηλ. 417 B567

ΒΕΣΣΑΛΟΜΙΚΗ ΑΝΝΙΚΟΥΛΑΣ Γ. [Βιβλιοπωλεῖο), Εγνατίας 148, τηλ. 23 5297 «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ. (Βιβλισπωλεῖσ) Φράγκων 10, τηλ, 53 6208 ΞΑΓΚΟΤΣΗ ΑΦΩ͂Ι [Κατάστημα Ἧλε- κτρονικῶν]. EB. Ἡμρακλείοι 28, τηλ. 22 7080

ΜΑΝΘΟΣ Ι, ἃ HIA [Βιβλιοπωλείο], Λεωφ. ᾿Αθηνῶν 32, τηλ, 81 5035 ΜΑΝΤΑΖΗΣ A. [κατάστημα ἨἬλε- κτρονικῶν], B. Ἡρακλείου 26, τηλ. 22 9044

ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ

᾿Αντιστάτες 1|4 ΜΙ, + 5% R1: ΤΜΏ

A2,A3: 22KO

RA: IKA

Διάφορα

G: 47uF140V

D1, D2: LD35, κίτρινο LED D3: LD 32, κόκκινο LED α, BG ΒΤΕ

IC; 4011

UNIVERSITY STUDIO [ΒιΒλισπιω- λεῖα), K. Μελενίκοι 18, τηλ. 20 J837

ΛΑΡΙΣΑ NEO ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ & ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ, Ροῦσθεαλτ >, τηλ. 22 44 Β

ΣΑΛΤΖΗΣ ΑΘ. [κατάστημα Ἡλε- κτρονικῶν], Κύπρου 64, τηλ, 229219

FIANNENA ΛΥΓΟΥΡΑ ΑΦΟΙ (BëNMoOrQkgio), Μητροπόλεως 3. τηλ. 2 6483

ἀποτέλεσμα νά ἀποκαπεῖ τὸ Q καὶ va ἀρχίσει πάλι ὁ ἴδιος κύκλος Agi- τουργίας. O Rg χρησιμοποιεῖται γιά ὑποβιβασμό τῆς καταναλώσε- ως ποῦ ὑπεισάγει τό ὁλοκληρωμέ- νο κύκλωμα. Τά τυπικά χαρακτηρι- στικά τοῦ κυκλώματος γιά τροφο- δότηση 9V, εἶναι:

. Μέση τιµή ῥεύματος τροφοῦο- σίας, 200μΑ

. Μέγιστο ρεῦμα διά τοῦ D, 100 mA,

* Συχνότητα ἀναλαμπῶν, 1,6 Hz.

* Λόγος φωτισμοῦ ¿ παύσεως, ο gdz.

Προφανώς, προσθέτοντας ñ g- φαιρώντας διόδους στό κύκλωμα εἰσόδου (D, Da μποροῦμε νά ἐλατ- τώσουμε ἢ νά αὐξήσουμε ἀντίστοι- χα TÓ ρυθμό τῶν ἀναλαμπῶν καὶ ġ- νάλογα τήν κατανάλωση τοῦ κι κλιματος,

ΤΙΜΩΚΑΤΑΛΏΓΩΣ ΤΕΥΧΩΝ

Μέχρι τὸ No 83: 35 ὄπα, No 83/85 [διπλῇ]; 50 Dpr.

No 8-94: 35 pyx

Mo 95/96 (διπλό: 50 Apr-

No 97-110: 35 δρν.

No 111 καί µετά: 100 py.

"Ἔξοδα ἀποσπταάῃς 2 ÖpX. γιὰ KBE τεῦχης μέχρι 5 τεύχη, 120 ὅρχ. γιὰ περισσότερα,

Ζητήστε µας ἀναλητικὰ πίνακα τῶν τειχῶν ποι απάρχοιν ακόμη στά γμαφεῖα µας,

NEA NPOTONTA

ΔΙΣΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ORTOFON-0002 Πρόκειται γιά ἕνα δίσκο πού χρησιμοποιεῖται γιά

τὴν ἀξιολόγηση τῶν ἠκητικῶν συγκροτημάτων καὶ

κηρίως τοῦ συστήματος κεφαλή - βραχίονας πικάπ. Τό πρῶτο μέρος τοῦ δίσκοι περιλαμβάνει ἐννέα

πήματα ἐλέγχου, γραμμένα χωριστά, γιὰ τήν πραγµα- τοποίηση διάφορων ἐλέγχων, καί συγκεκριµένα:

= Προσδιορισμός σωστῆς συνδεσμολογίας τῶν kava- λιῶν ἑνός στερεσφωνικοῦ συστήματος σ᾽ ὅτι ἀφορᾶ τή Φάση καὶ τοπολονία.

* "Ἔλενκος διαχωριστικότητας τῶν καναλιῶν ἑνὸς στερεοφωνικοῖ συστήματος, στἠ συχνότητα 1KHz, με διαχωριστικὀότητα 5dB, σὲ μιά περιοχή Ë λέγχοι 20, 25 καὶ 30dB.

* Ἔλεγχος λόγου σῆμα/θόρυβος στήν περιοχὴ 21 - 60dB μὲ διαχωριστικότητα ἸΠΩΒ.

."Ἔλεγχος μὲ ἀδιαμόρφωτο αὐλάκι (ὅπλ. χωρίς σημα), γιά τόν ἐντοπισμό ἄλλων ἠκογόνων παρεμβολῶν ὅπως βόμβος, φύσημα κλπ.

* Ἔλεγχος παραμορφώσεώς μὲ τή μέθοδο τῶν δύο τόνων, γιά τόν εντοπισμό U γρωαμμικότητας.

s. Ἔλεγχωας δυνατότητας παρακολουθήσεως τοῦ dù- Λλακιοῦ καὶ ρύθμιση της γιά ἄριστα ἀποτελεσματα κατά τούς δύο ἄξονες,

s Προσδιορισμός ἰδιοσυχνότητας συντονισµοῦ τοῦ βραχίονα κατά τούς δύο ἄξονες.

Tó δεύτερο µέρος τοῦ δίσκου περιλαμβάνει ἐννέα

μουσικά κομμάτια, ἐπιλεγμένα ἀπό τή δουλειά τῆς Ë-

ταιρίας Opus 3, Tà κομμάτια αὐτά ἀποτελοῖν μουσικά πρότυπα γιά τήν ἐκτέλεση, τή στερεοφωνικὴ εἰκόνα καί γενικά τήν ποιότητα ἐκτελέσεως καὶ ἐγγραφῆς,

Πρός ró παρόν ὁ δίσκος διατίθεται μόνος tou. ᾿Αρ- γότερα Βά ἀποτελέσει παρελκύμενο τῆς κεφαλῆς MC30, σὲ ἀντικατάσταση τοῦ 0001.

ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΔΙΚΤΥΩΜΑΤΩΝ Τό σύστημα 8408 A τῆς Hewlett- Packard καλύπτει

τήν περιοχή ΒΌΌΜΗ. - ἸΖΞΠΗΖ γιά τή μέτρηση πλάτους

καὶ φάσεως συντελεστῶν ἐκπομπῆς καί ἀνακλάσεως,

Κύριο χαραμτηριστικό του ἢ μεγάλη παραγωγικότη:

τα, ἡ δυνατότητά του δηλαδή νὰ ἐπιτελεῖ ἀκριβεῖς µε»

τρήσεις χειριζόμενο ἀπὸ ὄχι ὑψηλοῦ ἐπιπέδοι ἔκπαι- δεύσεως προσωπικὀ,

Οἱ κύριες μονάδες πού τὸ ἀποτελοῦν εἶναι:

s Ἡ γεννήτρια σαρώῴώσεως HP 8350 A μὲ τή μονάδα HP 83592 A, πού καλύπτει τήν περιοχή συχνοτήτων 10 MHz - 21 GHz.

s Ὁ ἀναλύτης HP 8410 μέ μιά εἰδικά κατασκευασμένη μονάδα 500MHz - 18GHz, γιά διαχωρισμό τῶν σημµά- των, ἀνίχνειση καὶ ἀνάλυση.

s Ὁ ὑπολογιστής HP- 85 Ε,πού κρηπαιμοποιεῖται σάν μονάδα ελέγχου τοῦ συστήματος, συλλέκτης πληροφοριῶν καὶ μονάδα ἐπεξεργασίας τους, ἀλλά καὶ μονάδα ἀπεικονίσεως τῶν ἀποτελεσμάτων τῶν μετρήσεων,

Οἱ τυπικές περιοχές μετρήσεων πού καλύπτει εἶναι Β04Β γιά τήν ἐκπομπή καί 50dB γιά τήν ἀνάκλασῃ.

Οἱ περιοχές αὐτές εἶναι ἁπαλλαγμενες ἀπό φαινό- μενα ἁρμονικῶν πηγης καί σήματα παρασιτικῶν ἐπι- δράσεων, μιά καὶ ὁ ἀναλύτης τοῦ συστήματος εἶναι Ë- νας σωντονιζόμενος δέκτης. Ἡ εὐαισθησία τοῦ δέκτη αὐτοῦ εἶναι ὑμηλή τυπικά - 70dBm), πράγμα ποῦ on- μαί[νει ὅτι μποροῦν νά ἐλεγχθοῖν ἀσφαλῶς ἐξαρτή- ματα μικροῦ σήματος.

Μεγάλο πλεονέκτημα τοῦ συστήματος ἀποτελεῖ τὸ ὅτι ἔχει τῇ δυνατότητα νά μετρήσει τὰ αμστηματικά του σφάλματα, νά ἀποβηκεύσει τίς τιμές τους καί κα: τόπιν νά τά λαμβάνει ὑπόψη διανυσματικά] κατὰ τήν ἐμτέλεσῃ τῶν μετρήσεων.

Tà ἀποτελέσματα τῶν μετρήσεων ἀπεικονίζονται

ΤΕ al ws R H ma ας ΕΕ. ' ak ο pit E

μμ... maaa a i

NEA NPOTONTA

στὸν CAT τοῦ ὑπολογιστη, ἀλλά μποροῖν καὶ vå ËKTU- πώνονται ἢ vú σχεδιάζονται συναρτήσει τῆς συχνό- τητας ἢ σέ πολική µορφή. Πρόσθετα ὁ δέκτης - ἀνα- λύτης διαθέτει CAT, ὅπου ἀπεικονίζονται ἄμεσα τό πλάτος καὶ ñ φάση συναρτήσει τῆς συχνότητας, πράγμα πού ἐπιτρέπει στό χειριστή νά πραγµατοποι- ἦσει ρυθμίσεις στό ὑπό ἔλεγχο ἐξάρτημα.

ΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΜΠ ΚΑΙ ΠΑΛΜΝΟΔΟΤΗΣ

Ἢ ἀντιπροσωπεία τῆς BAK Precision μᾶς πληρο- φόρησε ὅτι διαθέτει σὲ στόὀκ τόν παλμοδότη ΠΡ-101 καί τώ λογικό πρόμπ DP-51, πού προορίζονται γιά τόν ἔλεγχο ψηφιακῶν κυκλωμάτων,

Ὁ παλμοδότης παράγει κατ’ ἐπιλογή παλμούς διάρκειας Ίμβθς μέ ρυθμό 5Hz ñ ἁπλούς παλμούς, κάθε φορά πού πιέζεται τό μπουτόν του, Συνεργάζε- ται μέ TTL, MOS, CMOS, ATL, DTL καί HINIL. Εκτός à- πό τό λογικό πρόμπ DP-51 μπορεῖ ἀκόμη νά συνδυα- στεῖ μέ παλμογράφο, ἀναλύτη ὑπογραφῶν, ἀναλύτη λογικῶν καταστάσεων καθώς καί μέ ἄλλα ψηφιακά ὄργανα ἐλέγχου. Ἡ ἀνίχνευση τῆς ἀπαιτούήμενης λο- γικῆς στάθμης ἐξόδου τοῦ ἐλεγχόμενου κυκλώματος ἐπιτυγχάνεται αὐτόματα καί τό ἀποδιδόμενο ρεῦμα ἀρκεῖ γιά τήν ὀδήνηση ὑποιουδήποτε συνηθισμένου

54

κυκλώματος. Ὁ παλμοδότης τροφοδοτεῖται ἁπό TÓ È- λεγχόμενο κύκλωμα καί προστατεύεται ἀπὸ ὑπερτά- σεις μέχρι + 50ν καὶ ἀντίστροφη τροφοδότηση. Γιά προστασία τοῦ ἐλεγχόμενου κυκλώματος ñ ἔξοδος τοῦ παλμοδότη ἀποκόπτεται μόλις ἡ τροφοδοσία Ü- περβεῖ τά 15V.

Τό πρόμπ DF-51 μπορεῖ νά συνεργαστεῖ μέ tic ἴδιες οἰκογένειες ψηφιακῶν κυκλωμάτων ἀπό τό DC ὥς τούς 50MHz, ἀνιχνεύσντας παλμούς μὲ διάρκεια με- γαλύτερη ἀπὸ T0nsec. Στὴν εἴσοδό του χρησιμοποιεῖ FET, πού τοῦ ἐξασφαλίζει σύνθετη ἀντίσταση εἰσό- ὅου μεγαλύτερη ἀπό ΖΜΩ. Γιά τὴν ἀπεικόνησ τῶν λογικῶν καταστάσεων 0 1 καὶ τῶν παλμῶν διαθέτει τρία LED. Τροφοδοτεῖται ἀπὸ τό ἐλεγχόμενο κύκλω- μα καὶ ἡ κατανάλωσή του εἶναι 30mA στά 5v ΠΟ ñ 100mA στά 15V DC.

Tó λογικό πρόμπ καί Š παλμοδότης μποροῦν và χρησιμοποιηθοῖν γιά τήν ἀνίχνευση βλάβης, τήν ἆ- νάπτυξη κυκλωμάτων καὶ τό γρήγορο ἔλεγχο napa- γωγῆς ψ

ο...

ΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΕΝΙΣΧΥΤΗΣ OPA 605

Πρόκειται γιά ἕνα νέο κύκλωμα τῆς Burr-Brown πού διακρίνεται γιά τίς ἐπιδόσεις του τόσο στό AG ὅσο καὶ στό DG καί προορίζεται γιά ἐφαρμογές σέ HETA- τροπεῖς AD, βαθμίδες ὀδηγήσεως γραμμῶν, γεννή- τριες κυματομορφῶν, ὄργανα ἑλέγχου καὶ ἐνισχυτές παλμῶν μεγάλης ἀκρίβειας πού ἀποδίδουν γρήνο- ρους παλμούς μὲ ἐλάχιστη ταλάντωση. Μερικά ἀπό τά κυριότερα τεχνικά του χαρακτηριστικά: μέγιστος χρόνος ἀποκαταστάσεως τάσεως ἐξόδου στό 0,1%